عوارض بستن لوله رحم در زنان | توبکتومی روش دائمی پیشگیری از بارداری

بستن لوله های رحم در زنان یک روش پزشکی است که به عنوان بستن لوله یا انسداد لوله شناخته می شود. نوعی پیشگیری دائمی از بارداری است که شامل مسدود کردن یا بسته شدن لوله های فالوپ برای جلوگیری از رسیدن اسپرم به تخمک ها و در نتیجه جلوگیری از بارداری است. روش های مختلفی برای بستن لوله های فالوپ استفاده می شود. از جمله دستگاه های انسداد لوله ها، روش جراحی. بستن لوله ها یک تصمیم شخصی است و باید پس از بررسی دقیق انجام شود. مهم است که در مورد این روش، مزایا، خطرات و عوارض احتمالی آن با یک متخصص صحبت کنید تا انتخابی آگاهانه داشته باشید.

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با عوارض بستن لوله رحم در زنان پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

عوارض بستن لوله رحم در زنان چیست؟ اگر دارای فرزند هستید و دیگر قصد ندارید بچه دار شوید، ممکن است بخواهید توبکتومی یا بستن لوله های رحمی را به عنوان راه جلوگیری دائمی از بارداری انتخاب کنید. بستن لوله های فالوپ در زنان یک عمل جراحی ساده است که ممکن است بعضا و در برخی موارد عوارضی به دنبال داشته باشد. با شناخت این عمل و چگونگی پیشگیری در این روش بهتر می توانید تصمیم بگیرید.  
 

توبکتومی یا بستن لوله رحم چیست

لوله های رحمی یا لوله های فالوپ در زنان از قسمت های مهم در فرایند تخمک گذاری و بارداری محسوب می شود که تخمک به وسیله آن ها خود را به رحم می رساند و با اسپرم پیوند می خورد. برای جلوگیری از بارداری لوله های فالوپ را قطع کرده یا با یک عمل جراحی ساده مسدود می کنند(توبکتومی) و به این شکل جلوی آمیزش تخمک و اسپرم را می گیرند. به این عمل توبکتومی می گویند که بعد از بیهوشی عمومی یا بی حسی انجام می شود و یک جراحی سرپایی و ساده است که به سرعت انجام می شود.
این روش مانند دیگر روش های جلوگیری از بارداری بوده و با همان هدف که از بارداری پیشگیری کند استفاده می شود. با این تفاوت که در صورت بکارگیری این شیوه، دیگر نیازی به استفاده از سایر روش های کنترل بارداری نیست و تقریبا از شیوه های جلوگیری دائمی محسوب می شود. 
اما استفاده از توبکتومی به هیچ عنوان مانع انتقال بیماری های مقاربتی نیست و مجوزی برای رابطه جنسی محافظت نشده محسوب نمی شود. ضمن این که عوارض خاص خود را دارد.

توجه به این نکته مهم است که بستن لوله ها یک روش دائمی پیشگیری از بارداری در نظر گرفته می شود و به راحتی قابل برگشت نیست. در حالی که تکنیک‌هایی برای تلاش برای برگشت بستن لوله‌ها یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) برای رسیدن به بارداری پس از بستن لوله‌ها وجود دارد، اما همیشه موفق نیستند. بستن لوله ها یک تصمیم شخصی است و باید پس از بررسی دقیق انجام شود.

اینفوگرافیک عوارض بستن لوله رحم در زنان

مزایای بستن لوله رحم

استفاده از این شیوه نسبت به سایر روش های کنترل بارداری مزایایی دارد از جمله:

• پیشگیری دائمی: هدف از انجام این شیوه پیشگیری دائمی است. دیگر روش های جلوگیری از بارداری به طور موقت و برای فواصل زمانی خاصی انجام می شود. اما مزیت استفاده از این روش و علت استقبال از آن، پیشگیری دائمی جلوگیری از بارداری است.
• تاثیر سریع: به کار گیری این روش نتایج سریعی داشته و نیاز به گذر زمان برای تاثیر گذاری شیوه نیست.
• عدم نیاز به مراقبت های هر روزه: توبکتومی مانند شیوه های دیگر نیازی به مراقب روزانه نداشته و شخص به فاصله کمی از عمل جراحی می تواند، به زندگی معمول خود ادامه دهد.
• عدم وجود عارضه خاص: بستن لوله های فالوپ عارضه خاصی که در دراز مدت سلامتی فرد را تحت تاثیر قرار دهد، ندارد
• کاهش ابتلا به سرطان تخمدان: از دیگر مزایای توبکتومی، کاهش میزان ابتلا به سرطان تخمدان است که در انتخاب این روش برای کسانی که برنامه ریزی برای بچه دار شدن ندارند می تواند فاکتور قابل توجهی باشد.
• روش مقرون به صرفه ای است: بستن لوله های فالوپ از عمل های جراحی ارزان بوده که هزینه آن چنانی در بر نخواهد داشت و مقرون به صرفه محسوب می شود.

عوارض بستن لوله رحم در زنان

عوارض بستن لوله رحم در زنان مانند هر عمل دیگری گریز ناپذیر است. هر عمل جراحی دیگر علاوه بر مزایا می تواند، معایبی نیز داشته باشد. از قبیل موارد زیر:

• نیاز به عمل جراحی دارد: عوارض بستن لوله رحم در زنان مانند هر عمل دیگری است. عوارض مخصوص به خود را دارد. خونریزی، عفونت در محل جراحی، آسیب به مثانه، امکان سوراخ شدن یا پارگی رحم، سوراخ شدن رگ های اصلی یا ضربان قلب نامنظم  وجود دارد.
• بارداری خارج رحم: این احتمال وجود دارد که با وجود بستن لوله های فالوپ حاملگی خارج رحمی اتفاق بیفتد که خطرات خاص خود را به همراه خواهد داشت.
• پرهزینه بودن بازگشت باروری: در صورتی که زوجین از این عمل منصرف شده و قصد بارداری داشته باشند، عمل بازگشت باروری را انجام می دهند اما متحمل هزینه های زیادی خواهند بود.
• بازدارنده بیماری های مقاربتی نیست: انجام این عمل نمی تواند، جلوی بیماری های عفونی و مقاربتی را بگیرد بنابرین زوجین همچنان برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری ها باید رابطه جنسی خود را محافظت شده و با تمهیدات مراقبتی انجام دهند.

عوارض بستن لوله رحم در زنان

اگر پس از عمل جراحی با یکی از موارد زیر روبرو شدید، باید فورا موضوع را با پزشک خود یا مشاوره جنسی تلفنی در میان بگذارید.

• تب 38 درجه: داشتن دمای بدن بالای 38 درجه که می تواند نشانه وجود عفونت در محل جراحی باشد.
• درد و تورم: در صورتی که درد و تورم در محل عمل از بین نرود، همچنین وجود خون و عفونت در ناحیه عمل تا یک هفته یا قرمزی که از بین نرود.
• ضعف و گیجی: احساس ضعف و بی حالی، گیجی شدید در ماه اول عمل جراحی مخصوصا در روزهای اول.

عوارض بستن لوله رحم در زنان | زمان مناسب

• انجام این عمل در بعضی شرایط راحت تر انجام شده و مناسب تر است از جمله:
• پس از انجام زایمان طبیعی: به فاصله 40 تا 50 روز پس از زایمان
• هنگام عمل جراحی سزارین؛ زیرا بستن لوله های رحمی با وجود شکاف شکم خیلی راحت تر و در دسترس تر است.
• در صورت باردار نبودن در دو هفته ی اول سیکل قاعدگی نیز دوره بسیار مناسبی است.

انواع شیوه های بستن لوله رحم

توبکتومی یا بستن لوله های فالوپ رحمی به یکی از دو روش زیر انجام می شود.

عوارض بستن لوله رحم در زنان | روش شکمی

در این روش زیر جراحی به سه شکل  به شرح زیر انجام می گیرد.

• لاپاراسکوپی: نوعی عمل جراحی است، که در شکم یا ناحیه لگن  به وسیله برش های کوچک و به کمک دوربین انجام می شود. برای انجام این کار ابتدا شکم را با گاز پر می کنند. بعد لاپراسکوپ را داخل شکم می کنند. از موارد کاربرد لاپاراسکوپی شناسایی و تشخیص علت دردهای لگنی و شکم است. از این روش در تشخیص مشکلات ناباروری نیز استفاده می شود. زیرا روشی است، که بدون عمل جراحی امکان مشاهده داخل بدن را فراهم می کند.
• لاپاراتومی: از این روش زمانی استفاده می شود، که لاپراسکوپی جوابگو نیست. بنابراین جراح به روش سنتی روی شکم شکاف ایجاد می کند، تا بتواند به ناحیه مورد نظر احاطه داشته باشد.
• مینی لاپاراتومی: این روش بسیار ساده تر از روش های دیگر است، که با یک برش کوچک انجام می شود. به این روش شیوه انقلابی عقیم سازی زنان گفته می شود. زیرا شکل تغییر یافته توبکتومی است و به دلیل بی خطر بودن و کارایی موثر آن نسبت به روش های دیگر ترجیح داده می شود.

به طور کلی  در هر سه روش در زیر شکم یک برش دو تا سه سانتی ایجاد می کنند و سپس قستمی از لوله های رحمی را برش زده و برمی دارند یا به وسیله مسدود کردن مسیر فالوپ توسط نخ، حقله یا کلیپس آن را مسدود می کنند. از روش بستن لوله ها به وسیله الکتروکوآگولاسیون نیز برای مسدود کردن لوله رحمی استفاده می شود. بیشترین شیوه کاربردی استفاده از روش لاپاراسکوپی است.

عوارض بستن لوله رحم در زنان | هیستروسکوپی

در این شیوه از هیستروسکوپ استفاده می شود که یک میله باریک شبیه تلسکوپ است. این وسیله را داخل دهانه رحم می کنند. انتهای این میله دوربین تعبیه شده که تصاویر داخل رحم را نشان می دهد.  

بوتکتومی مناسب چه کسانی است

تصمیم برای انجام این عمل به معنای جلوگیری دائمی از بارداری در آینده است. بنابراین اقدامی است که باید تحت شرایط خاصی انجام بگیرد و برای همه افراد نمی تواند گزینه مناسبی باشد. بوتکتومی برای افرادی با شرایط ذیل مناسب است:

• برای اشخاصی که بارداری برای آنان خطرناک است و پزشک بارداری را برای آن ها منع کرده است. این افراد برای انتخاب این تصمیم مخیر نیستند و جلوگیری از بارداری برایشان یک ضرورت است.
• برای کسانی که به هر دلیلی علاقه ای به داشتن فرزند ندارند و از این موضوع استقبال نمی کنند. ممکن است شما به تعدادی که مایل هستید بچه دار شده اید و به خاطر وجود بعضی معذورات دیگر توانایی مدیریت بچه های بیشتری را نداشته باشید.
• افرادی که سن آن ها بالای 35 سال بوده و نیاز به بچه دار شدن ندارند. بارداری بالای 35 سالگی می تواند، برای مادر یک حاملگی پر ریسک و خطرناک باشد. مخصوصا اگر پزشک نسبت به این موضوع توصیه جدی داده باشد.
• کسانی که در رابطه پایدار بوده و جلوگیری از بارداری تصمیم هر دو نفر است. بنابراین اگر از ادامه زندگی مشترک مطمئن نیستید یا پیش بینی می کنید که در آینده از این تصمیم خود بر خواهید گشت، یا ممکن است شریک زندگی متفاوتی داشته باشید، این تصمیم مناسب شما نیست.

اقدامات قبل از عمل توبکتومی

•  مشکوک بودن به حاملگی: اگر احتمال بارداری فرد وجود داشته باشد، قبل از انجام عمل حتما مورد آزمایش بارداری قرار می گیرد، تا از عدم وجود بارداری اطمینان حاصل شود.
• آزمایش پاپ اسمیر(تست سرطان دهانه رحم): یک تست بسیار مهم قبل از انجام عمل بستن لوله رحم است، که حتما انجام می شود تا شخص مبتلا به سرطان دهانه رحم نباشد، در غیر این صورت این عمل توصیه نمی شود.
• معاینه لگنی: این معاینه نیز قبل از عمل انجام می شود، تا فرد دچار عوارض یا مشکلات خاصی نشود.
• تست فشار خون: انجام این کار برای چک کردن فرد از نظر تایید سلامتی او برای انجام عمل است.

همچنین لازم است قبل از این عمل جراحی نکات زیر را رعایت نمایید:

• به مدت هشت ساعت قبل از عمل از خوردن مایعات و مواد غذایی خودداری کنید.
• به فاصله یک روز قبل از عمل، دارو مصرف نکنید.
• حتما یک شب مانده به عمل استحمام کنید.
• از وسایل زینتی و زیور آلات استفاده نکنید.
• لباس تمیز و راحت بپوشید.
• برای مرخص شدن از بیمارستان با یک نفر به عنوان همراه هماهنگ باشید.

پیگیری های بعد از بوتکتومی

معمولا بعد از این عمل، به مدت دو تا سه روز نیاز است که بیمار در بیمارستان بستری بماند. در این فاصله آنتی بیوتیک های لازم برای حفاظت محل جراحی از عفونت به بیمار تزریق می شود. مراقب های لازم به عمل می آید.

1-مراقبت در منزل

پس از مرخص شدن نیز فرد به مدت 4 تا 6 هفته به استراحت نیاز دارد و از سرگیری فعالیت های روزانه بسته به میزان فشار و شدت کار یا توصیه های فردی پزشک مربوطه می تواند متفاوت باشد. در صورتی که عمل به خوبی انجام شده و مشکل خاصی سلامت بیمار را تهدید نکند، مانعی برای ادامه فعالیت ها پس از یک ماه وجود نخواهد داشت. 
در جراحی لاپراسکوپی معمولا دو هفته طول نقاهت بیمار است و پس از آن فرد می تواند، به کارهای روزمره خود رسیدگی کند اما در لاپراتومی معمولا سه هفته طول درمان فرد طول می کشد و نیاز به مراقبت بیشتری دارد.

2-مراجعه به پزشک

پس از عمل جراحی در تاریخی که پزشک مربوطه تعیین کرده، مراجه به پزشک ضروری است. همچنین باید داروها و آنتی بیوتیک های تجویز شده را جهت جلوگیری از محل برش، مصرف کنید. در صورتی که نشانه های تب، درد در ناحیه شکم یا خونریزی داشتید، حتما باید بلافاصله به پزشک خود مراجعه کرده موضوع را پیگیری کنید.

3-سایر مراقبت های بعد از عمل

• انجام اقدامات مراقبتی زیر پس از عمل جراحی پیشنهاد می شود.
• روزانه استحام کنید. شستن واژن را فراموش نکنید تا به رعایت بهداشت واژن و جلوگیری از عوارض ناخواسته کمک کنید.
• استفاده از داروهای مسکن در احساس درد در ناحیه عمل شده
• مراقبت از محل بخیه و تمیز و خشک نگه داشتن آن
• خودداری از داشتن رابطه جنسی تا یک هفته و اگر درد پس از عمل همچنان ادامه داشته باشد، تا پایان یافتن درد رابطه جنسی انجام ندهید.

موارد منع بستن لوله رحم

در بعضی موارد که فرد به بیماری خاصی مبتلا است، انجام عمل بوتکتومی انجام نشده و تا صحت و سلامتی فرد به تعویق می افتد. این شرایط عبارتند از:

• بیماری های التهابی لگنی در فاصله سه ماهه قبل از عمل
• تومورهای بدخیم مرتبط با جفت جنین
• بیماری های قلبی حاد
• ترومبوز وریدهای عمقی
• آمبولی ریه
• خونریزی واژینال
• مسمومیت بارداری و مشکلات بارداری و بعد از آن مانند پارگی کسیه آب، تب زمان زایمان و...
• داشتن بیماری های مقاربتی
• ابتلا به سرطان لگن

در تمام این موارد بستن لوله های رحمی جایز نیست و به تشخیص پزشک مربوطه برای مدتی به تعویق می افتد، تا شخص از نظر سلامتی استاندارد لازم برای عمل توبکتومی را به دست آورد.  

جایگزین های روش بستن لوله رحم در زنان

روش های جایگزینی برای پیشگیری از بارداری وجود دارد که ماندگاری کمتری نسبت به بستن لوله ها دارند. برخی از روش های متداول برگشت پذیر پیشگیری از بارداری عبارتند از:

1. روش های هورمونی

- قرص های ضد بارداری: این قرص های ضد بارداری خوراکی حاوی هورمون (استروژن و پروژسترون) برای جلوگیری از تخمک گذاری و نازک شدن پوشش رحم هستند.
- پچ: چسب کوچکی حاوی هورمون است که به پوست زده می شود و برای جلوگیری از بارداری هورمون ترشح می کند.
- حلقه واژن: حلقه ای انعطاف پذیر که در واژن قرار می گیرد و هورمون هایی را برای جلوگیری از بارداری ترشح می کند.

2. دستگاه های داخل رحمی (IUD)

- IUD مسی: وسیله ای غیر هورمونی که در رحم قرار می گیرد که محیطی سمی برای اسپرم ایجاد می کند و از لقاح جلوگیری می کند.
- IUD هورمونی: دستگاه کوچکی که پروژسترون را در رحم آزاد می کند و با ضخیم شدن مخاط دهانه رحم، جلوگیری از حرکت اسپرم و نازک شدن پوشش رحم از بارداری جلوگیری می کند.

3. روش های مانع

- کاندوم‌های مردانه: غلاف‌هایی هستند که روی آلت تناسلی پوشیده می‌شوند تا به طور فیزیکی مانع ورود اسپرم به داخل واژن شوند.
- کاندوم های زنانه: کیسه هایی هستند که برای جلوگیری از ورود اسپرم به دهانه رحم در واژن قرار می گیرند.
- دیافراگم یا کلاهک دهانه رحم: اینها ابزارهای مانعی هستند که برای پوشاندن دهانه رحم و مسدود کردن اسپرم در واژن قرار می گیرند.

توجه به این نکته مهم است که انتخاب روش پیشگیری از بارداری باید بر اساس ترجیحات فردی، سابقه پزشکی و عوامل سبک زندگی باشد. برای بحث در مورد گزینه های موجود و تعیین مناسب ترین روش پیشگیری از بارداری برای نیازهای خاص خود، توصیه می شود با یک متخصص مشورت کنید.

عوارض بستن لوله رحم در زنان | سخن آخر

تصمیم برای جلوگیری از بارداری دائمی، یک تصمیم مهم و حیاتی است که نمی توان به سادگی از آن برگشت. بنابراین قبل از هر اقدامی به خوبی فکر کنید. زیرا ممکن است برگشت از این تصمیم بها و هزینه زیادی به همراه داشته باشد و مشقات و خسارات بدنی را به شما تحمیل کند. امتحان راه های دیگر پیشگیری از بارداری نیز که خطرات و تبعات کمتری دارد می تواند راه و گزینه مناسب دیگری باشد. در این راستا مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی پاسخگوی سوالات شما خواهد بود.