قرص اکس یا اکستازی چیست | عوارض و پیامد های قرص اکس

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با قرص اکس پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

قرص اکس یا اکستازی با نام علمی متیل دی اکسی مت آمفتامین (MDMA) اولین بار با هدف کنترل و مهار اشتها در افراد چاق توسط یک شرکت آلمانی تولید گردید اما به علت عوارض مصرف قرص اکس، این قرص از رده خارج شد. امروزه اکستازی به منظور ایجاد سرخوشی و انرژی‌زایی در میان جوانان شناخته می‌شود که به دلیل ساختار شیمیایی و ترکیبات آن موجب بروز توهم و پیامدهای دیگر در مصرف‌کنندگان می‌شود. در واقع قرص اکس به دلیل خاصیت اعتیادآوری که دارد پس از چند بار مصرف فرد را دچار تحمل نسبت به آن می‌کند و مصرف دوز قبلی نمی‌تواند برای فرد همان اثرات خوشایند سابق را ایجاد کند که این مسئله به مرور سلامت جسمی و روانی فرد را تهدید کرده و خطر مرگ را افزایش می‌دهد. با توجه به اهمیت موضوع در ادامه مقاله به بررسی این ماده، علائم مصرف و عوارض جانبی می‌پردازیم. برای آگاهی از انواع مواد اعتیادآور کلیک کنید.

قرص اکس یا اکستازی چیست

قرص اکس یا اکستازی از جمله مواد اعتیاد آوری است که در دسته مواد توهم زا قرار داد. اکس به صورت قرص، کپسول و پودر در دسترس افراد قرار می‌گیرد و به شکل خوراکی، استنشاقی و تدخینی مصرف می‌شود. این ماده با تاثیر بر سه ماده شیمیایی مغز که شامل سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین می‌شود، افکار، هیجانات و اعمال فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اثرات مصرف قرص اکس، 30 تا 45 دقیقه بعد از مصرف مشخص می‌شود و حداکثر تا 6 ساعت باقی می‌ماند. اثرات خطرناک مصرف این دارو با اثرات خوشایند آن همراه است اما همیشه همه مصرف کنندگان تجربه خوشایندی ندارند. عوارض قرص اکس در افراد مختلف، متفاوت است، بخصوص اگر با مواد دیگری به صورت ترکیبی مانند الکل و یا ماده مخدر گل مصرف شود. این ماده با اصطلاحاتی چون ریو، اکس پارتی و کنسرت راک نیز شناخته می‌شوند. برای اطلاع بیشتر درباره انواع مواد توهم زا کلیک کنید.

اینفوگرافیک قرص اکس یا اکستازی چیست

 

اشکال مختلف قرص اکس | قرص اکس یا اکستازی چیست

همان طور که گفته شد قرص اکس اغلب به دو صورت قرص یا پودر بین مصرف کنندگان عرضه می‌شود. شکل پودری این ماده معمولا به نام MDMA شناخته می‌شود. توجه داشته باشید که این نام صرفا اسم تجاری پودر اکس است و از نظر تاثیر و عملکرد روی بدن تفاوتی با آن ندارد. پودر MDMA معمولا سفید یا خاکستری رنگ است در حالی که قرص‌ها و کپسول‌های اکس ممکن است اشکال و طراحی‌های گوناگونی داشته باشند. متاسفانه در بسیاری از موارد تولید کنندگان این مواد آن‌ها را در شکل‌ها و رنگ‌های جذابی عرضه می‌کنند که باعث جذب شدن بیشتر جوانان می‌شود. از دیگر مواد اعتیادآور پر طرفدار میان جوانان علاوه بر قرص اکس می توان به ماده مخدر گل اشاره کرد.

انواع روش های مصرف قرص اکس 

اشکال مختلف اکستازی به روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. برای مثال قرص اکس اغلب به دو صورت جویدن یا بلعیدن توسط افراد مصرف می‌گردد اما شکل پودری این ماده ممکن است در رول‌هایی شبیه به سیگار و یا ماده مخدر گل دود شده یا از طریق بینی استنشاق شود. همچنین استفاده از روش جذب پوستی به واسطه گذاشتن پودر اکس روی لثه نیز در برخی از مصرف کنندگان دیده می‌شود. میزان تاثیر گذاری این ماده متناسب با روشی که فرد آن را استعمال کرده اغلب متفاوت است. برای مثال استنشاق از طریق بینی می‌تواند تاثیرات سریع و بسیار شدیدی را به بار بیاورد و منجر به مشکلات جدی‌تری شود.

عوارض مصرف قرص اکس یا اکستازی

عوارض مصرف قرص اکس به دو صورت کوتاه مدت و بلند مدت بروز پیدا می‌کند. عوارض کوتاه مدت مصرف این ماده موارد زیر را شامل می‌شود.

عوارض کوتاه مدت مصرف اکس

- حالت تهوع
- سفتی عضلات
- افزایش دمای بدن
- تاری دید
- تعریق مفرط

یکی از خطرناک‌ترین عوارض مصرف اکستازی، افزایش شدید دمای بدن (hyperthermia) است که منجر به از دست دادن آب بسیار زیاد از بدن می‌شود. کمبود آب درون سلول‌های بدن در نهایت به کاهش هشیاری، کما و مرگ منجر خواهد شد. از جمله دیگر مشکلاتی که در پی افزایش دمای بدن ایجاد می‌شوند می‌توان به اختلال کبد، کلیه‌ها و  مشکلات قلبی- عروقی اشاره کرد. برای اطلاع از عوارض اعتیاد به مواد مخدر کلیک کنید.

در بعضی افراد، روزی که مصرف داشته‌اند می‌تواند تبدیل به یک روز سخت شود به طوری که نزدیک به 80% مصرف کنندگان افسردگی و خستگی مفرط را تجربه می‌کنند. این عوارض کوتاه مدت می‌توانند ناراحت کننده و مشکل‌زا باشند اما خطر واقعی نادیده گرفتن اثرات بلند مدت این ماده توهم‌زا است.

برای آشنایی بیشتر با علائم افسردگی کلیک کنید.

عوارض بلند مدت مصرف اکس

زمانی که اکستازی مدت زیادی مصرف شود، اثرات زیان‌بار آن برای مصرف کننده بسیار شدیدتر خواهد شد. از جمله عوارض بلند مدت اکستازی یا قرص اکس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

- آسیب‌های عصبی و نقایص شناختی نظیر بروز مشکلاتی در سیستم تفکر و حافظه

- اثرات مخرب بر تولید سروتونین در مغز که منجر به کاهش سروتونین می‌شود و در نتیجه فرد ممکن است به افسردگی، مشکلات خواب، اضطراب، کاهش اشتها و کاهش میل جنسی مبتلا شود.

- سندرم سروتونین یکی دیگر از بحران‌های بالقوه مصرف اکستازی است. علت بروز سندروم سروتونین این است که مغز با مقدار زیادی از سروتونین پر می‌شود. علائم این سندروم شامل افزایش ضربان قلب، دچار شدن به انواع توهم‌ها، تعریق، از دست دادن جهت‌یابی، تحریک‌پذیری، اسهال، استفراغ، تشنج، حالت تهوع و ... می‌شود. 

برای شناخت بیشتر درباره سروتونین کلیک کنید.

حالات ناشی از مصرف قرص اکس

قرص اکس با تحت تاثیر قرار دادن گیرنده‌های خاصی در مغز از جمله گیرنده‌های سروتونینی و دوپامینی منجر به تجربه برخی حالات روانی خاص می‌شود که از جمله مهم ترین آن‌ها باید به موارد زیر اشاره کرد.

- احساس سرخوشی مفرط و شادی بیش از حد

- تمایل بیشتر برای معاشرت با دیگران، به طوری که افرادی که تحت تاثیر اکس قرار دارند اغلب راحت ترسراغ غریبه‌ها می‌روند و حتی می‌توانند به سادگی به آن ابراز عشق و علاقه کنند.

- افزایش سطح هوشیاری و گوش به زنگی

- افزایش انرژی و داشتن فعالیت حرکتی بیشتر

علاوه بر موارد گفته شده افراد پس از مصرف ماده اکس احساس هم نوایی بیشتری با محیط می‌کنند و بیشتر تحت تاثیر موسیقی‌های هیجان انگیز قرار می‌گیرند. به همین خاطر است که از این قرص بیش از هرجایی در مهمانی‌های شبانه استفاده می‌شود. برای آگاهی از هورمون های شادی آور کلیک کنید.

اوردوز با قرص اکس | قرص اکس یا اکستازی چیست

قرص اکس به دلیل خاصیت اعتیادآوری که دارد پس از چند بار مصرف فرد را دچار تحمل نسبت به آن می‌کند. به این معنی که مصرف دوز قبلی نمی‌تواند برای فرد همان اثرات خوشایند سابق را ایجاد کند در نتیجه فرد مجبور می‌شود دائماً دوز را افزایش دهد و این مسئله احتمال خطراتی چون اُوردوز (over dose) را بالا می‌برد که به صورت افزایش دمای بدن، خشونت، فشار خون بالا، حملات وحشت زدگی، تشنج و از دست دادن هوشیاری ظاهر می‌شود.

این امر ضرورت اقدام برای ترک اعتیاد به مواد مخدر را بیشتر می کند.

پیامدهای مصرف قرص اکس یا اکستازی

به دنبال مصرف اکستازی، فعالیت بخش بازدارنده مغز کاهش می‌یابد در نتیجه اعتماد به نفس و شجاعت در فرد بالا می‌رود، هنجارها و ممنوعیت‌های اخلاقی کمرنگ شده و به همین دلیل رفتارهای پرخطر نیز افزایش پیدا می‌کند. همچنین شعور، قوه استدلال، آگاهی و آستانه‌ تحریک‌پذیری فرد تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در پی این تغییرات رفتارهایی نظیر رفتارهای زیر در فرد مشاهده می‌شود.

- پرحرف شدن

- لرزش اندام‌ها

- شدید شدن احساسات و عواطف

- فعالیت فیزیکی زیاد بدون احساس تشنگی

- بی‌اشتهایی

- بی‌ثباتی خلق و علائم افسردگی

- افزایش میل جنسی

طبق تحقیقات انستیتو ملی سلامت که بر روی افراد مصرف‌کننده انجام شد، نتایج نشان داد که این قرص با تخریب مناطق مختلفی از مغز باعث اختلالاتی مانند از دست دادن حافظه، زوال عقل و سایر بیماری‌های روانی در فرد می‌گردد. همچنین با آسیب به نواحی مختلف مغز، یادگیری، خواب و تنظیم هیجانات این افراد دچار مشکلات شدیدی می‌شود. اثرات سوءمصرف قرص اکس یا اکستازی گاهی به اندازه‌ای خطرناک می‌شود که ممکن است به فرد جنون و توهمات شدید دست دهد که موجب آسیب به خود یا دیگران شود. به موجب افزایش رفتارهای پرخطر جنسی احتمال ابتلا به بیماری‌های مقاربتی از جمله ایدز، سیفلیس و سوزاک نیز افزایش پیدا می‌کند. برای اطلاع بیشتر درباره بیماری های مقاربتی کلیک کنید.

علت گرایش افراد به مصرف قرص اکس 

با وجود پیامدهای خطرناکی که قرص اکس به همراه دارد این سوال مطرح می‌شود که چرا برخی افراد نسبت به مصرف این ماده تمایل دارند و حتی با وجود آگاهی از عوارض آن اکستازی را تجربه می‌کنند؟ در جواب به این سوال می‌توان پاسخ‌های مختلفی را ارائه کرد. روانشناسان بر این باورند که ناتوانی در تجربه هیجانات مثبت از راه سالم می‌تواند افراد را در برابر مواد شادی آور نظیر اکس آسیب پذیر کند. در نتیجه افرادی که تفریحات سالمی ندارند یا مبتلایان به افسردگی که در طول روز نمی‌توانند هیجانات مثبت نظیر شادی و لذت را تجربه کنند بیشتر احتمال دارد که برای فرار از حالات درونی ناخوشایند خود به موادی نظیر اکس پناه ببرند.

علاوه بر این از آنجایی که قرص اکس بیشتر در مهمانی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد عدم توانایی فرد برای مقاومت در برابر فشار همسالان و دوستان مصرف کننده یا همان ناتوانی در "نه گفتن" از جمله عوامل دیگری است که تا حد زیادی می‌تواند در اعتیاد به این ماده نقش داشته باشد. همچنین هیجان خواهی بالا، ریسک پذیری زیاد و تمایل برای تجربه لذت‌های جدید در زندگی همگی ویژگی‌های شخصیتی خاصی هستند که می‌توانند گرایش به اکس را تحت تاثیر قرار دهند. برای آگاهی از تاثیر دوستان بر اعتیاد کلیک کنید.

درمان اعتیاد به مصرف قرص اکس

زمانی که با خود تصمیم جدی برای ترک می‌گیرید بهتر است ابتدا به دنبال موثرترین روش برای درمان اعتیاد به قرص اکس باشید. دریافت مشاوره روانشناسی در درمان اعتیاد به اکس اهمیت بسیار زیادی دارد چرا که قرص اکس و به طور کل توهم‌زاها بیشتر از آنکه وابستگی جسمانی در فرد ایجاد کنند وابستگی روانی شدیدی را به وجود می‌آورند و فرد در ترک این ماده با مشکلات روحی و روانی ناخوشایندی نظیر افسردگی و اضطراب مواجه می‌شود.

درمانگر در ابتدای جلسات درمان ارزیابی بالینی جامعی انجام می‌دهد تا بتواند آسیب‌های روانی ناشی از مصرف این قرص را به‌درستی تشخیص داده و برای درمان آن‌ها برنامه‌ریزی مناسبی انجام دهد. بررسی ریشه‌های اعتیاد فرد، شناسایی عوامل تحریک کننده برای مصرف، آموزش مهارت‌های جرات ورزی برای نحوه برخورد با دوستان مصرف‌کننده، آموزش مهارت‌های مقابله با وسوسه و برگزاری جلسات پیشگیری از بازگشت، همگی از جمله فعالیت‌هایی هستند که درمانگر در طول جلسات روان درمانی به آن‌ها خواهد پرداخت. برای آشنایی بیشتر با روند دریافت مشاوره ترک اعتیاد کلیک کنید.

سوالات متداول | قرص اکس یا اکستازی چیست

- چه مدت زمانی پس از مصرف اکس علائم روانی ناشی از آن بروز پیدا می کنند؟ 

قرص اکس ماده‌ای سریع الاثر است که در بازه زمانی کوتاهی به مغز رسیده و منجر به بروز علائم روانی مختلف می‌شود. این بازه زمانی معمولا چیزی بین 20 تا 90 دقیقه متغیر است و می‌تواند به مدت 3 تا 6 ساعت پایدار باقی بماند.

- مصرف اکس در دوران بارداری چه پیامدهایی برای جنین به همراه دارد؟ 

مصرف اکس با ایجاد تغییراتی در ساختار دوپامینی مغز جنین منجر به بروز تغییرات بلندمدتی در کودک می‌شود و احتمال بروز برخی اختلالات از جمله بیش فعالی-نقص توجه و اختلالات یادیگری را در او افزایش می‌دهد.