نظریه اریک برن | بررسی کامل نظریه «تجزیه و تحلیل تراکنش ها»

نظریه اریک برن به نام تحلیل تراکنش ها یکی از در دسترس ترین نظریه های روانشناسی مدرن است. تجزیه و تحلیل تراکنش ها هنوز در حال گسترس است. تجزیه و تحلیل تعاملی کاربردهای گسترده ای در توسعه بالینی، درمان، سازمانی و شخصی دارد که شامل ارتباطات، مدیریت، شخصیت، روابط و رفتار می شود. چه در تجارت باشید، چه والدین یا مددکار اجتماعی و یا علاقمند به توسعه ی شخصی باشید نظریه های تلحیل تراکنش اریک برن  روابط شما با مردم و درک شما از خودتان را غنی تر می کند. برای کسب آگاهی بیشتر از مشاوره فردی کلیک کنید.  

تاریخچه نظریه اریک برن

در طول تاریخ و از همه ی جهات فلسفه، علم پزشکی، دین و ... مردم بر این باورند که هر زن و مردی دارای ماهیت چندگانه است. در اوایل قرن بیستم زیگموند فروید برای اولین اثبات کرد که روان انسان چندوجهی است و هریک از ما در ضمیر ناخودآگاه خود دارای جناح های متخاصم هستیم. از آن زمان نظریه های جدید هم چنان مطرح می شوند و همه بر این اعتقاد اساسی تمرکز دارند که هریک از ما بخش هایی از شخصیت خود را داریم که براساس شرایط مختلف ظاهر می شوند و بر رفتار ما تاثیر می گذارند. در سال 1951 دکتر وایدلر پنفیلد یک سری آزمایشات علمی را آغاز کرد.

توانایی مغز در بازسازی برخی از تجربیات

پنفیلد با استفاده از سوژه های انسانی آگاه با لمس بخشی از مغز (قشر گیجگاهی) با یک کاوشگر الکتریکی ضعیف ثابت کرد که مغز می تواند برخی از تجربیات گذشته و احساسات مرتبط با آن ها را بازی کند. بیماران این وقایع و احساسات خود را علی رغم این که به طور معمول قادر به یادآوری آن ها با استفاده از خاطرات معمو لی خود نبودند بازپخش کردند. آزمایشات پنفیلد طی چندین سال ادامه یافت و منجر به پذیرش گسترده نتایج زیر شد:

• مغز انسان مانند یک ضبط صوت عمل می کند و در حالی که ممکن است تجربیات را فراموش کنیم مغز هنوز آن ها را ضبط می کند. برای آشنایی با عملکرد نیمکره های مغز کلیک کنید.
• همراه با رویدادها، مغز احساسات مرتبط را نیز ثبت می کند و هر دو احساسات و رویدادها در کنار هم قرار می گیرند.
• ممکن است یک فرد در دو حالت به طور همزمان وجود داشته باشد زیرا بیمارانی که رویدادها و احساسات پنهان را دوباره پخش می کنند می توانند به طور عینی در مورد آن ها صحبت کنند.
• تجربیات پنهان هنگام پخش مجدد واضح هستند و بر احساس ما در زمان پخش مجدد تأثیر می گذارد.
• ارتباط خاصی بین ذهن و بدن وجود دارد یعنی ارتباط بین بیولوژیکی و روانی به عنوان مثال انواع ترس مانند، ترس روانی از عنکبوت و احساس بیولوژیکی حالت تهوع.

 

فلسفه نظریه اریک برن (تحلیل تراکنش)

تحلیل تراکنش یک روانشناسی اجتماعی و روشی برای بهبود ارتباطات است. این نظریه نحوه رشد و رفتار ما با خود، نحوه ارتباط و ارتباط با دیگران را مشخص می کند و پیشنهادات و مداخلاتی را ارائه می دهد که ما را قادر به تغییر رفتار و رشد می کند. تجزیه و تحلیل تراکنش مبتنی بر این فلسفه است که:

• مردم قادر به تغییر زندگی و رفتار خود هستند
• همه ما حق داریم در دنیا باشیم و پذیرفته شویم

تحلیل تراکنش که در ابتدا توسط برخی به عنوان یک مدل ساده انگارانه مورد انتقاد قرار گرفت اکنون توجه جهانی را به خود جلب کرده است. در ابتدا از نوشته های رایج در دهه 1960 آسیب زیادی دید. همچنین توضیحات خلاصه شده مانند اینکه تنها می تواند به برخی از مفاهیم در تجزیه و تحلیل تراکنش دست بزند خوانندگان خود را به این باور رساند که در آن چیز بسیار کمی وجود دارد. بسیاری از مدت زمان و پیچیدگی آموزش قدردانی نکردند.

کاربرد نظریه اریک برن در حال حاضر

امروزه درک بیشتری از تحلیل تراکنش وجود دارد. افراد بیشتری برای واجد شرایط بودن دوره های آموزشی پاره وقت چهار تا پنج ساله را می گذرانند و دانشگاه ها به طور فزاینده ای این دوره ها را برای مدرک کارشناسی ارشد اعتبار می دهند. کسانی که آموزش می بینند عبارتند از روان پزشکان، مشاوران سازمانی و مدیریتی، معلمان، مددکاران اجتماعی، طراحان، مهندسان و روحانیون. امروزه از تحلیل تراکنش در روان درمانی، سازمان ها، محیط های آموزشی و مذهبی استفاده می شود. کتاب‌هایی برای همه سنین، از کودکان تا بزرگسالان، توسط مردم سراسر جهان نوشته شده است.
تجزیه و تحلیل تراکنش واقعاً یک نظریه بین المللی است که به طیف متنوعی از فرهنگ ها مربوط می شود. مفاهیم نظری در دنیای تحلیل تراکنش دائماً در حال چالش و توسعه هستند و آن را به یک فرآیند پویا غنی تبدیل می‌کنند. برن در ژوئیه 1970 در سن 60 سالگی درگذشت. با این حال تجزیه و تحلیل تراکنش هنوز متوقف نشده است و به توسعه و تغییر ادامه می دهد و به موازات فرآیندهایی است که ما در خود و دیگران تشویق می کنیم. برای آشنایی با انواع روابط در تحلیل رفتار متقابل از نظر اریک برن کلیک کنید.
در این قسمت برخی از مفاهیم کلیدی در تجزیه و تحلیل تراکنش وجود دارد که در اینجا برای اطلاع شما توضیح داده شده است.  

1-تجزیه و تحلیل معاملاتی - قرارداد در نظریه اریک برن

تحلیل تراکنش یک رویکرد قراردادی است. یک قرارداد "یک تعهد صریح دوجانبه به یک مسیر عملی کاملاً تعریف شده است" برن ای. (1966). به این معنی که همه طرفین باید توافق کنند

• چرا می خواهند کاری انجام دهند
• با چه کسی
• کاری که آن ها قرار است انجام دهند
• تا کی
• هر گونه کارمزد، پرداخت یا مبادله وجود خواهد داشت

به عنوان مثال شما می خواهید بیرون خانه رنگ آمیزی شود باید فردی را پیدا کنید که آن را رنگ کند و برای انجام آن نرخ قیمتی به شما بدهد. اگر با این نقل قول موافق باشید و به اندازه کافی آن را دوست داشته باشید بدون شک از آن ها استفاده خواهید کرد. در مورد تاریخ و زمان توافق خواهید کرد. شاید هم بررسی کنید که آن ها بیمه هستند یا خیر، رنگ را انتخاب می کنید و .. گاهی اوقات قراردادها چند دستی هستند و همه طرف های قرارداد انتظارات خود را دارند.

استفاده از کلمات مثبت در قرارداد

اگر همه این انتظارات مطابقت داشته باشند خوب است اگر نه بحث در مورد انتظارات همه منجر به درک بیشتر و در نتیجه به یک قرارداد روشن می شود. قراردادها باید با کلمات مثبت مشخص شوند، یعنی آنچه می‌خواهید ​​نه آنچه که نمی‌خواهید. ذهن افراد تمایل دارد بر روی افکار منفی تمرکز کند و بنابراین این باعث شکست می شود. همه طرف ها باید اعلام کنند که آماده انجام چه کاری هستند. آیا آن ها قادر و مایل به انجام آنچه خواسته شده است، مناسب است؟ آیا با هر بیانیه ای از هدف و عملکرد مطابقت دارد؟ آیا قانونی است؟ آیا آن ها صلاحیت ارائه این را دارند؟ آیا آن ها می خواهند؟
هر یک از طرفین از طرف دیگر چه می خواهند؟ به طور خلاصه قراردادها باید: قابل اندازه گیری، قابل مدیریت و انگیزشی باشند. قابل اندازه گیری به این معنی است که اهداف باید ملموس باشند. این که هر یک از طرفین درگیر در قرارداد می توانند از قبل بگویند که چگونه از رسیدن به هدف مطلع می شوند. هدف مشخص و رفتاری و به وضوح تعریف خواهد شد. این قرارداد همچنین باید برای همه افراد ذینفع قابل مدیریت و امکان پذیر باشد.  

2-تجزیه و تحلیل معاملاتی-حالات نفس در نظریه اریک برن

برن مفهوم حالات ایگو را ابداع کرد تا به توضیح چگونگی تشکیلات افراد و نحوه ارتباطشان با دیگران کمک کند. این مفاهیم به صورت سه دایره انباشته ترسیم می شوند و یکی از بلوک های سازنده تحلیل تراکنش هستند. آن ها شیوه های تفکر، احساس و رفتار هر فرد را دسته بندی می کنند و به آن ها والدین، بالغ و کودکان می گویند.

1-حالت نفس والدین

منظور از حالت نفس والدین مجموعه ای از تفکرات و رفتارهایی است که هرفرد ازوالدین خود کوپی کرده است. درواقع همان طور که بزرگ می شوید عقاید، باورها و رفتارهای والدین و مراقبان خود را می پذیرید. اگر در یک خانواده بزرگ زندگی می کنید افراد بیشتری برای یادگیری و پذیرش وجود دارند. وقتی این کار را انجام می دهید به آن درونگرایی گفته می شود و دقیقا مثل این است که کل مراقبت کننده را می گیریم.
به عنوان مثال ممکن است متجه شوید که چیزهایی را می گویید درست همانطور که پدر و مادر یا مادربزرگتان انجام داده بوده است. حتی اگر آگاهانه مایل به انجام آن نباشید اما آن قدر با آن شخص زندگی کرده اید که به طور خودکار چیزهایی را که به شما گفته بودند بازتولید می کنید. یا با دیگران همانطوری رفتار می کنید که ممکن است با خودتان رفتار شود.

2-حالت نفس بالغ

این حالت در مورد پاسخ های مستقیم به اینجا و اکنون است. همه ی ما با چیزهایی که امروز درحال وقوع است به روشی برخورد می کنیم که تحت تاثیر گذشته ما ناسالم نباشد. این حالت به معنای خودانگیختگی و آگاه بودن با ظرفییت صمیمیت است. وقتی در بالغ خود می توانید مردم را آن طور که هستند ببینید نه آن چه را که بر آن ها می تابانید. شما به جای این که بترسید و به جای فرضیات اطلاعات می خواهید. گرفتن بهترین ها از گذشته و استفاده مناسب از تجربیات گذشته در زمان حال ادغام جنبه های مثبت هر دو حالت نفس والد کودک ما خواهد بود. در ایکن رابطه مطالعه مقاله پاک کردن گذشته پیشنهاد می شود.
یکپارچه سازی به این معنی است که شما دائما خود را از طریق تجربیات روزانه ی خود به زور می کنید و از آن برای اطلاع رسانی استفاده می کنید. دراین مدل ساختاری دایره ادغام حالت نفس بزرگسالان در وسط قرار می گیرد تا نشان دهد که چگونه باید بین حالات ایگوی والد و کودک هماهنگ شود. به عنوان مثال حالت نفس درونی والدین ممکن است به درون کودک ضربه بزند و بگوید تو خوب نیستی ببین بازم همون اشتباه را کردی تو بی فایده ای. سپس کودک ممکن است با این جمله پاسخ دهد من خوب نیستم ببینید چقدر بی فایده هستم من هرگز چیزی را درست نمی فهمم.
بسیاری از مردم به سختی این نوع گفتگو با خود را می شنوند زیرا انقدر ادامه دارد که ممکن است باور کنند زندگی به طور کلی به همین شکل است. یک حالت من یکپارچه موثر بالغ می تواند بین حالات ایگوی والد و کودک مداخله کند. ممکن است با بیان این که این نوع فرزندپروری مفید نیست و پرسیدن آمادگی برای یادگیری راه دیگری انجام شود.

3-حالت نفسانی کودک

حالت من کودک مجموعه ای از رفتارها، افکار و احساسات است که از دوران کودکی خودمان تکرار می شوند. شاید رئیس شما را به دفتر خود بخواند ممکن است فورا احساس دل پیچه کنید تغجب کنید که چه اشتباهی انجام داده اید. اگر این موضوع مورد بررسی قرار می گرفت ممکن بود زمانی را به یاد بیاوریم که مدیر مدرسه با شما تماس می گرفت تا به شما بگوید. البته همه چیز در حالت من کودک منفی نیست. ممکن است به خانه کسی بروید و بوی خوشی را استشمام کنید و خانه ی مادربزرگتان را در دوران بچگی به یاد بیاورید و همه همان احساسات گرمی که در شش سالگی داشتید ممکن است دوباره سرازیر شوند.
هر دو حالت نفس والد و کودک دائما به روز می شوند. به عنوان مثال ممکن است با کسی ملاقات کنید که به شما اجازه می دهد که در کوئدکی به آن نیازی که داشته اما نگرفته اید سرگرم کننده و شاد باشید. زمانی که استرس دارید برای مقابله با طرز فکر قدیمی تان که باید ساعت های طولانی تری کار کنید تا با همه چیز هاهنگ باشید. ممکن است از آن شخص در تحلیل خود استفاده کنید ممکن است از خود بپرسید  من نمی دانم که فلانی الان چه گوید.  

3-تحلیل معاملاتی - مدل توصیفی در نظریه اریک برن

این مدل نحوه عملکرد یا رفتار افراد با دیگران را نشان می دهد. مدل مورد استفاده در اینجا به 9 مدل تقسیم می شود و ما از اصطلاح  "حالت" استفاده کرده ایم زیرا آن را از مدل حالت ego ساختاری که در بالا ذکر شد متمایز می کند. ما حالت های مختلف را به رنگ قرمز و سبز برای کسانی که رنگ را به عنوان یک ابزار مفید می دانند رنگ می کنیم. ارتباط مؤثر از حالت‌های سبز به دست می‌آید همانطور که در مورد چراغ‌های راهنمایی با روشن شدن چراغ سبز جلوتر می‌رویم و ارتباطات ناکارآمد از حالت‌های قرمز (مانند چراغ راهنمایی قرمز). وقتی از حالت‌های قرمز می‌آییم پاسخ منفی را دعوت می‌کنیم و بالعکس از حالت‌های سبز. نوبت به توضیح مدل توصیفی می رسد.

1-حالت های بی اثر

• والدین کنترل کننده منفی - پیام "تو خوب نیستی" را ارسال می کند و مجازات است.
• والد پرورش دهنده منفی - پیام "تو خوب نیستی" را ارسال می کند. هنگامی که در این حالت است، فرد اغلب کارهایی را برای دیگران انجام می دهد که قادر به انجام آن ها برای خود هستند. وقتی در این حالت فرد در حال غرق شدن و محافظت بیش از حد است.
• کودک سازگار منفی - پیام "من خوب نیستم" را بیان می کند. هنگامی که در این حالت فرد بیش از حد با دیگران سازگار می شود و تمایل دارد احساساتی مانند افسردگی، ترس غیر واقعی و اضطراب را تجربه کند.
• کودک آزاد منفی - در این حالت فرد بدون محدودیت یا مرز، به صورت وحشی اجرا می شود. در این حالت آنها پیام "تو خوب نیستی" را بیان می کنند.

2-حالت های موثر

• والد مثبت پرورش دهنده - پیام "شما خوب هستید" را ارسال می کند. هنگامی که در این حالت فرد مراقب و تایید کننده است.
• والدین کنترل کننده مثبت - پیام "شما خوب هستید" را ارسال می کند. این حالت تنظیم مرز است که انتقاد سازنده ای را ارائه می دهد، در حالی که دلسوز اما محکم است.
• کودک سازگار مثبت - پیام "من خوب هستم" را ارسال می کند. از این حالت قوانینی را یاد می گیریم که به ما کمک می کند با دیگران زندگی کنیم.
• فرزند آزاد مثبت - پیام "من خوبم" را ارسال می کند. این حالت خلاق، سرگرم کننده، کنجکاو و پر انرژی است.

3-حالت حسابداری

پیام های "ما خوب هستیم" را ارسال می کند. بزرگسالان می توانند واقعیت را در اینجا و اکنون ارزیابی کنند. هنگامی که حالت حسابداری در موقعیت اجرایی قرار دارد بسته به موقعیت می توان انتخاب کرد که کدام یک از حالت های ارتباط مؤثر دیگر را انتخاب کرد. سپس این حالت حسابداری نامیده می شود. هنگام استفاده از مدل رفتاری توصیفی اصطلاح حالت حسابداری به تمایز آن از مدل ساختاری که در آن به عنوان بزرگسالان گفته می شود، کمک می کند.
هنگامی که در این حالت حسابداری پایدار است، ما شرایط و موقعیت کنونی را در نظر می گیریم و مناسب ترین حالت را انتخاب می کنیم. سپس می‌توانیم به‌جای تلنگر به شیوه‌های باستانی یا تاریخی بودن، تفکر و رفتاری که احتمالاً نامناسب و غیر مفید هستند، پاسخ مناسبی بدهیم.  

4-تجزیه و تحلیل معاملاتی – تشخیص

این مهم است که بتوانید ارزیابی یا تشخیص دهید که کدام حالت من در مدل ساختاری یا در مدل توصیفی قرار دارد. به این ترتیب شما می توانید به طور مناسب پاسخ دهید و هم چنین مطمئن شوید که به کدام حالت می پردازید. بااین حال زمانی که با کارکنان دیگر کار می کنید یا با جوانان ارتباط دارید در سطح رفتاری پاسخ می دهید. انجام انواع تشخیص عمیق تر همیشه ممکن یا مناسب نیست. این موارد به اختصار در زیر آورده شده است.

• تشخیص رفتاری
• تشخیص اجتماعی
• تشخیص تاریخی
• تشخیص پدیدارشناختی

 

5-تجزیه و تحلیل معاملاتی - موقعیت های زندگی

موقعیت های زندگی باورهای اساسی در مورد خود و دیگران هستند که برای توجیه تصمیمات و رفتار استفاده می شوند. زمانی که همه ی انسان ها در رحم مادر خود هستند امیدوارند در صلح باشند و منتظر ورود به جهان هستی هستند. زمانی که به اندازه کافی رشد کرده تا بتوانید از رحم زنده خارج شوید اگر هیچ اتفاق ناخوشایندی رخ ندهد همه راضی و خوشحال و آرام ظاهر خواهند شد در این صورت احتمالا جهان را از منظر من خوبم و تو خوب هستی درک می کنیم.
بااین حال شاید مادر هریک از انسان ها تجربیات آسیب زا داشته باشد یا زایمان های سخت و تهدید کننده زندگی. این تجربه احتمالا بر نحوه ی تجربه افراد از جهان حتی در سطح جسمانی تاثیر می گذارد. دراین صورت ممکن است احساس کنید که زندگی ترسناک است و ممکن است به عنوان مثال  این طور فکر کنید که من خوب نیستم و تو هم خوب نیستی!  

6-تجزیه و تحلیل تراکنش مدل سرزنش

تجزیه و تحلیل تراکنش " Okay Corral" را می توان به "سرزنش" مرتبط کرد که جیم دیویس TSTA این مدل ساده و مفید را برای آن ایجاد کرد. معمولاً هنگامی که احساسات تحریک می شوند، افراد یکی از سه نگرش مربوط به سرزنش را اتخاذ می کنند که هر کدام با موقعیتی در Okay Corral مرتبط است:

• من مقصرم (تو خوب هستی و من خوب نیستم - "بی پناهی")
• شما مقصر هستید (من خوبم و شما خوب نیستید - "عصبانیت")
• ما هر دو مقصریم (من خوب نیستم و شما خوب نیستید - "ناامیدی")

هیچ کدام از این موارد موقعیت سالمی نیست. در عوض موقعیت سالم این است و طرز فکر باید این باشد: "تقصیر کسی نیست، مقصر مهم نیست - مهم این است که چگونه به جلو برویم و همه چیز را مرتب کنیم." (من خوبم و تو خوب - "خوشحال") در این باره و نظریه اریک برن می توان به انواع نمونه ها و توضیح هریک از آن ها پرداخت که در این مقال نمی گنجد. برای کسب آگاهی بیشتر درباره اریک برن یا دیگر روانشناسان بزرگ و آشنایی با نظریات هر کدام می توانید از مشاوره روانشناسی هنر زندگی راهنمایی بخواهید.