طرز برخورد با افراد چند شخصیتی برای آسیب کمتر

طرز برخورد با افراد چند شخصیتی یکی از مشکلات اطرافیان آن ها است. اختلالات شخصیت نیز یکی از انواع اختلالاتی است که امروزه و در جوامع مختلف، توانسته است بر روند زندگی افرادی که به این اختلالات مبتلا می شوند، تاثیر سوء بر جای گذارد. اصولا این اختلالات در هنگامی بروز می یابند که فرد در مرحله ی ایجاد شخصیت به سر می برد. این مرحله غالبا در هنگام بلوغ به وجود می آید و از همین رو می توان گفت اختلالات شخصیت عمدتا در دوره ی بلوغ شکل گرفته و خود را نشان می دهند. این به مقاله در صدد ارائه نمای کلی از اختلال چند شخصیتی و ارائه بهترین طرز برخورد با افراد چند شخصیتی برای حمایت از آن ها است. در صورت نیاز به اطلاعات تکمیلی از مشاوره تلفنی روانشناسی مشورت بخواهید.

اختلال چند شخصیتی چیست؟

شاید بتوان احساس کسی را که دچار بیماری چند شخصیتی است با کسی مقایسه کرد که به‌ هنگام کار کردن برای لحظه‌ ای از خود بی‌خود و غرق رویا می‌ شود. این احساس برای بیشتر ما چندان غریبه نیست، بنابراین بیشتر ما تجربه ی خفیفی از این اختلال داریم. تجربه ی ما محدود به چنین حالاتی می‌ شود. اما بیماری چند شخصیتی، در مراحل پیشرفته‌ تر و شدید تر سازوکار ذهنی را تحت‌ تأثیر قرار می‌ دهد. این بیماری باعث گسستگی، یا از بین رفتن ارتباط میان افکار، خاطرات، احساسات و رفتار ها می‌ شود.

به باور روان‌ شناسان، ترکیبی از چند عامل مختلف باعث بروز اختلال چند شخصیتی می‌ شود. یکی از این عوامل، احتمالا به آسیب‌ها یا ضربه‌های روحی دوران کودکی مربوط می‌شود. گسستگی از شخصیت اصلی یا متوسل شدن به شخصیت‌ های دیگر در واقع رویکردی است که شخص مبتلا به این اختلال، برای کنار آمدن با شرایطش در پیش می‌گیرد. به بیان بهتر، این شخص تجربه‌ای به‌شدت خشونت‌ آمیز یا دردناک را از سر گذرانده است که قادر به پذیرفتن آن به‌صورت خودآگاه نیست و تلاش می‌کند تا از آن فاصله بگیرد.

1-آیا بیماری چند شخصیتی یک اختلال روان شناختی است؟

پی بردن به چگونگی شکل‌ گیری شخصیت‌ های مختلف در وجود یک فرد، حتی برای با تجربه‌ ترین متخصص‌ ها هم کار دشواری است. همین مسئله باعث شده است تا در مورد روش‌ های درمان بیماری چند شخصیتی اتفاق‌ نظر وجود نداشته باشد. حتی بعضی از متخصصان سلامت روان، آن را نه به‌ عنوان اختلالی جداگانه، که به‌ عنوان عارضه‌ ای می‌شناسند که ناشی از اختلالات روانی دیگری نظیر اختلال شخصیت مرزی است. بیمار مبتلا به این اختلال در مرز سایکوز یا روان پریشی قرار دارد؛ ازجمله علائم آن می‌ توان به ناپایداری حالت عاطفی، خُلق و رفتار اشاره کرد.

برخی هم این بیماری را نتیجهٔ ناتوانی در کنار آمدن با مسائل و مشکلات مختلف می‌دانند. طبق دسته‌بندی موجود در آخرین نسخهٔ کتاب DSM (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی؛ که از سوی انجمن روان‌پزشکی آمریکا منتشر می‌شود و حاوی اطلاعاتی در مورد اختلالات روانی و مسائل مرتبط است.) فراموشی تجزیه‌ای، زوال شخصیت و مسخ واقعیت (تغییر دیدگاه نسبت به دنیای بیرونی و داشتن احساساتی شبیه به غیر واقعی بودن دنیای بیرون)، اختلالاتی هستند که در کنار بیماری چند شخصیتی به‌عنوان زیرمجموعه‌های اختلالات تجزیه‌ای شناخته می‌شوند.

2-شخصیت های متفاوت چه کارایی دارند؟

شخصیت‌های متفاوت در وجود یک شخص، نقش‌هایی را به عهده می‌گیرند تا به او در کنار آمدن با وضعیت‌های پیچیدهٔ زندگیش کمک کنند. در مراحل اولیهٔ تشخیص بیماری، به‌طور میانگین بین دو تا چهار شخصیت متفاوت شناسایی می‌شود و در طول دوران درمان، تعداد این شخصیت‌ها ممکن است به سیزده تا پانزده عدد برسد. موردهایی هم مشاهده شده‌اند که بیشتر از صد شخصیت متفاوت در آن‌ها شناسایی شده بود که البته این مسئله چندان معمول نیست. محرک‌های محیطی یا رویدادهای زندگی، ازجمله عواملی هستند که باعث تغییر از شخصیتی به شخصیت دیگر می‌شوند. در این رابطه مطالعه مقاله اختلالات تچزیه ای پیشنهاد می شود.

سن، جنسیت یا نژاد هرکدام از این شخصیت‌ها متفاوت از دیگری است و رفتار، حالت و شیوهٔ صحبت کردن، با نمایان شدن هریک از شخصیت‌ها، متفاوت خواهد بود. این شخصیت‌ها گاهی شکل افراد خیالی و گاهی شکل حیوانات را به خود می‌گیرند. نمایان شدن هر شخصیت و تسلط آن بر رفتار و افکار، به اصطلاح «تعویض شخصیت» نام گرفته است (به این معنا که شخصیتی جای خود را به شخصیت دیگری بدهد). بعضی افراد چند ثانیه یا چند دقیقه یک بار دچار تعویض شخصیت می‌شوند و بعضی دیگر، چند روز یک بار. روان‌درمانگر ممکن است بتواند با هیپنوتیزم کردن بیمار، شخصیت‌های مختلف او را به خواسته‌ هایش پاسخگو کند.

3-نشانه های اختلال چند شخصیتی

فرد مبتلا به بیماری دو شخصیتی یا چند شخصیتی، ممکن است در کنار نشانه‌های یاد شده دچار اختلالات روانی دیگری هم باشد. نشانه‌های رایج این اختلالات عبارت‌اند از: افسردگی؛ نوسان خلقی؛ تمایلات خودکشی؛ اختلالات خواب (بی‌خوابی، وحشت‌های شبانه و راه رفتن در خواب)؛ اضطراب، وحشت‌زدگی (یا حملهٔ هراس) و فوبیا؛ سوء مصرف الکل و مواد مخدر؛ آداب وسواسی و جبری (بی‌اختیار)؛ نشانه‌هایی شبیه به نشانه‌های روان‌پریشی (مثل توهم‌های دیداری و شنیداری)؛ اختلالات مربوط به تغذیه.

از دیگر نشانه‌های احتمالی اختلال چند شخصیتی می‌توان به سردرد، فراموشی، نداشتن درک از زمان، خلسه و تجربه‌های خارج از بدن اشاره کرد. بعضی از افراد مبتلا به این اختلال متمایل به رفتارهای خودآزارانه، خودویرانگرانه و حتی خشونت‌آمیز می‌شوند (هم خشونت در قِبال خود و هم خشونت در قِبال دیگران). مثلا فرد مبتلا به بیماری چند شخصیتی، ممکن است تن به کارهایی بدهد که در حالت عادی انجام نمی‌دهد؛ کارهایی چون رانندگی با سرعت زیاد یا دزدیدن پول از دوست یا کارفرما. در این وضعیت انگار نیرویی غیر از خودشان او را وادار به انجام این کارها می‌کند. بعضی این احساس را این‌طور تعریف می‌کنند: اگر فرض کنیم بدن‌شان خودرو است، به‌جای آنکه پشت فرمان نشسته باشند، مسافر آن هستند.

تشخیص اختلال چند شخصیتی

تشخیص بیماری چند شخصیتی زمان‌بر است. تخمین‌های زده شده حاکی از آن است که مبتلایان به این اختلال، پیش از آنکه به مرحلهٔ تشخیص برسند، حدود هفت سالی را در برنامه‌های درمانی مختلف سلامت روان شرکت می‌کنند. این مسئله طبیعی است، چراکه نشانه‌های بیماری چند شخصیتی با بسیاری از اختلالات روانی دیگر شباهت دارد. به‌علاوه، بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال، در کنار آن از اختلال شخصیت مرزی یا اختلالات روانی دیگری چون افسردگی و اضطراب رنج می‌برند که کار تشخیص را به‌مراتب دشوارتر می‌کند.
بر اساس کتاب DSM وجود دو یا چند هویت یا شخصیت متمایز به‌گونه‌ای که هرکدام از این شخصیت‌ها، ادراک و طرز تفکر متفاوتی نسبت به خود شخص و محیط اطرافش داشته باشد. فراموشی حتما باید تشخیص داده شود؛ به‌گونه‌ای که شخص در به خاطر آوردن رویدادهای روزمره، اطلاعات مهم شخصی ویا رویدادهایی که منجر به ضربهٔ روحی شده‌اند، دچار مشکل شود. بیماری چند شخصیتی باید باعث ناراحتی و اضطراب شده باشد یا آنکه یک یا چند جنبهٔ اصلی از زندگی تحت‌تأثیر آن مختل شده باشد.

ناراحتی و اضطراب ناشی از عادات فرهنگی و مذهبی نباید در روند تشخیص اختلالات روانی دخیل باشد. نشانه‌های روانی ناشی از مصرف ماده‌ای بخصوص (مثل خمودی بعد از مصرف دارو یا رفتار ناشی از مصرف الکل) یا بیماری دیگر (مثل تشنج های جزئی یا محدود) نباید در روند تشخیص اختلال دخیل باشند.

درمان اختلال چند شخصیتی

درمان قطعی برای اختلال چند شخصیتی وجود ندارد، با این حال، اگر بیمار تعهد کافی داشته باشد، شرکت در برنامه‌های درمانی بلندمدت نتیجه‌بخش خواهد بود. ازجمله روش‌های درمانی مؤثر می‌توان به صحبت‌درمانی، روان درمانی و درمان با استفاده از هیپنوتیزم اشاره کرد؛ روش‌های کمکی دیگری چون هنردرمانی یا حرکت درمانی هم می‌توانند نتیجه‌بخش باشند. دارویی برای درمان اختلال چند شخصیتی وجود ندارد، بنابراین بخش اصلی درمان متکی بر رویکردهای روان‌شناختی خواهد بود. درمان اختلالات هم‌زمان دیگر نظیر افسردگی یا اثرات ناشی از مصرف مواد یا داروهای بخصوص، در بهبود وضعیت عمومی بیمار نقش اساسی دارد.

نشانه‌های اختلال چند شخصیتی، اغلب با نشانه‌های اختلالات دیگری چون اختلالات اضطرابی و افسردگی شباهت دارد، به همین خاطر در طول دورهٔ درمان این اختلال و در کنار رویکردهای یاد شده، معمولا داروهایی هم به‌منظور درمان اختلالات دیگر تجویز می‌شوند. مانند اغلب بیماری‌های روانی شایع، درمان یا دست‌کم کنارآمدن با عوارض و پیامدهای اختلال چند شخصیتی فرایندی است مستمر و زمان‌بر،‌ احتمالا به درازای تمام عمر. آیا شما تجربه‌ای از رویارویی با بیماران مبتلا به این اختلال داشته‌اید؟ هیچ وقت احساس کرده‌اید، شاید خودتان درگیر این بیماری هستید؟ اگر در میان نزدیکانتان کسی درگیر این بیماری است، خوب است تجربه‌تان را از رفتار با آنها یا زندگی در کنارشان با مخاطبان این مطلب در میان بگذارید. پیام شما ممکن است برای خیلی‌ها راه گشا باشد.

طرز برخورد با افراد چند شخصیتی

اختلال هویت تجزیه ای با وجود یک یا چند شخصیت در یک فرد مشخص می شود که معمولاً به آن «تغییر» می گویند. این تغییرات همه بخشی از یک سیستم بزرگتر است که فرد را می سازد. در حالی که برخی از این تغییرات ممکن است از یکدیگر آگاه باشند، برخی دیگر ممکن است هیچ تصوری از شخصیت‌های مختلف نداشته باشند و ممکن است مجموعه‌ای از عقاید، عقاید و سطوح بلوغ کاملاً متفاوتی داشته باشند. در بسیاری از موارد، افراد در به خاطر سپردن وقایعی که در زمان وجود تغییرات مختلف رخ داده اند، مشکل دارند. برخی شرایط و احساسات ممکن است باعث بروز تغییراتی شوند. در این رابطه مطالعه مقاله اختلالات روانی ترسناک پیشنهاد می شود.

تصور می‌شود که تغییرات توسط یک فرآیند ذهنی ایجاد می‌شوند که ارتباط فرد را با خاطرات، افکار و احساس هویتش که به نام تفکیک شناخته می‌شود، قطع می‌کند. اغلب، ذهن در تلاش برای مقابله و محافظت از فرد در برابر آسیب های جسمی، جنسی یا عاطفی شدید، گسستگی را تجربه می کند. در بسیاری از موارد اختلال هویت تجزیه ای، افراد این آسیب را در دوران کودکی تجربه می کنند.

در حالی که دانستن بهترین روش درمان در روانشناسی می تواند چالش برانگیز باشد، تلاش برای درک تجربیات دوست خود و جستجوی مشاوره اولین قدم عالی است. چند راه کلیدی وجود دارد که می توانید به افراد مبتلا به اختلال هویت تجزیه ای کمک کنید.

1. طرز برخورد با افراد چند شخصیتی | آرامش هنگام تغییر شخصیت

در بسیاری از موارد، جابجایی بین تغییرات بسیار ظریف اتفاق می افتد. با این حال، گاهی اوقات این تغییر می تواند چشمگیرتر و گمراه کننده تر باشد. یک لحظه با دوست خود صحبت می کنید و در لحظه دیگر، گویی یک فرد کاملاً متفاوت در بدن او زندگی می کند. در حالی که این وضعیت ممکن است استرس زا و غافلگیرکننده باشد، حفظ سطح سر و نشست با دوستان خود در جایی که آنها از نظر ذهنی هستند می تواند بسیار مفید باشد. همانطور که مشاهده یک تغییر می تواند برای یک فرد خارجی گیج کننده باشد، اغلب برای شخصی که مستقیماً آن را تجربه می کند ناراحت کننده تر است، به خصوص اگر با خصومت یا ترس مواجه شود.

2. طرز برخورد با افراد چند شخصیتی | اجتناب از محرک ها

برای افراد مبتلا به اختلال هویت تجزیه‌ای، تغییرات شخصیتی توسط «محرک‌ها» یا محرک‌های بیرونی ایجاد می‌شود که باعث می‌شود آنها بین تغییرات تغییر کنند. افراد مبتلا به این عارضه ممکن است توسط هر چیزی که واکنش عاطفی قوی ایجاد می کند، از جمله مکان های خاص، بوها، صداها، حس لامسه، زمان های سال یا گروه های بزرگی از مردم تحریک شوند. در این رابطه مطالعه مقاله تاثیر بیماری های روانی بر جسم پیشنهاد می شود.

این محرک ها به شدت فردی هستند و بسته به آسیب خاصی که باعث ایجاد اختلال هویت تجزیه ای در فرد می شود، می توانند به طور چشمگیری متفاوت باشند. وظیفه شما این است که بفهمید چه چیزی دوستتان را تحریک می کند - چه با سوال مستقیم از او یا مشاهده رفتار آنها - و در صورت امکان به او کمک کنید از این محرک ها دوری کند.

3.طرز برخورد با افراد چند شخصیتی | مراقبت از خود

نزدیک بودن به فردی که دارای اختلال هویت تجزیه ای است می تواند از نظر عاطفی سخت باشد. هشیار ماندن از محرک ها و تغییرات مختلف می تواند دشوار باشد. اغلب، افراد مبتلا به این بیماری، معمولاً در دوران کودکی، تجربیات شدید آسیب زا را تجربه کرده اند و شنیدن این تجربیات می تواند دشوار باشد. هنگام برخورد با شخصیت مرزی و چند شخصیتی بهترین راهی که می توانید به دوست خود خدمت کنید این است که مطمئن شوید که به سلامت جسمی و روانی خود اهمیت می دهید.

4.طرز برخورد با افراد چند شخصیتی | تشویق به درمان

مراقبت حرفه ای می تواند برای فردی که دارای اختلال هویت تجزیه ای است بسیار مفید باشد. با کمک یک پزشک، افراد مبتلا به این بیماری می‌توانند یاد بگیرند که چگونه با محرک‌ها کنار بیایند و آن‌ها را تشخیص دهند، ریشه‌های تروما خود را درک کنند و چالش‌هایی را که با جابجایی بین تغییرات پیش می‌آیند، بهتر مدیریت کنند. متأسفانه، از آنجایی که اختلال هویت تجزیه ای به شدت مورد انگ است، بسیاری از افرادی که به آن مبتلا هستند هرگز به دنبال درمان نیستند.

سخن آخر

در انتها باید بیان شود، اختلال چند شخصیتی می تواند فرد را تا جایی برساند که به منزله ی جنون شناسایی شود. فردی که می تواند در زمانی یک مرد پر قدرت باشد و در زمانی دیگر یک زن بسیار ظریف. به همین دلیل به این اختلال باید توجه بسیار شود و اگر فردی به اختلال چند شخصیتی مبتلا شود، می بایست به سرعت به روان شناسان و متخصصان مراجعه کرده و حتی ممکن است نیاز به بستری در مراکز اعصاب و روان بیمارستان ها داشته باشد. از آنجایی که این اختلال می تواند حتی جان افراد نزدیکان و خانواده ی فرد مبتلا به این اختلال را به خطر اندازد، از همین رو توصیه می شود افرادی که چنین ویژگی هایی دارند، در سریع ترین زمان ممکن به مشاوره روانشناسی مراجعه و تحت درمان قرار بگیرند.