ما از ساعت 9:00 الی 19:00 در خدمت شما عزیزان هستیم!
جردن- خیابان 33 پلاک 50 واحد 7
عوامل مؤثر بر خودپنداره کدام اند؟ توانایی فرد در شناخت خود و آگاهی از خود به عنوان موجودی متمایز از دیگران خودآگاهی نامیده می شود و تصویری که فرد از خود در ذهنش دارد، به عبارتی ارزشیابی کلی فرد از شخصیت خویش معنای عبارت خودپنداره است. در واقع خودپنداره پاسخ فرد به سوال " من کیستم " می باشد و هرچه پاسخ فرد به این سوال دقیق تر باشد از توانایی خودآگاهی بیشتری برخوردار است. برداشتی که ما از خودمان در زمینه های مختلف زندگی مان داریم نقش اساسی در عملکردها و تصمیم گیری های مان دارد. پس داشتن خودپنداره قوی و تقویت توانایی خودآگاهی می تواند فرد را در مسیر زندگی اش به سمت موفقیت و کسب رضایت درونی هدایت کند.
.gif)
انسان موجودی چند بعدی است. برای به تصویر کشیدن یک انسان، از ویژگی های خاصی در او می توان استفاده کرد. تصویر ذهنی و برداشتی که هر فرد از خودش دارد دارای سه قسمت اساسی است:
باورها و نگرش هایی که فرد در مورد خودش دارد اولین بخش از خودپنداره او را تشکیل می دهد. این بخش در حقیقت طرز فکر درباره خودش و میزان خودشناسی می باشد. به این بخش شخصیتی به اصطلاح " آینه درونی" نیز گفته می شود. در این حالت تحت شرایط و موقعیت های مختلف، فرد به درون خود می نگرد تا ببیند درآن شرایط خاص به چه شکل باید رفتار و عمل کند. این قسمت از خودپنداره بسیار قدرتمند بوده و نقش اساسی در تصمیم گیری های فرد دارد به گونه ای که رفتارهایی که فرد در شرایط مختلف از خود بروز می دهد کاملا منطبق با تصویر درونی که از خود در ذهن دارد می باشد.
میزان ارزش و احساس لیاقتی که فرد برای خودش قائل است دومین بخش از شخصیت و خودپنداره وی را تشکیل می دهد. این قسمت در واقع بخش بسیار مهمی در شخصیت احساسی فرد است. میزان حفظ عزت نفس یک فرد تعیین می کند که او تا چه اندازه برای خود به عنوان موجودی انسانی ارزش و احترام قابل است و دریافت همین میزان از عزت و احترام را از دیگران انتظار دارد. میزان عزت نفس و خویشتن دوستی افراد بخش زیادی از آن چه در زندگی شان اتفاق می افتد را تعیین می نماید. ساده ترین تعریف برای عزت نفس این است که شما چقدر خودتان را دوست دارید؟ هرچه قدر که شما علاقه بیشتری به خودتان داشته باشید و خود را موجودی دوست داشتنی بدانید میزان جذابیت شما بالا رفته و در هر زمینه ای از زندگی تان عملکرد بهتری نیز خواهید داشت.
تصویر انسانی شامل نگرش ها و اهدافی که فرد آرزو دارد به آن ها برسد سومین بخش از شخصیت و خودپنداره را تشکیل می دهد. تمامی آرزوها، اهداف، خواسته ها و ایده آل های فرد در این حوزه قرار می گیرند. این بخش از تمامی خصوصیات اخلاقی، موفقیت ها و ویژگی های مثبتی تشکیل می شود که فرد آن ها ارزشمند دانسته و تحسین می کند. خود آرمانی شما دقیقا همان شخصیتی است که شما دوست دارید داشته باشید و ظاهر آن شخصیت برایتان جذاب است. ارزش ها وخصوصیات خود آرمانی تا حد زیادی می تواند برگرفته از شخص یا اشخاصی باشد که شما آن ها را تحسین می کنید یا به عنوان الگوی زندگی تان انتخاب کرده اید. برای دریافت اطلاعات بیشتر درمورد چگونه ظاهری جذاب داشته باشیم کلیک کنید.
تصویری که هر فرد از خود می بیند شامل ویژگی های متنوعی از او است.این تصویر می تواند ویژگی های فیزیکی، شخصیتی و ... فرد را تعریف نماید. خودپنداره، موضوعاتی را در بر میگیرد، مانند توصیفات فیزیکی و اجتماعی که در ادامه به شرح آن پرداخته شده است.
تصویری که فرد از ظاهر جسمانی یا بدن خود ارائه می دهد. به عنوان مثال خود را چاق، لاغر، زشت، زیبا می داند. شاید برای تان عجیب باشد اما تصویری که از شما در ذهن دیگران نقش می بندد به شدت تحت تاثیر تصویری است که شما از خودتان در ذهن دارید.
شامل تصویری که فرد در خلال ارتباط با دیگران از خود در ذهنش می سازد. این تصویر ممکن است واقعی یا غیرواقعی باشد. به عنوان مثال شاید فردی خودش را بسیار راستگو و دارای صداقت در زندگی خود بداند اما در واقعیت این گونه نباشد. یا این که فردی از کودکی در میان دوستان و آشنایان به عنوان فردی دست و دل باز شناخته شود و تا آخر عمر این خصیصه اخلاقی را در خود حفظ کند.
تصویر ذهنی که فرد از خودش در مورد روحیات، اخلاق، انگیزه ها و نگرش های خود دارد. به عنوان مثال: من انسان صبوری هستم. من به هنر و موسیقی علاقه دارم. بیشتر نوجوانان و جوانان به هنگام توصیف خود ویژگی های شخصتی خود را عنوان می کنند. برای دریافت اطلاعات بیشتر درمورد راه های ایجاد انگیزه در نوجوان کلیک کنید.
تعریفی که فرد به وسیله آن به بیان موجودیت خود درجهان هستی می پردازد. به عنوان مثال: من انسان هستم. من موجودی روحانی هستم. من روح پاک خدا هستم.
گفتیم خودپنداره، به مجموعه ای از افکار منفی و مثبت، احساسات و نگرش هایی گفته می شود که هر کس درباره خودش در ذهن پرورش می دهد، یعنی آگاهی هر شخص از خودش به عنوان موجودی متمایز که قادر است فکر کند و وظایف و تکالیف خود را انجام دهد.برخی از روانشناسان معتقدند، اولین گام برای رشد خود پنداره این است که کودک قادر باشد بین خود و سایرین تفاوت بگذارد. فرایند تفاوت گذاری حدوداً از سنین 12-9 ماهگی آغاز شده و در 2 سالگی که کودک می تواند وجود خود را کاملاً مستقل از سایرین احساس کند، کامل می شود.
کودک در این سن به مفهومی از “من” و”تو” پی برده و می تواند معنای ” مالکیت” و “قلمرو شخصی” را درک کند. در 3 سالگی که کودک قادر به صحبت کردن و برقراری ارتباط کلامی با دیگران می شود، می تواند با استفاده از واژگان شروع به توصیف خود کند. تا 5 سالگی “خود پنداره” کودک محدود به شناخت جسمانی است. به تدریج وهم زمان با رشد عقلی، کودک می تواند بین جسم و روان خود تفاوت بگذارد و دریابد که هر فرد نه تنها به لحاظ ظاهر، بلکه به لحاظ افکار و احساسات نیز با دیگران متفاوت است.
هم زمان با آغاز سن مدرسه، کودکان نحوه به کار بردن مفاهیمی چون زیبایی، محبت و دوست صمیمی را می آموزند. حتی کم کم قادر به توصیف دوستان و اطرافیان خود می شوند وآن ها را با القاب و عناوین مختلفی صدا می کنند.
با گذر زمان و در خلال ارتباطات اجتماعی خودپنداره فرد می تواند تغییر کرده یا ثابت بماند. به طور كلی خودپنداره تحت تأثير عوامل متعددي است (مانند: قضاوت دیگران به خصوص والدين، تعامل هاي اجتماعي، ارتباط كودك و...) كه سعي داريم به بررسي مهم ترين عوامل بپردازيم كه شامل موارد زير مي‌شود: برای دریافت اطلاعات بیشتر درمورد ترس از قضاوت دیگران کلیک کنید.
اين عامل در سال هاي اوليه ي زندگي هر فرد به طور واضح تري خود را نشان مي دهد و ارتباطي قوي ميان خودپنداره و تصوير بدني هم در دختران و پسران ديده مي شود. اما با رشد فرد و در اواسط كودكي توصيف فرد از خود، از حالت جسماني به سمت روانشناختي مي رود.
تغييرات زيستي كه بواسطه ي دوره ي بلوغ براي نوجوانان بوجود مي آيد، تغييرات روانشناختي جديدي را براي فرد به دنبال خواهد داشت كه بر خودپنداره ي فرد تاثير گذار خواهد بود. در اين دوره عواملي مانند افكار و احساسات، ميزان استقلال فرد و پذيرفته شدن در گروه هاي همسال، تاثير بسزایی بر خودپنداره فرد خواهد داشت. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه استقلال طلبی نوجوان کلیک کنید.
بخش عظيمي از خودپنداره ي افراد توسط تعاملات اجتماعي يا همان اطلاعاتي كه از ديگران دريافت مي كند، شكل مي گيرد و رشد پيدا مي كند. تعاملات و روابط اجتماعی مي توانند بر نحوه‌ي ادراك فرد تاثير بگذارند. براي مثال درکی که فرد از جنسیت خودش دارد به شدت تحت تاثیر تعاملات او با اطرافیان و حاصل الگو گیری از ادراکی است که ان ها در این مورد دارند.
پژوهش هاي بسياري نشان داده اند كه كيفيت مثبت روابط عاطفي والدين با فرزندان (از كودكي تا جواني) در شكل گيري خودپنداره مناسب آنان تأثير مهمي دارد. نكته حائز اهميت اين است كه نه تنها روابط صمیمی كه فرزندان و والدين دارند بر خودپنداره ي فرزندان تاثير ميگذارد، بلكه خودپنداره ي والدين هم بر خودپنداره‌ي فرزندان اثر غيرقابل انكاري دارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر درمورد صمیمیت در خانواده کلیک کنید.
دانش و ادراکی که فرد در مورد خودش دارد خودپنداره او را تشکیل می دهد. خودپنداره شامل شناخت و برداشت ما از خودمان است. و توانایی داشتن خودآگاهی و افزایش آن به معنای آن است. که فرد تصویری روشن از ویژگی ها، ارزش ها، نگرش ها، علایق، آرزوها و نیازهایش داشته باشد. می توان گفت خودپنداره پیش نیاز بسیاری از مهارت های زندگی و زمینه ساز موفقیت. یا عدم موفقیت افراد در بسیاری از زمینه های شغلی، تحصیلی، عاطفی و به طور کلی در تمام زمینه های زندگی آن هاست. زیرا افرادی که خودپنداره دقیقی از خود دارند در کشف مسیر درست کار و تحصیل و ازدواج و سایر زمینه های زندگی خود به مراتب عملکرد بهتری نسبت به دیگران دارند. هم چنین احساسی که هر کس درباره خود دارد نقش مهمی در سلامت روان او دارد.
دلیل اهمیت خود پنداره آن است که اولاً برداشتی که هرکس از خودش دارد بر رفتار و عمل او تاثیر می گذارد. به عنوان مثال دانش آموزی که فکر می کند ریاضی او خوب است زحمت بیشتری می کشد و معمولاً نیز در این درس نمره بهتری می گیرد. انسان ها معمولاً آن گونه عمل می کنند که فکر می کنند هستند. دلیل دوم اهمیت خودپنداره این است که خود پنداره بر احساس شما از خودتان نیز تاثیر می گذارد. کسانی که احساس خوبی درباره خودشان دارند در مقایسه با کسانی که نگرش منفی به دیگران دارند، از اعتماد به نفس و رضایت بیشتری برخوردارند. افراد موفق تری هستند و کم تر احتمال دارد که به سراغ رفتارهای پرخطر بروند. بنابراین مثبت یا منفی بودن خودپنداره شما نقش اساسی در میزان موفقیت و یا ناکامی های تان دارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر درمورد اختلال یادگیری ریاضی کلیک کنید.
خودپنداره کارآمد دارای سه ویژگی مهم است. اگر این سه ویژگی همزمان حضور داشته باشند، خودپنداره فرد از کارایی لازم برخوردار خواهد بود:
خودپنداره‌ای از کارکرد لازم و مفید برخوردار خواهد بود که داده‌های حاصل از تجربه را کسب کند. و به عبارتی، منطبق بر واقعیت باشد. مثلا اگر ما تصور کنیم که دانشجوی خوبی هستیم اما دربسیاری از امتحانات موفق نبوده‌ایم. به معنای آن است که خودپنداره ما مبتنی بر واقعیت نیست و شاید ما در حال خودفریبی باشیم. یا اگر فردی تصور کند که می‌تواند مشکلات زناشویی‌اش را به تنهایی حل کند. اما هر روز دعوا داشته باشند، خودپنداره‌اش از کارکرد ضعیفی برخوردار خواهد بود. برای دریافت اطلاعات بیشتر درمورد مشکلات روابط زناشویی کلیک کنید.
بهتر است که به جای کلی‌گویی، از ویژگی‌های اختصاصی خود آگاه باشیم. مثلا به جای آنکه بگوییم:«من فردی فرهنگ دوست هستم». یا «من از فعالیت‌های فرهنگی خوشم می‌آید» بگوییم:«من از نمایشنامه‌نویسی خوشم می‌آید»
خودپنداره باید ترکیبی از نکات مثبت و منفی باشد به گونه ای که عزت نفس فرد را افزایش دهد. اگر خودپنداره ما فقط شامل صفات منفی باشد، در این حالت عزت نفس پایین را تجربه خواهیم کرد. از این‌رو، خودپنداره‌ای کارآمد خواهد بود که ترکیبی از صفات خوب و بد باشد.
برای اینکه بدانید چه خود پنداره ای دارید در طول روز به گفتگوهای درونی خودتان گوش کنید. مخصوصا زمان هایی که اشتباهی از شما سر می زند. یا زمانی که از طرف کسی طرد می شوید. یا زمانی که به ملاقات شخص جدیدی می روید و هر اتفاقی که احساسات درونی شما را نسبت به خودتان برانگیخته می کند. و آن زمان ببینید چه گفتگویی با خودتان دارید و اگر گفتگو های شما نسبت به خودتان منفی است. یعنی خودپنداره و احساس ارزشمندی شما ضعیف است. و حتما بایست به افزایش عزت نفس خودتان بپردازید. از دلایل مهم و عمده ای که باعث می شود ما نگرش منفی نسبت به خودمان پیدا می کنیم. این است محیط خانوادگی و اجتماع نگاهش بر نقاط منفی فرد می باشد و فرد نسبت به خودش نگرش منفی پیدا می کند.
خودآگاهی و خودپنداره به فرد کمک می کند که شناختی درست نسبت به خودش پیدا کند. تا اینکه اگر اشکالاتی وجود داشته. اشکالات برطرف شود. این سؤال که ” من کیستم ؟ ” محور بسیاری از رفتارها و احساسات ماست. پاسخ به این سؤال به شما کمک می کند که خودآگاهی شما نسبت به خودتان بالا برود.
تصویری که ما از خود داریم به خودی خود بار ارزشی ندارد. این ما هستیم که ان را ارزش گذاری می کنیم. و به واسطه ارزشی که به خود می دهیم احساس ارزش مندی یا بی ارزشی می کنیم. احساسی که ما به خودمان و نوع عملکردمان در شرایط مختلف زندگی داریم. دقیقا معرف نحوه عملکرد های ما و میزان رضایت یا نارضایتی احتمالی مان در اینده خواهد بود. روان شناسان و مشاوران ما در حامی هنر زندگی می توانند در این زمینه به شما کمک کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره روانشناسی کلیک کنید.
دیدگاه ها
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های مورد نیاز نشانه گذاری شده اند*
.jpg)
