انواع رفتارهای پر خطر | روش های پیشگیری از رفتار های مخاطره آمیز

انواع رفتارهای پر خطر کدامند؟ والدین معمولا نگرانی های زیادی در خصوص سلامت جسمی و خورد و خوراک فرزندان خود دارند. اما آیا والدین به همان میزان که به جسم فرزندان خود اهمیت می دهند، نگران سلامت روانی و اجتماعی آن ها نیز هستند؟ خطراتی که سلامت روان کودکان و نوجوانان را تهدید می کند می تواند به مراتب بسیار جدی تر از بیماری های جسمی باشد زیرا به خطر افتادن بهداشت روان به راحتی سلامت جسمی را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. رفتارهای پر خطر به عنوان نوعی از آسیب های اجتماعی از جمله ی این خطرات است که در کمین کودکان و نوجوانان قرار دارد.

رفتارهای پر خطر چیست؟

رفتار پر خطر رفتاری است که سلامت و بهزیستی فرد و دیگران را تهدید می کند. این گونه رفتار ها مهم ترین عامل به خطر افتادن سلامت جامعه هستند. این رفتار ها گاهی عواقب جبران ناپذیری را برای جامعه به جای خواهند گذاشت و می توانند الگو های ناسالم و خطرناکی را در جامعه ایجاد کنند. از ایدز می توان به عنوان یک مثال برای نتایج انجام انواع رفتارهای پر خطر نام برد، این بیماری در واقع بحرانی است که سلامت فرد و جامعه را تهدید می کند و  با احتمال بیشتری در افراد دارای رفتار پر خطر مانند اعتیاد یا رفتار های مخاطره آمیز جنسی رخ می دهد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه ترک اعتیاد کلیک کنید.
ایدز درواقع نه تنها بزرگسالان که کودکان و نوجوانان را نیز تحت تأثیر قرار می دهد و هزینه های هنگفتی برای بخش درمانی بودجه ی دولت به وجود می آورد. براساس تعریف مفهومی می توان این گونه بیان داشت که مجموعه ی تمامی رفتار هایی را که تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم بر سلامت فرد و جامعه می گذارند و عواقب منفی آن ها فرد و جامعه را تهدید می کنند، رفتارهای پر خطر می نامند. در صورت تداوم این رفتار ها، شخصیت فرد تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و چنین فردی را فردی با سبک زندگی ناسالم خواهند نامید. در این زمینه میتوانید از مشاوره کودک نیز بهره مند شوید.

اینفوگرافیک انواع رفتارهای پر خطر

انواع رفتارهای پر خطر

مصرف سیگار، مصرف الکل، رفتار های پر خطر جنسی، سوء مصرف مواد، گرایش به خشونت و حتی سبک زندگی ناهنجار مانند مصرف غذاهای پر چرب یا عدم فعالیت فیزیکی برای افراد جوان و سالمند و نیز تأثیر پذیری از فضا های مجازی و شبکه های اجتماعی جزء رفتارهای پر خطر محسوب می شوند. در این بین اعتیاد و انواع رفتارهای پر خطر جنسی از مهم ترین رفتار های آسیب زا است که می تواند فرد و در نتیجه ی آن جامعه را به سمت گسترش ابتلا به بیماری های عفونی مانند ایدز و هپاتیت سوق دهد. می توان رفتار های پر خطر را به دو دسته کلی تقسیم بندی کرد:

• دسته ی اول شامل رفتار هایی می شود که سلامت و بهزیستی خود فرد را تهدید می کند مانند مصرف مواد مخدر یا رفتار جنسی پر خطر
• دسته ی دوم شامل رفتار هایی می شود که سلامت و بهزیستی دیگر افراد جامعه را به خطر می اندازد مانند دزدی، فرار از مدرسه، پرخاشگری

البته بیشتر رفتار های دسته ی اول نیز ممکن است به آسیب هایی برای دیگران بیانجامد. به عنوان مثال فردی که الکل مصرف می کند ممکن است تصادفی به بار بیاورد که باعث آسیب یا مرگ دیگری یا دیگران شود. یا مصرف مواد مخدر باعث بروز آسیب های روانی و یا مالی در فرد گردد که زیان هایی برای اطرافیان یا جامعه ی فرد در بر داشته باشد. انجام روابط جنسی پرخطر نیز می تواند شریک جنسی را با آسیب هایی مواجه سازد که در نتیجه به زیان هایی برای دیگر افراد جامعه منجر گردد. در مواردی نیز انجام رفتار های دسته ی اول می تواند به بروز رفتار های دسته ی دوم منجر گردد.

انواع رفتارهای پر خطر در نوجوانی

دوران نوجوانی یکی از حساس ترین مراحل زندگی در رشد و تکامل جسمی، اجتماعی و روانی فرد است. یکی از ویژگی های این دوران استقلال و عدم وابستگی است که فرد به آن تمایل می یابد اما با توجه به تغییرات سریع جوامع امروزه ممکن است در این زمان برخی از نوجوانان به سمت انواع رفتارهای پر خطر گرایش یابند. 
امروزه شیوع رفتار های پر خطر به ویژه در بین جوانان و نوجوانان یکی از بزرگ ترین نگرانی های جامعه ی بشری است. افزایش رفتار های پر خطر که نوعی از آسیب اجتماعی است در بین نوجوانان از مواردی است که روان شناسان و جامعه شناسان در هر جامعه ای در مورد آن هشدار می دهند. همه گیر ترین نوع رفتارهای پر خطر در بین نوجوانان گرایش به سیگار و قلیان، ارتباط با جنس مخالف و کتک کاری در بیرون از خانه است. 
نوجوانی زمانی است که فرد از خانواده به سوی جامعه کشیده می شود و به دنبال دست یابی به یک جایگاه اجتماعی مورد پذیرش در بین همسالان است. در این زمان نوجوان ممکن است دوستان یا نوع پوششی را داشته باشد که مورد پسند والدین او نیست. گاهی این نوجوانان به مصرف سیگار یا دیگر دخانیات روی می آورند.
زمینه های خطر جویی و کنجکاوی و هیجان طلبی که در سنین نوجوانی اتفاق می افتد می تواند گرایش به انجام رفتار های پر خطر را افزایش دهد. نوجوان نباید در این دوره احساس تنهایی کند و والدین نباید او را به دلیل رفتار های متفاوتی که ممکن است انجام دهد رها کنند.

علل بروز انواع رفتارهای پر خطر

برخی از مهم ترین دلایل گرایش کودکان و نوجوانان به رفتارهای پر خطر عبارتند از: وجود زمینه های مخاطره آمیز در درون خانواده، فشار همسالان و یادگیری از آن ها، فشار ناشی از مشکلات مربوط به بهداشت روان، تأثیر رسانه و فضای مجازی، شکست های تحصیلی و ... 
افسردگی، اضطراب، جدایی والدین، شیوه ی نامناسب فرزند پروری والدین، شکست های عاطفی، ناکامی و سوگ، کم توجهی و کمبود محبت، بد سرپرستی، دوستی با افراد دارای رفتار پر خطر، تحقیر شدن و ... مواردی است که ریسک بروز رفتار های پر خطر در فرد را افزایش می دهد. عوامل بروز این گونه رفتار ها را می توان به دو گروه کلی تقسیم بندی کرد:

• عوامل فردی: عوامل فردی که شامل ویژگی های شخصیتی، کنترل هیجان، وضعیت تحصیلی، وضعیت بهداشت روان و خود ارزشمندی می شود.
• عوامل محیطی و اجتماعی: این عوامل که شامل وضعیت خانوادگی، همسالان و دوستان و محیط زندگی فرد می شود.

پیامد انواع رفتارهای پر خطر

رفتار های پر خطر می تواند عوارض جدی جسمی یا روانی و حتی مالی برای خود فرد، اطرافیان و جامعه ی او ایجاد نماید. مصرف برخی مواد مانند الکل، دخانیات و مواد مخدر یا روان گردان باعث بروز مشکلات سلامتی در زمینه ی جسمی و روانی در فرد می شود.
در نتیجه ی انجام برخی رفتار های پر خطر ممکن است بیماری های جسمی نظیر ایدز، هپاتیت، سکته های قلبی و مغزی، سرطان ریه، پر فشاری خون و ... بروز کند. برخی اختلالات روحی مانند اضطراب، افسردگی، اختلالات خواب، خودکشی و ... نیز می توانند از نتایج انجام این رفتار ها باشند. از دیگر عوارض این رفتار ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• از هم پاشیدن کانون خانواده و یا قطع ارتباط با خانواده و دوستان
• از بین رفتن منزلت فرد و خانواده ی او و بد نام شدن در بین افراد جامعه
• بروز آسیب های اجتماعی و افزایش میزان جرائمی مانند فحشا، قتل، سرقت و نیز افزایش موارد فرار از مدرسه یا خانه و ترک تحصیل
• تحمیل بار اقتصادی به بودجه ی کشور از طریق افزایش هزینه های درمان و مراقبت های پزشکی برای وزارت بهداشت و درمان، افزایش هزینه برای نیروی انتظامی، نیروی قضائی، سازمان زندان ها و ...

پیشگیری از بروز انواع رفتارهای پر خطر

از آن جایی که زمینه ی بروز بسیاری از این رفتار ها از کودکی یا نوجوانی در فرد شکل می گیرد پیشگیری نیز بهتر است از این سن آغاز گردد. والدین و خانواده ای که فرد عضوی از آن است نقش مهمی در بروز رفتار های پر خطر در آن فرد دارد بنابراین افزایش اطلاعات و آگاهی خانواده ها در این خصوص بسیار ضروری است. 
شناخت ویژگی های رشدی نوجوانان، آشنایی با خطراتی که نوجوانان را تهدید می کند، تغییرات جسمی و روانی و اجتماعی آن ها در سنین مختلف، شیوه های درست فرزند پروری و مواردی از این قبیل می تواند خانواده ها را به سمت پیشگیری از اعتیاد و آسیب های اجتماعی و کاهش احتمال بروز رفتار های پر خطر در فرزندانشان رهنمون سازد. آسیب های اجتماعی می تواند از بستر جامعه وارد مدارس نیز شود و کودکان و نوجوانان را در آن محیط مورد تهدید قرار دهد. بنابراین برای جلوگیری از زیان دیدن دانش آموزان باید برنامه های آموزشی متناسب با سن و درک و فهم آن ها برایشان در نظر گرفته شود.
این مهم با برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلند مدت و همکاری نهاد های مختلف میسر می گردد. آموزش برخی مهارت ها و نهادینه کردن برخی مسائل در کودکان و نوجوانان می تواند تا حدود زیادی از انجام رفتار های پر خطر توسط آن ها در آینده پیشگیری کند. از این قبیل می توان به جامعه پذیر شدن، مهارت های حل مسئله، اعتماد به نفس بالا داشتن، مهارت های ارتباط اجتماعی، مثبت اندیشی، ایجاد احساس پیوند با خانواده و مدرسه، ایجاد نگاه منفی نسبت به مواد مخدر، مهارت های خود مراقبتی و ... اشاره نمود.

پیشگیری

پیشگیری از گسترش عفونت هایی مانند ایدز که می تواند ناشی از انجام یک فتار پر خطر باشد با افزایش شناخت و تغییر رفتار افراد در زمینه های جنسی و یا تزریق دارو ها امکان پذیر می شود. شناخت، کنترل و کاهش عوامل مخاطره آمیز و تهدید کننده کودکان و نوجوانان نیز مسئله ی بسیار مهمی است که باید توسط تمامی نهاد های اجتماعی از خانواده گرفته تا دولت مورد نظر قرار دهند. 
مهم ترین نکته ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که پیشگیری از بروز رفتار های پر خطر جوانب مختلفی دارد که باید همه دست به دست هم دهند تا بهترین نتایج حاصل شود. ابعاد فردی، خانوادگی، آموزشگاهی، اجتماعی و ... باید در کنار هم مورد استفاده قررار گیرد تا جامعه به سمت کاهش شکل گیری این رفتار ها پیش رود.

راهکار ها و اقدامات لازم

در مواردی که یک خانواده با انجام رفتار پر خطری توسط فرزند خود مواجه گردید باید اقدماتی انجام دهد اما نوع و نحوه ی انجام این اقدامات بسیار مهم است زیرا اگر درست و اصولی نباشد ممکن است نتیجه ی عکس به بار آورد. در این مواقع خانواده باید با حمایت های اجتماعی و روانی مورد نیاز و ظرفیت ها و حمایت های اجتماعی موجود در این زمینه آشنا باشد تا بتواند از این حمایت ها برای مداخله ی مؤثر و به موقع بهره جوید. 
مشورت با یک مشاور و متخصص خبره در این زمینه بسیار کمک کننده است. باید در نظر داشت که اقدام عجولانه و پرخاشگرانه و با عصبانیت یا تنبیه های نا به جا و غیر اصولی به راحتی می تواند انجام این رفتار ها را افزایش دهد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه مشاوره خانواده کلیک کنید.

سخن آخر

رفتار های پر خطر و آسیب های اجتماعی مانند بیماری های جسمی دارای علائم و نشانه هایی است که با کمک آن ها قابل شناسایی هستند. توجه به این نشانه ها می تواند خانواده یا جامعه را در پیشگیری در بروز این گونه رفتار ها به موقع وارد مداخله کند. از این موارد می توان به تغییرات خلقی و علائم رفتاری اشاره نمود که بسیار آشکار و واضح است. توصیه می شود برای شناخت و پیگیری این رفتار ها والدین با مدرسه هماهنگ باشند و با مشاوران متخصص در این زمینه مشورت نمایند.
باید دانست که آموزش مهارت های ارتباطی به یک نوجوان در عین حمایت از او و ایجاد احساس امنیت در وی باعث می شود که احتمال بروز رفتار های پر خطر در او بسیار کاهش یابد. این آموزش ها بهتر است توسط یک فرد متخصص به فرد داده شود تا نتیجه ی مورد انتظار را داشته باشد. 
بهتر است افراد یا خانواده هایی که هر یک از عوامل افزاینده ی احتمال بروز رفتار های پر خطر را دارند هر چه سریع تر برای رفع آن مورد با کمک متخصصین اقدام نمایند تا به موقع از بروز رفتار پر خطر و در نتیجه ایجاد عوارض جبران ناپذیر ناشی از آن پیشگیری به عمل آید. اگر شما هم در راستای این موضوع مسئله ای دارید، می توانید از مشاوران و روانشناسان در این مورد کمک بگیرید. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره روانشناسی کلیک کنید.