- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
میکروسفالی به علت فقدان یا کمبود رشد سلول‌های قشرمغزی رخ می‌دهد. این بیماری مانع رشد طبیعی فرد نسبت به هم‌سن و سالانش می‌شود. میکروسفالی به قسمت سر کودک آسیب وارد می‌کند و به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود و تا حدودی می‌توان از این بیماری پیشگیری کرد اما در صورت بروز آن درمان قطعی وجود ندارد و فقط می‌توان بیماری را کنترل کرد. علائم این بیماری تا حد زیادی مشهود هستند و به تشخیص آن کمک می‌کنند.
.gif)
میکروسفالی
میکروسفالی یکی از بیماری‌هایی است که در زمان کودکی به وجود می‌آید. در این اختلال سر نوزاد از حالت عادی آن نسبت به سر بقیه کودکان هم‌سنش کوچک‌تر است. در این حالت مغز فرد به طور عادی رشد می‌کند تا جایی که جمجمه او جا داشته باشد و بعد از متوقف شدن رشد آن، نمو مغز هم متوقف می‌شود. بیماری میکروسفالی عدم رشد مغز در زمان جنینی یا متوقف شدن آن بعد از تولد است. میکروسفالی می‌تواند به تنهایی وجود داشته باشد یا این که با نوع دیگری از بیماری همراه شود.
اینفوگرافیک میکروسفالی
علت به وجود آمدن میکروسفالی
علت به وجود آمدن میکروسفالی به سه دسته تقسیم می‌شود. در بسیاری از کودکان به وجود آمدن این بیماری دلایل مشخصی ندارد.
اختلال در کروموزوم‌ها
در یک سری از کودکان به وجود آمدن میکروسفالی ممکن است اختلال در ژنتیک و کروموزم‌هایی باشد که از والدین به ارث می‌رسد.
اختلالاتی که می‌توانند باعث بروز میکروسفالی شوند عبارتند از
سندروم داون
سندروم ادوارد
سندروم فریاد گربه
کرنلیا دی لانگ
روبنشتاین تایپی
اسمیت لملی اوپیتز
برای آشنایی کامل با سندروم داون کلیک کنید.
اتفاقات دوره جنینی
بخش مهمی از رشد در زمان جنینی اتفاق می‌افتد و اگر در این دوران مشکلاتی به وجود بیاید، می‌تواند رشد فرزندتان را مختل کند و زمینه ایجاد میکروسفالی را برایش فراهم کند.
اتفاقاتی که در دوران بارداری می‌تواند باعث این بیماری شود شامل
*مبتلا شدن مادر به بیماری‌های عفونی مثل سرخچه، توکسوپلازموز و سیتومگالوویروس.
*اگر خون به هر دلیلی به مغز کودک نرسد.
*قرار گرفتن در برابر اشعه‌های خطرناک هنگام بارداری مخصوصا قبل از 4 ماه اول.
*نداشتن تغذیه مناسب توسط مادر و نرسیدن مواد مغذی به بدن او.
*مقدار فنیل کتونوری در بدن مادران درصورتی که کنترل نشده باشد.
*مصرف مواد ممنوعه که در دوران بارداری به هیچ‌وجه نباید استفاده شوند مانند موادمخدر، الکل و مواد دارای سم. اگر مادر در دوران بارداری از الکل استفاده کند باعث می‌شود که کودک دچار سندروم جنین الکلی شود و این سندروم می‌تواند زمینه را برای میکروسفالی فراهم کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سندروم جنین الکلی کلیک کنید.
*به وجود آمدن ویروس زیکا در بدن مادر.
اتفاقات بعد از تولد
بعضی از نوزادان در زمان جنینی هیچ مشکلی نداشته‌اند و هیچ نشانه‌ای از میکروسفالی تشخیص داده نشده اما بعد از تولد دچار بیماری میکروسفالی می‌شوند.
دلیل ابتلا به این‌بیماری بعد از تولد می‌تواند بسته شدن زودتر از موعد درز میان جمجه باشد. این استخوان‌ها قبل از رشد کامل مغز بسته می‌شوند و اجازه تکامل را از آنها می‌گیرند.
علائم میکروسفالی
اولین علامتی که در این بیماری خودش را نشان می‌دهد و بارزترین علامت است؛ کوچک بودن سر او نسبت به استانداردی که در جدول رشدی‌اش مشخص شده است می‌باشد. این اندازه باید تفاوت فاحشی با استانداردها داشته باشد که بتواند نشانه وجود این بیماری باشد.
علاوه بر کوچک بودن اندازه سر این بیماری نشانه‌های دیگری‌هم دارد که شامل
*کم‌توانی ذهنی
*تشنج‌های مکرر در زمان‌های مختلف
*رشد کند در عملکردهای فیزیکی و ذهنی
*از نظر جسمی بسیار کوچک هستند
*در شنوایی و بینایی او اختلال وجود دارد
*در فرآیند غذا خوردن مشکل وجود دارد
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه کم توان ذهنی کلیک کنید.
تشخیص میکروسفالی
تشخیص این بیماری در دو دوره می‌تواند صورت بگیرد.
تشخیص در زمان بارداری
سونوگرافی در زمان بارداری راهی است که با آن می‌توان وجود میکروسفالی را تشخیص داد، در اینجا دور سر کودک در سونوگرافی اندازه گیری می‌شود و پزشک متوجه می‌شود که سالم است یا این‌که دچار میکروسفالی شده. در بیشتر موارد این اختلال فقط در سه ماه آخر بارداری توسط سونوگرافی تشخیص داده می‌شود.
تشخیص بعد از تولد
در اینجا پس از تولد نوزاد ، متخصص با اندازه‌گیری سر او و مقایسه با جدول تعیین شده رشدی نسبت به جنسیت و سن بیماری میکروسفالی را تشخیص می‌دهد. برای روز اول تولد اندازه‌هایی معین شده که علاوه بر سن و جنسیت معیار اساسی در تشخیص میکروسفالی است. برای اطمینان از این که این بیماری وجود دارد، بهتر است با تجویز پزشک آزمایش‌هایی مثل CT SCAN و MRI صورت بگیرد.
جلوگیری از میکروسفالی
برای پیشگیری از به وجود آمدن این بیماری در فرزندتان بهتر است از اتفاقاتی که موجب میکروسفالی می‌شوند باخبر باشید و احتیاط لازم را در نظر بگیرید.
عدم مصرف مواد مخدر
موادمخدر، الکل و بقیه مواد سمی احتمال این بیماری را افزایش می‌دهد و بهتر است برای این که این خطر را از جنین دور کنید قبل از بارداری و هنگام بارداری از آن استفاده نکنید.
برای آگاهی بیشتر در زمینه عوارض اعتیاد در دوران بارداری کلیک کنید.
بررسی ژنتیک
حتما قبل از ازدواج یا بارداری ژنتیک والدین بررسی شود مخصوصا اگر در خانواده یکی از آنها، شخصی وجود داشته باشد که این بیماری را دارد. با این کار می‌توان احتمال بروز میکروسفالی را تشخیص داد و از مشکلات جلوگیری کرد و در صورت وخیم بودن اجازه بارداری داده نمی‌شود.
ارتباط با پزشک
بهتر است برای این که تا حد زیادی از این بیماری پیشگیری کنید در قبل و زمان بارداری هم مادر هم جنین تحت نظر پزشک باشند و با او ارتباط مداوم داشته باشند.
پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های مختلف
باید قبل و در دوران بارداری از بروز عفونت‌هایی مثل سرخچه، توکسوپلازموز و سیتومگالوویروس جلوگیری کرد و از محل‌هایی که ابتلا به این بیماری‌ها را افزایش می‌دهند دوری کرد. در غیر این صورت احتمال افزایش میکروسفالی بیشتر می‌شود. اگر به این بیماری دچار شدید حتما به پزشک مراجعه کنید که خطر را تا حد امکان کاهش دهد.
درمان میکروسفالی
این بیماری به طور کامل درمان نمی‌شود و علائم آن از بین نمی‌رود اما می‌توان با یک‌سری از فعالیت‌ها به بهبود آن کمک کرد که باعث کنترل‌اش بشود.
درمان پزشکی
دارودرمانی : بعضی از علائم میکروسفالی ممکن است با دارو کنترل شوند و از شدت آنها کاسته شود اما به طور کامل درمان نمی‌شود. با تشخیص پزشک برای بعضی از این علائم مثل تشنج یا بیش‌فعالی دارو تجویز می‌شود که به بهتر عمل کردن آنها کمک می‌کند.
جراحی: یکی از دلایل به وجود آمدن میکروسفالی بسته شدن درز بین جمجه زودتر از زمانی است که باید بسته شود. در این جا با تشخیص پزشک ممکن است جراحی صورت پذیرد و این فضا دوباره باز شود.
توانبخشی
در توانبخشی هم به طور کامل درمانی وجود ندارد. اما به فرزندتان کمک می‌کند که از نهایت توانایی که در آنها وجود دارد استفاده کنند و به زندگی‌شان ادامه دهند و شرایط را کنترل کنند. اگر کودک دچار میکروسفالی خفیف شده باشد به جلسات کمتری از توانبخشی نیاز دارند و اگر این بیماری در آنها بسیار شدید باشد به جلسات مداوم و بیشتری برای رسیدن به نتیجه نیاز دارد.
کاردرمانی : در کاردرمانی با توجه به استعداد و توانایی‌های فرزندتان برای رسیدن به عملکرد بهتر در زمینه حسی و حرکتی و ادراکی کمک کنند.
برای آشنایی کامل با کاردرمانی کلیک کنید.
گفتار درمانی: کودکان میکروسفالی در گفتار و بلع و زبان هم دچار مشکل می‌شوند که گفتاردرمانی سعی دارد با انجام تمرینات این مشکلات را تا حدود زیادی پایین آورد. در اینجا توجه زیادی به بهبود ارتباط اشخاص با اطرافش می‌شود.
شنوایی سنجی: شنوایی در کودکان میکروسفالی ممکن است دچار مشکل بشود و در شنوایی سنجی به تشخیص و اندازه‌گیری میزان مشکل و درمان و بهبود آن پرداخته می‌شود. درمان قطعی در این مرحله صورت نمی‌گیرد اما می‌شود آن‌را تا حدودی کنترل کرد.
بینایی سنجی : در میکروسفالی ممکن است بینایی کودکتان هم دچار مشکل شود که در بینایی سنجی به ارزیابی و تشخیص آن پرداخته می‌شود تا کارهای لازم برای بهبود این عملکرد را انجام دهد.
فیزیوتراپی: در این بیماری ممکن است عملکردهای فیزیولوژیکی و عضلانی فرد هم مختل شود که با انجام فیزیوتراپی به وسیله یک سری از ورزش‌ها و با استفاده از دستگاه‌های مخصوص به کنترل و تا حدودی رسیدن به وضعیت بهتر می‌پردازند.
سوالات متداول
میکروسفالی از چندماهگی قابل تشخیص است؟
آزمایشات میکروسفالی عموما یا در3 ماه دوم یا در 3 ماه آخر انجام می‌شود اما تشخیص آن بیشتر در زمان 3 ماه آخر صورت می‌گیرد.
کوچیک بودن سر کاملا مشخصه ؟ اطرافیان متوجه میشن؟
کوچک تر بودن سر باید خیلی بیشتر از استاندارد باشد که تشخیص داده شود و عموما اطرافیان آن را متوجه می‌شوند.
اندازه استاندارد سر در هنگام به دنیا آمدن چقدر است؟
اندازه استاندارد سر در زمان تولد باید حدود 32 تا 35 باشد اما باید تفاوت فاحشی در اندازه سر وجود داشته باشد که تشخیص میکروسفالی داد.
برای دریافت مشاوره در زمینه میکروسفالی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
