
- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
اغلب علت پریود نشدن را به بارداری و مشکلات هورمونی نسبت میدهند در صورتی که عوامل بسیار دیگری در بروز این اتفاق نقش دارند؛ استرس و اضطراب تا بیماریهای جدی از علل شایع محسوب میشوند. در طول زندگی هر زنی، دو دوره بی نظمی قاعدگی کاملا طبیعی است؛ اولین بار زمان شروع قاعدگی و پس از آن یائسگی. اگر پریودهای شما، همیشه 28 روز بوده و در حال حاضر بیش از 35 روز طول میکشد، دچار عقب افتادگی چرخه قاعدگی شدهاید؛ در واقع چرخه سالم بین 21 تا 35 روز میتواند به طول بیانجامد. از آنجایی که قاعدگی چرخهای طبیعی و ضروری در بدن زنان محسوب میشود، قطع آن نگرانیها و انواع مشکلات جسمانی را به همراه دارد. از این رو غافل نشدن از آن و پیبردن به علتها ضرورت مییابد. برای شناخت بهتر بدن خانمها پیشنهاد میکنیم مقاله آشنایی با بدن زن را مطالعه کنید.
علل دیر شدن زمان قاعدگی
در سالهای اولیه دوره بلوغ جسمی دختران بی نظمی و عقب افتادن عادت ماهیانه امری طبیعی است. چون بدن در حال تکامل است و شکل منظم و ثابتی به خود نگرفته است. در نتیجه تخمدانها به طور نامنظم از خود تخمک آزاد میکنند. در حالی که در سالهای آتی و چند سال بعد از شروع قاعدگیِ اول این اتفاق بیفتد باید علت بررسی شود. چرخه قاعدگی ممکن است به علتهای گوناگون به تاخیر بیفتد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بلوغ جسمی دختران کلیک کنید.
در ادامه مهمترین دلایل پریود نشدن خانمها را شرح دادهایم:
1. بارداری از علت های پریود نشدن
از اصلیترین علل عقب افتادن پریود بارداری است. زمانی که یکی از تخمکها بارور میشود داخل مخاط رحم جای میگیرد و این مخاط به جای این که به صورت خون پریود ریزش پیدا کند برای تغذیه جنین باقی میماند. همچنین برخی از قرصهای ضد بارداری به خصوص در اولین ماههای شروع مصرف منجر به تاخیر قاعدگی میشوند. بارداری تنها علت قطع پریود نیست بنابراین بهتر است برای اطمینان بیشتر حتما از تستهای فوری بارداری استفاده کنید.
2. مشکلات هورمونی
یکی دیگر از علتهای مهم مشکل هورمونی است. تغییر در چرخه هورمونی باعث میشود زمان قاعدگی شما مدام به عقب بیفتد. زیرا چرخه قاعدگی ارتباط مستقیمی با هورمونها دارد. باید برای بررسی هورمونها به پزشک مراجعه کنید و درخواست آزمایش هورمون دهید.
یکی از هورمونهایی که موجب بروز قطع پریود میشود، هورمون پرولاکتین است. در صورتی که سطح ترشح این هورمون در بدن بیش از اندازه باشد احتمال پریود نشدن برای یک یا چند دوره وجود دارد. بدن خانمها اغلب در دوران شیردهی پرولاکتین زیادی تولید میکند. در صورتی که در دوران شیر دهی نباشید هم این عارضه خود را به شکل خروج ترشحات شیری از پستانها نشان میدهد و با دارو قابل درمان است.
3. استرس و فشارهای روانی از جمله علت های پریود نشدن
استرس عاملی است که خود موجب بر هم خوردن هورمونهای بدن و در نتیجه عقب افتادن پریود میشود. کورتیزول هورمون تشکیل دهنده استرس، موجب عقب افتادن پریود میشود. استرس ممکن است در بسیاری از شرایط بحرانی زندگی ایجاد شود. اگر زندگی پرتنش و پر از دعوا و کشمکشی را تجربه میکنید، در آستانه طلاق هستید و یا در زندگی شکستهای پی در پی را تجربه کردهاید، پریود نشدن پیامدی طبیعی است. برای اطلاع در زمینه درمان اضطراب کلیک کنید.
علاوه بر این پیامدهای روانی ناشی از مشکلات زناشویی و ارضا نشدن خانمها در رابطه جنسی به طور غیر مستقیم در بروز مشکلات قاعدگی نقش دارند. استرس بالا حال به هر دلیلی که باشد در میزان و زمان چرخه عادت ماهیانه مؤثر است و بهتر است به دنبال راههای کاهش و کنترل آن باشید. پیشنهاد میکنیم در این زمینه مقاله رابطه جنسی و شناخت بدن همسر را مطالعه کنید.
4. تنبلی تخمدان
تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک، عامل مهمی در عقب افتادن چرخه قاعدگی است. این مشکل بسیار شایع بوده و باعث ایجاد کیستهای فولیکولی ریز در تخمدان میشود. این مسئله در ادامه میتواند موجب ناباروری، مشکلات قلبی عروقی و دیگر بیماریها شود.
5. کم کاری یا پر کاری تیروئید و سایر غدد درون ریز بدن
تیروئید پرکار یا کم کار در به تاخیر افتادن قاعدگی نقش دارد. غده تیروئید مسئول کنترل سوخت و ساز بدن است و در صورتی که کارکرد آن با اختلال مواجه شود، بر چرخه قاعدگی و عقب افتادن پریود تأثیر میگذارد. از دیگر نشانههای مشکل در غده تیروئید میتوان به خستگی زیاد، افزایش وزن، کاهش وزن، ریزش مو، احساس سرمای مزمن و... اشاره کرد. مشکلات تیروئید اغلب با مصرف دارو برطرف میشوند. علاوه بر تیروئید سایر غدد مانند هیپوفیز و آدرنال نیز در چرخه قاعدگی و به تأخیر افتادن آن تاثیر دارند.
6. لاغری و یا چاقی بیش از حد از علت های پریود نشدن
اگر جزو افرادی هستید که باشگاه میروید و اصرار زیادی به کاهش وزن ناگهانی دارید احتمالا با عقب افتادن زمان پریود و یا قطع کامل آن روبرو میشوید. در مورد اضافه وزن شدید هم این مسئله صدق میکند. اگر دچار اضافه وزن و چاقی مفرط هستید، حمل و نقل همزمان چربی و ترشح هورمونهای مربوط به چرخه قاعدگی، در بدن دشوار است. در کل لاغری و یا چاقی ناگهانی و سریع بدن باعث عقب افتادن پریود میشود. به علاوه چاقی بر سلامت روان نیز تأثیر منفی دارد و منجر به بروز استرس و فشار روانی میشود که در نتیجه آن چرخه قاعدگی به هم میریزد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه تأثیر چاقی بر سلامت روان کلیک کنید.
7. مصرف برخی از داروها
برخی از داروها چرخه قاعدگی را به طور کلی بهم میزنند. مانند داورهای ضد بارداری، داروهای شیمی درمانی، داروهای ضد افسردگی و... . اگر شما قرص ضد بارداری مصرف میکنید با توقف آن سیکل قاعدگی شما نامنظم میشود.
8. چرخه استراحت و خواب
چرخه خواب و استراحت رابطه مستقیمی با قاعدگی دارد. اگر نظم خوابتان به طور ناگهانی بهم بخورد احتمال به هم ریختگی نظم قاعدگی وجود دارد.
9. ورزشهای سنگین از جمله علت های پریود نشدن
ورزشهای سنگین ورزشهایی هستند که به طور حرفهای آنها را دنبال میکنید و وقت زیادی برای پرداختن به آنها اختصاص میدهید. ممکن است در طی انجام آن ورزشها ضربهای به شکم شما وارد شده باشد. در نتیجه این ضربه میتواند باعث تاخیر در زمان پریود شما شود. این موضوع لازم است حتما به طور دقیقتر توسط پزشک زنان بررسی شود.
10. بیماری
بیماریهای شدید و سخت نه تنها از لحاظ روحی میتوانند تاثیر منفی به جای بگذارند، بلکه در زمینه جسمی و چرخه قاعدگی نیز تاثیر دارند. کسی که شیمی درمانی و پرتو درمانیهای سنگین انجام میدهد و عملهای جراحی متعددی را از سر گذرانده، به احتمال زیاد دچار بینظمی عادت ماهیانه میشود.
11. سندرم آشرمن از علت های پریود نشدن
گاه بعد از دستکاریهای رحمی مانند کورتاژ، سزارین یا درمان فیبروییدهای رحمی سندرم آشرمن اتفاق میافتد. در این وضعیت به صورت خودکار بافتهایی در مخاط رحم ساخته میشوند که از ریزش طبیعی مخاط و بروز خونریزی جلوگیری میکنند. این عارضه گاه منجر به بروز خونریزی سبک رحمی و گاه منجر به قطع کامل قاعدگی میشود.
12. یائسگی زودرس
علاوه بر علل گفته شده، پریود نشدن میتواند به خاطر یائسگی زودرس اتفاق بیوفتد. اغلب خانمها در 50 سالگی یائسه میشوند؛ یائسگی قبل از 40 سالگی زودرس محسوب میشود. این مشکل میتواند بر اثر عوامل ارثی و یا بیماریهای خودایمنی بروز پیدا کند. به طور کلی یائسگی و فقدان عملکرد تخمدانها، باعث کاهش استروژنِ در گردش شده و مخاط رحم را از بین میبرد. این امر منجر به پایان یافتن چرخه قاعدگی میشود.
انواع و علل آمنوره اولیه و ثانویه
دو نوع آمنوره وجود دارد. آمنوره اولیه و ثانویه. آمنوره اولیه زمانی است که زنان جوان تا سن ۱۵ سالگی اولین قاعدگی خود را تجربه نکرده باشند. علل احتمالی آمنوره اولیه یعنی زمانی که هرگز اولین قاعدگی خود را تجربه نمی کنید عبارتند از: نارسایی تخمدانها، مشکلات در سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) یا غده هیپوفیز (غدهای در مغز که هورمونهای دخیل در قاعدگی را تولید میکند)، مشکلات در اندامهای تناسلی. آمنوره ثانویه زمانی رخ می دهد که شما سیکل های قاعدگی طبیعی داشته اید، اما آن ها ناگهان برای سه ماه یا بیشتر متوقف می شوند. علائم آمنوره بسته به علت آمنوره، علاوه بر پریود نشدن می تواتد شامل موارد زیر باشد: درد در ناحیه لگن، تغییر در بینایی، سردرد، آکنه و ریزش مو، رویش بیشتر مو روی صورت، ترشح شیری رنگ از نوک سینه ها.
در بسیاری از موارد پزشکان نمی دانند که چرا اولین قاعدگی هرگز اتفاق نمی افتد. علل شایع آمنوره ثانویه یعنی زمانی که فردی که عادت ماهانه طبیعی داشته و حالا دیگر پریود نمی شود عبارتند از: بارداری و شیردهی، توقف استفاده از وسایل کنترل بارداری، ورود به منوپوز(پایان قاعدگی)، استفاده از برخی از روشهای کنترل بارداری مانند Depo-Provera یا انواع خاصی از دستگاههای داخل رحمی (IUD). سایر علل آمنوره ثانویه عبارتند از: استرس و تغذیه ضعیف، افسردگی، داروهای تجویزی خاص از جمله داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روان پریشی، داروهای فشار خون و داروهای آلرژی، کاهش و یا افزایش شدید وزن و یا داشتن اضافه وزن و چاقی، بیش از حد ورزش کردن، بیماری مداوم، پرتو درمانی برای سرطان، اسکار رحم. اگر رحم یا تخمدان خود را برداشته باشید، قاعدگی را نیز متوقف خواهید کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد چرخه قاعدگی کلیک کنید.
تشخیص آمنوره
از آنجایی که بسیاری از دلایل می توانند باعث آمنوره شوند یافتن علت دقیق زمان بر خواهد بود. پزشک ابتدا سابقه پزشکی شما را می گیرد و یک معاینه فیزیکی و لگنی به شما می دهد. اگر از نظر جنسی فعال هستید، ممکن است ابتدا آزمایش بارداری را برای رد بارداری به عنوان یک علت درخواست کنند. ممکن است چندین نوع آزمایش لازم باشد تا مشخص شود چه چیزی باعث آمنوره شما شده است. پزشک از یک یا چند مورد از موارد زیر استفاده می کند: آزمایش خون که سطح هورمونهای خاص در خون شما اندازهگیری میکنند. از جمله هورمون محرک فولیکول (FSH)، هورمون محرک تیروئید، پرولاکتین و هورمونهای مردانه. مقدار زیاد یا خیلی کم این هورمون ها می تواند در چرخه قاعدگی اختلال ایجاد کند.
تست های تصویربرداری که ناهنجاری های اندام های تناسلی یا محل تومورها را نشان می دهند. این آزمایشها شامل سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) است. تست چالش هورمونی که پزشک به شما یک داروی هورمونی می دهد که قطع مصرف آن باید باعث خونریزی قاعدگی شود. اگر این اتفاق نیفتد می تواند به این معنی باشد که کمبود استروژن علت آمنوره شما می باشد. هیستروسکوپی پزشک شما یک دوربین کوچک با نور را در واژن و دهانه رحم قرار می دهد تا به داخل رحم شما نگاه کند. غربالگری ژنتیکی به دنبال تغییرات ژنتیکی است که میتواند مانع از کارکرد تخمدانهای شما شود و به دنبال کروموزومهای X است که تا حدی یا به طور کامل از بین رفتهاند (سندرم ترنر). آزمایشات کروموزومی (کاریوتیپ). سلول های گمشده، اضافی یا بازآرایی شده در کروموزوم های شما را شناسایی می کند تا به ناهنجاری هایی که می توانند علت پریود نشدن باشد دست پیدا کند..
عوارض پریود نشدن
پریود نشدن برای مدت طولانی می تواند عوارض و مشکلاتی را با خود به همراه داشته باشد. عدم باروری می تواند یکی از این عوارض و پیامد ها برای زنانی باشد قصد بچه دار شدن دارند. هم چنین در اثر عدم پریود شدن ممکن است سطح استروژن در بدن پایین بیاید و در نتیجه فرد در مدت طولانی به پوکی استخوان مبتلا گردد. از سوی دیگر با توجه به علل پریود نشدن، مشکلات و عوارض دیگری نیز می تواند برای فرد به وجود بیاید.
درمان تاخیر در قاعدگی
درمان آمنوره بر وضعیتی که باعث آن می شود تمرکز دارد. هورمون درمانی جایگزین یا قرص های ضد بارداری می تواند به شروع مجدد چرخه قاعدگی شما کمک کند. اختلال تیروئید یا هیپوفیز را می توان با دارو درمان کرد. ناهنجاری های فیزیکی نیز ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. اگر چیزی مانند استرس، افزایش یا کاهش وزن، افسردگی بر چرخه قاعدگی شما تأثیر می گذارد می توانید با انجام اقداماتی برای مدیریت آن، نقش فعالی در درمان خود داشته باشید. شما می توانید با ردیابی تغییرات در چرخه و علائم و به اشتراک گذاشتن این اطلاعات با آن ها به پزشک خود کمک کنید تا علت آمنوره شما را ردیابی کند. به پزشک ها بگویید چه داروهایی مصرف می کنید و در مورد تغییرات در رژیم غذایی، عادات ورزشی و سطح استرس خود بگویید.
با تغییر عادات غذایی میتوان تاثیرات مستقیمی را بر چرخه قاعدگی مشاهده کرد. همچنین عواملی مانند استرس، بیماری، بحرانهایی مانند فقدان ناگهانی عزیزان، شکستها و... از نظر روانشناختی تاثیر مخربی بر چرخه قاعدگی خواهد گذاشت که با کمک یک روان شناس میتوان تا حد زیادی از اثرات آن کم کرد. در این زمینه میتوانید از مشاوره جنسی نیز کمک بگیرید.
آیا می توان از پریود نشدن پیشگیری کرد؟
پریود نشدن به تنهایی یک مشکل و بیماری نیست و در واقع نشان می دهد یک یک مشکل در بدن وجود دارد. حال با توجه به این که علت پریود نشدن چیست می توان از بروز ان پیشگیری نمود. مثلا اگر این مساله در اثر رژیم غذایی نادرست یا ورزش های سنگین به وجود بیاید، می توان از آن پیشگیری کرد اما اگر به دلیل بیماری های ژنتیکی باشد، چاره ای برای پیشگیری ز آن وجود ندارد. متخصصان حامی در خدمت شما هستند تا در زمینه حل این مساله یاری تان کنند. برای کسب اطلاعات در زمینه مشاوره تلفنی کلیک کنید.