افسردگی یکی از شایعترین اختلالات روانی است که فرد مبتلا خلقی افسرده همراه با بی علاقگی و بی لذتی دارد و برای درمان آن از داروهای ضد افسردگی و روان درمانی استفاده میشود. دارو درمانی در مواردی که شدت افسردگی بسیار بالا بوده و نیاز به پاسخ دهی سریع وجود داشته باشد، از جمله ارکانهای اصلی در درمان افسردگی محسوب میشود. البته داروهای ضد افسردگی با عوارض و تداخلات دارویی نیز همراه است که میتواند بهداشت جسمی و روانی شما را دچار مشکل کند. با این حال با استفاده از مشاوره روانشناسی و افسردگی برای بررسی دقیق علل افسردگی، میتوان به جای دارو درمانی از راهکارهایی استفاده کرد که به واسطه افزایش تواناییهای شناختی و کسب مهارتهای حل مسئله در جهت درمان آن قدم برداشت. جهت کسب اطلاعات در خصوص مشاوره افسردگی کلیک کنید.
داروهای ضد افسردگی، گروهی از داروها هستند که اختصاصا برای درمــان افسردگی طراحی شدهاند. اما بسیاری از آنها در درمان طیف وسیعی از اختلالات روان شناختی نظیر بیمـاری وسواس، اضطراب فراگیر، فوبیا و ... نیز استفاده میشوند. این داروها احتمال بهبود افراد را تا 2 برابر افزایش میدهند و حدود 3 تا 4 هفته زمان میبرد تا تاثیرات خود را نشان دهند.
اکثر این داروها براساس فرضیه مونوآمینی ساخته شدهاند. این فرضیه به ما میگوید که افــسردگی در اثر تغییرات نوروشیمیایی در مغز پدید میآید. به همین خاطر افراد افسرده پس از دریافت داروهایی که مونوآمینهای ســروتونین و دوپامین را افزایش میدهند احساس بهبودی کرده و علائم خلق افسرده و سایر مشکلاتی که در این اختلال وجود دارد را کمتر تجربه میکنند.
با این حال بسیاری از متخصصین بر این باورند که تغییرات نوروشیمیایی در مغز نتیجه اختلال افسردگی هستند و علت آن نیستند. علت این اختلال میتواند مسائلی نظیر مشکلات درون روانی یا عدم توانایی با سازگاری درست با محیط باشد. به همین خاطر آنها بر این باورند که با درمان علل زیربنایی افسردگی به طور خودکار مشکلات مرتبط با مونوآمینها نیز بهبود مییابند. با این همه مطالعات پژوهشی دیدگاه معتدلتری را نشان میدهند و معتقدند اگر درمانهای دارویی در کنار درمـان شناختی رفتاری افسردگی قرار بگیرند تاثیرات مضاعفی را نشان داده و اکثرا به درمانهای پایدارتری میانجامند. در نتیجه درمانهای دارویی و روان شناختی رقیب یکدیگر نیستند بلکه به عنوان مکمل هم عمل میکنند.
افسردگی، بیماریای است که بر اساس تعامل فاکتورهای مختلف زیستی، روانی، اجتماعی و ژنتیکی پدید میآید. طبق بررسیهای نظریات زیست شناختی؛ به دلیل تاثیر افــسردگی بر مغز، تغییراتی در سطوح انتقال دهندههای عصبی دیده میشود.
انتقال دهندههای عصبی مواد شیمیایی هستند که باعث انتقال پیامها در مغز شده و بعضی عملکردهای مغزی را بر عهده دارند. اختلال در میزان آنها میتواند باعث به وجود آمدن نقصهای شناختی، رفتاری و هیجانی در افراد شود. دو انتقال دهنده عصبی که در افسردگی دخیلاند، سروتونین و نوراپی نفرین هستند. در افسردگی، سرتونین و نوراپی نفرین کاهش مییابد و در مانیا (شیدایی) که در اخــتلال دو قطبی رخ میدهد، نوراپی نفرین افزایش مییابد. داروهای ضد افسردگی، انتقال دهندههای عصبی مغز را تعدیل و متناسب میکنند. این داروها مانع از جذب شدن مجدد این انتقال دهندههای عصبی در مغز شده و مقدار در دسترس بودن آنها را افزایش میدهند.
داروهای ضد افسردگی در 5 طبقه اصلی جای میگیرند که ما در ادامه به هریک ازآنها اشاره کردهایم.
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای از جمله قدیمیترین داروهای ضد افسردگی هستند و میتوانند باعث افزایش سرتونین و نوراپی نفرین در مغز شوند. از جمله داروهای این دسته شامل دیسیپرامین، آمی تریپتیلین، ایمی پرامین و قـرص نورتریپتیلین میشود.
این داروها اغلب جذب گوارشی خوبی در بدن دارند و متابولیسم آنها به واسطه کبد انجام میشود. هم چنین با توجه به نیمه عمر بالایی که دارند در اکثر موارد تنها یک بار در روز تجویز میشوند. داروهای ضـد افسردگی سه حلقه ای در ابتدا برای درمان اختلال افسردگی معرفی شدند اما به مرور تاثیرگذاری آنها بر سایر مشکلات روان شناختی نیز آشکار شد. به همین خاطر امروزه از آنها در درمان مشکلاتی نظیر اختلالات دوقطبی، اضطرابی، اختلالات خوردن، سنـدروم ملال پیش از قاعدگی و مشکلات خواب نیز استفاده میشود. علاوه بر اختلالات روان شناختی داروهای سه حلقه ای در درمان برخی وضعیتهای عصب شناختی نظیر میگرن و درد مزمن نیز کاربرد دارند. برای مطالعه بیشتر در خصوص تاثیر قرص نورتریپتلین برای میگرن کلیک کنید.
بازدارنده های باز جذب سروتونین، اختصاصا بر سرتونین تاثیر می گذارند و مانع از جذب این ماده شده و به این ترتیب مقدار سروتونین را در مغز افزایش می دهند. این گروه دارویی شامل مواردی نظیر پروزاک یا فلوکستین، سيتالوپرام، آسنترا، پاروکستین، سرترالین، اسیتالوپرام و فلوواکسامین هستند.
همانند داروهای سه حلقه ای از مهار کنندههای بازجذب سروتونین به جز افسردگی در سایر وضعیتهای روان شناختی نیز استفاده میشود. از همین رو بسیاری از روان پزشکان در درمان اختلالاتی نظیر وسواس، اضطراب اجتماعی، فــوبیا و اختلال استرس پس از سانحه نیز از این داروها کمک میگیرند.برای آشنایی بیشتر با داروی آسنترا و سیتالوپرام کلیک کنید.
داروهای ضد افسردگی چند حلقه ای ساختار متنوعی دارند و میتوان خود آنها را به سه طبقه جداگانه تقسیم کرد. طبقه اول گروهی از داروها هستند که هم زمان از بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین در مغز جلوگیری کرده و به این ترتیب باعث بالا رفتن سطوح این مواد در مغز میشوند.
از جمله این داروها میتوان به دولوکستین، ونلافاکسین، لوومیلناسپیران اشاره کرد. دسته دیگر در واقع مهار کننده گیرندههای سروتونینی خاصی در مغز هستند و از جمله مشهورترین آنها می توان به داروهای نفازودون و ترازودن اشاره کرد. ضد افسردگیهای چند حلقه ای در نهایت یک گروه داروهای متفرقه را نیز در بر میگیرند که شامل مواردی نظیر آموکساپین، میرتازاپین، ماپروتیلین و بوپروپیون است. برای اطلاع بیشتر درباره داروهای ماپروتیلین و بوپروپیون کلیک کنید.
این داروها نیز ممکن است علاوه بر افسردگی در درمان سایر وضعیتهای روان شناختی استفاده شود. برای مثال از بوپروپیون در فرایند ترک سیگار نیز استفاده میشود. هم چنین دولوکستین و ونلافاکسین در درمان اختلالات عصب شناختی نظیر درد نوروپاتیک و فیبرومالژی نیز کاربرد دارند. برای آشنایی بیشتر با داروی ونلافاکسین کلیک کنید.
داروهای مهار کننده مونوآمین اکسیداز ساختاری شبیه به آمفتامینها دارند. آنها نیز همانند داروی سه حلقه ای باعث افزایش سروتونین و نوراپی نفرین در مغز میشوند. از جمله این داروها میتوان به ترانیلسپیرومین، فنلزین، موكلوبمايد، سلژیلین و ترانیل سیپرومین اشاره کرد. امروزه محققان دریافتهاند که این داروها برای اغلب افراد عوارض جانبی متعددی به بار میآورند و به همین خاطر پزشکان اکثرا زمانی آنها را تجویز میکنند که فرد به سایر طبقات دارویی جواب نداده باشد. برای آشنایی بیشتر با داروی ترانیل سیپرومین و سروتونین کلیک کنید.
کتامین دارویی است که به خاطر ساختار خاص خود در طبقه ضد افسردگیها قرار دارد اما به دلیل عوارض جانبی بسیار زیاد در درمان این مشکل کاربردی ندارد. کتامین امروزه به عنوان نوعی هوشبر استنشاقی شناخته میشود که اشکال تزریقی آن نیز موجود است. بررسیها نشان میدهد که در صورت تزریق وریدی اثرات آن تا بیش از یک هفته باقی میماند. مصرف این دارو میتواند موجب گسست از واقعیت، ایجاد تغییراتی در ادراک، احساس سرخوشی مفرط، بروز توهم و هذیان شود.
افسردگی در اکثر موارد با مشکلات دیگری نظیر اضطراب و بی خوابی همراه میشود و در برخی موارد مقدمهای برای بروز دورههای مانیا یا همان شیدایی است. در این شرایط پزشک از داروهای دیگری نیز برای درمان مشکل بیمار کمک میگیرد. داروهای آرام بخش-خواب آور نسل جدید نظیر زولپیدم و تثبیت کننده های خلقی نظیر لیتیوم و دپاکین از جمله دیگر داروهایی هستند که ممکن است در شرایط افسردگی به بیمار تجویز شوند. برای آشنایی بیشتر با داروی زولپیدوم و لیتیوم کلیک کنید.
داروهای ضد افسردگی، انواع مختلفی دارند و اینکه چه دارویی برای شخص تجویز شود، در گام اول به شرایط و سطح افسردگی فرد مبتلا یعنی شدت علائم، طول و سیر بیماری و سابقه خانوادگی بیماری بستگی دارد. در گام بعدی انتخاب داروها بر این اساس صورت میگیرد که عوارض داروی تجویزی بر وضعیت جسمانی بیمار، مزاج و سبک زندگی وی کمترین تاثیر مضر را بگذارد. با توجه به عوارض احتمالی داروها، میتوانید با روشهایی ساده مانند تغییر سبک زندگیتان علائم افسردگی را کاهش دهید. همچنین ممکن است بعد از گذشت مدت زمانی از شروع برنامه دارویی، بهبودی در وضعیت فرد دیده نشود. در این صورت پزشک میبایست داروی تجویزی خود را تغییر دهد و از داروهای دیگری استفاده کند. برای شناخت بیشتر درباره علائم افسردگی کلیک کنید.
داروهای ضد افسردگی در کنار بهبودی که در فرد ایجاد میکنند، عوارض جانبیای نیز دارند. البته این عوارض در همه افراد بروز نمییابند. ما در ادامه به عوارض جانبی هر یک از طبقات دارویی ضد افسردگی اشاره کردهایم.
بینایی ناواضح، اضطراب، خستگی، خشکی دهان، افزایش احتمال حمله قلبی و سکته مغزی، یبوست، ناراحتی معده، کاهش فشار خون، افزایش وزن، احساس بی قراری، تعریق و بی خوابی از جمله عوارض داروهای سه حلقه ای هستند. هم چنین توجه داشته باشید که بسیاری از افراد افسرده دچار افکار خودکشی هستند اما به دلیل فقدان انرژی و کاهش قدرت تمرکز نمیتوانند برای آن برنامه ریزی و اقدام کنند. در برخی موارد افراد در ابتدای مصرف داروهای ضد افسردگی نظیر سه حلقه ای ها اندکی بهبود علائم پیدا میکنند که ممکن است از این بهبود در جهت معکوس و برای عملی کردن افکار خودکشی خود استفاده نمایند. در نتیجه بسیار اهمیت دارد که پزشکان و اطرافیان فرد مراقب این وضعیت باشند.برای آشنایی بیشتر با اختلالات اضطرابی کلیک کنید.
بروز علائم ناخوشایندی نظیر افزایش تعریق، افزایش فشار خون، حالت تهوع، کاهش میل جنسی، ناتوانی در رسیدن به ارگاسم، بی خوابی، بی قراری، بروز مشکلات گوارشی، تپش قلب و سردرد از جمله عوارض جانبی هستند که ممکن است در پی مصرف داروهای ضد افسردگی چندحلقه ای اتفاق بیافتند.
اضطراب، خستگی مفرط، بروز مشکلات گوارشی، اختلالات خواب، سرگیجه و سر درد و بروز مشکلات جنسی نظیر بی میلی جنسی یا ناتوانی در رسیدن به ارگاسم از جمله عوارض شایع در مصرف این طبقه از داروها هستند. اگر این عوارض باعث بروز مشکل در روابط زناشویی شما شده و عملکردتان را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار داده می توانید با پزشک خود مشورت نمایید تا تا دارویی که عوارض کم تری در این زمینه دارد را برای شما جایگزین نماید. برای آشنایی بیشتر با انواع اختلالات خواب کلیک کنید.
افزایش فشار خون، خشکی دهان، سرگیجه و سردرد، حالت تهوع و پایین آمدن آستانه تشنج از جمله رایج ترین عوارضی هستند که در پی مصرف این داروها مشاهده میشوند. هم چنین یک مشکل بسیار عمده در مصرف بازدارنده های مونوآمین اکسیدازها این است که با بسیاری از غذاها به خصوص غذاهای حاوی تیرامین تداخل دارند و میتوانند منجر به علائمی شبیه مسمومیت نظیر افزایش فشار خون و استفراغ شوند. از جمله مواد غذایی حاوی تیرامین میتوان به پنیر، باقلا، سوسیس، ماست، خورشهای کنسرو شده، آبجو و نوشیدنیهای الکلی اشاره کرد.
به طور کلی توصیه می شود که در دوران بارداری داروهای ضد افسردگی مورد استفاده قرار نگیرند و یا در کمترین زمان ممکن مصرف شوند. در صورتی که نیاز جدی به مصرف داروهای ضد افسردگی دارید، حتماً با پزشک متخصص خود مشورت نمایید تا بهترین راهکار را برای شما مشخص نماید. همچنین مصرف داروهای ضد افسردگی در دوران شیردهی نیز باید با احتیاط همراه باشد چرا که میزانی از داروهای ضد افسردگی از طریق شیر مادر به بدن نوزاد منتقل می شود.
با توجه به این که پس از چند هفته از تولد، کلیه و کبد نوزادان شروع به فعالیت می کند، دارویی که از طریق شیر وارد بدن نوزاد شده می تواند دفع شود و به همین دلیل مشکل جدی نوزاد را تهدید نمی کند اما با این حال به هیچ عنوان به طور خودسرانه از داروهای ضد افسردگی در این دوره استفاده نکنید و با پزشک مشورت نمایید. برای کسب اطلاع بیش تر در زمینه مصرف دارو در شیردهی و مصرف دارو در بارداری کلیک کنید.
به طور معمول مشاهده شده که اگر قبل از اینکه طول درمان به ۸ الی ۹ ماه برسد مصرف دارو قطع شود، این احتمال وجود دارد که علائم افسردگی مجدد مجدداً بروز پیدا کند. مدت زمان مصرف دارو برای درمان افسردگی به عوامل متعددی بستگی دارد و لازم است که زمان دقیق آن توسط پزشک متخصص تعیین شود اما به طور کلی میتوان گفت که حداقل باید ۶ ماه بعد از بهبودی نسبی لازم است که همچنان از داروها استفاده نمایید. برای این که اثربخشی داروها افزایش یابد، لازم است که علت افسردگی را که عموماً عوامل روانشناختی هستند بیابید و برای حذف آن تلاش کنید. در صورتی که افسردگی قبلا بازگشت داشته است، طول درمان معمولا به دو سال افزایش پیدا می کند.
عوارض جانبی مطرح شده در همه افراد بروز نمییابند و تنها برخی افراد آنها را تجربه میکنند. همچنین بررسیها نشان میدهند که مصرف کردن داروهای ضد افسردگی به خصوص در مواردی که اختلال شدید است نسبت به قطع و بی اعتنایی به آنها مشکلات کم تری را به بار میآورد. به این معنی که استفاده از آنها فواید بیشتری نسبت به ضررهای آن دارد. همچنین اگر فرد دچار افکار خودکشی باشد، دارو درمانی ضرورت بسیاری پیدا میکند و حتما متخصصان استفاده از آنها را به عنوان یک گزینه بسیار مهم در نظر میگیرند. برای آشنایی بیشتر با خودکشی و علائم آن کلیک کنید.
اگر چه ذکر این نکته نیز ضروری است که دارو درمانی به تنهایی کافی نیست و چشم پوشی از روان درمانی میتواند مانع از بهبود فرد شود. امروزه درمان تلفیقی که شامل دارو درمانی و رواندرمانی است، از بهترین گزینههای درمانی میباشد که بالاترین میزان بهبودی را حاصل میکند. یکی از روشهایی که به همراه دارو درمانی میتواند بسیار نتیجه بخش باشد درمان شناختی رفتاری افسردگی است.برای اطلاع بیشتر درباره روان درمانی و درمان شناختی رفتاری افسردگی کلیک کنید.
داروهای ضد افسردگی میتوانند با انواع مختلف داروها تداخل دارویی ایجاد کنند و خطرناک باشند. پس پزشک خود را در جریان داروهای مصرفی خود قرار دهید. از بین داروهای ضد افسردگی، داروهای SSRI بیش از داروهای دیگر تداخل دارویی ایجاد میکنند. این گروه دارویی میتوانند با داروهای ضد هیجان، هالوپریدول، داروهای تنظیم کننده قلب، داروهای حل مشکلات خواب مانند دیازپام تداخل ایجاد کنند و اثرات آنها را شدت ببخشند. همچنین مصرف همزمان MAOI با سایر داروهای ضد افسردگی میتواند بسیار خطرناک و کشنده باشد. با توجه به عوارض داروهای ضد افسردگی، مصرف این داروها باید با احتیاط و تحت تجویز پزشک صورت بگیرد و از مصرف خودسرانه این داروها اجتناب کنید. برای شناخت بیشتر درباره دیازپام و عوارض داروهای ضد افسردگی کلیک کنید.
به طور کلی مصرف داروها به دلیل عوارض جانبی که دارد معمولا مورد خوشاینده افراد نیستند. البته این مسئله به عوامل متعددی بستگی دارد و در صورتی که پزشک تشخیص لزوم مصرف دارو را بدهد، لازم است که حتماً مورد استفاده قرار گیرند. روشهای درمانی دیگری نیز برای درمان افسردگی وجود دارند که میتوان با تشخیص پزشک آن ها را جایگزین داروها نمود و یا در کنار هم از آن ها استفاده کرد تا اثربخشی داروها نیز چند برابر شوند و افسردگی سریع تر درمان شود. برخی از این روش های درمانی به شرح زیر هستند:
_روان درمانی که طی آن روانشناس به فرد کمک می کند تا نسبت به خود و افکار آسیب زایی که باعث افسردگی شدند آگاهی یابد و آن ها را با افکار سالم و مثبت جایگزین نماید.
_ورزش کردن که یکی از بهترین راه ها برای افزایش خلق و خو می باشد. ورزش باعث می شود که هورمون هایی در بدن ترشح شوند و خلق را تا حد زیادی بالا ببرند. برای اطلاع از تاثیر ورزش بر افسردگی کلیک کنید.
_نور درمانی؛ نوعی از افسردگی وجود دارد که در روزهای زمستانی و زمانی که نور خورشید کمتر تابیده می شود بروز پیدا می کند. در این مواقع از نوردرمانی برای درمان استفاده می کنند. علاوه بر این می توان نتیجه گرفت که در معرض نور خورشید قرار گرفتن می تواند به درمان سایر انواع افسردگی نیز کمک کند.
خیر برخلاف تصورات داروهای ضد افسردگی قابلیت اعتیادآوری ندارند اما در صورت مصرف بیش از حد یا قطع ناگهانی میتوانند برای فرد عوارض ناخوشایندی را ایجاد کنند. از همین رو لازم است که حتما تحت نظر و کنترل پزشک آنها را مصرف یا قطع نمایید. البته داروهای آرام بخش-خواب آور نظیر آلپرزولام یا زولپیدم که به عنوان درمان کمکی در افسردگی به کار میروند میتوانند باعث بروز آثار وابستگی و تحمل شده و در اثر مصرف نابه جا به درگیری با اعتیاد بیانجامند. در نتیجه هرگز این داروها را به صورت سرخود مصرف نکنید.
بله، مصرف داروهای ضدافسردگی در دوزهای بالا بسیار خطرناک بوده و می تواند موجب سندرومی به نام سندروم سروتونین شود. در این شرایط ممکن است علائمی نظیر سفتی شدید عضلات، افزایش دمای بدن، ناپایداری وضعیت قلبی، تحریک سیستم عصبی مرکزی و تشنج میتواند بروز یابند. برای دریافت مشاوره روانشناسی از مرکز مشاوره حامی هنر زندگی کلیک کنید.
دیدگاه ها
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای مورد نیاز نشانه گذاری شده اند*