- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
عدم توانایی دوستیابی در کودکان به چه علت می‌تواند باشد؟ یکی از مهمترین روابط در کودکی، دوستی با همسالان و داشتن همبازی است. روابط دوستی که در سنین کودکی شکل می‌گیرند یکی از مهمترین روابطی است که کودکان تجربه می‌کنند و از هم سن و سالان خود چیزهای زیادی می‌آموزند. بنابراین والدین باید برای بهبود این روابط و داشتن رابطه‌های دوستی درست در این سنین، به کودکان خود مهارت‌های ارتباطی و دوستیابی را بیاموزند. هرچند که دوستی‌های شکل گرفته در سنین کودکی، خیلی پایداری و ثبات ندارند اما از لحظ تربیتی و رشد شخصیتی و اجتماعی کودکان، اهمیت زیادی دارند. با این حال اگر برای مسائل کودک خود نیاز به مشورت دارید می‌توانید از مشاوره کودک نیز کمک بگیرید. برای کسب اطلاعات در خصوص مشاوره کودک کلیک کنید.
.gif)
عدم توانایی دوستیابی کودکان چرا اهمیت دارد؟
بعضی از کودکان، از همان ابتدا که راه رفتن را یاد می‌گیرند، دوستیابی را هم می‌آموزند و در بـرقراری ارتباط با دیگران مهارت بالایی دارند. در مقابل، بعضی‌ها هم در ایجاد رابطه دوستی ضعیف هستند و توانمندی لازم را ندارند. به همین دلیل منزوی، گوشه گیر و تنها می‌شوند و مدام به والدین خود می‌چسبند.
درست است که این تفاوت‌ها تا حدی فردی و ذاتی است؛ اما برقراری رابطه با دیگران مهارتی است که انسان‌ها باید در طول زندگی خود بیاموزند. از آنجایی که انسان موجودی اجتماعی بوده و نیازمند روابــط اجتماعی است، تمایل دارد که در زندگی عضو گروه‌هایی باشد و دوستانی برای خود در نظر بگیرد. کودکان هم به همین دلیل از سنین 4 الی 5 سالگی شروع به دوستیابی و کسب این توانمندی می‌کنند.
اینفوگرافیک عدم توانایی دوستیابی کودکان
دوست گریزی یا عدم توانایی در دوستیابی کودکان
در این میان کودکانی دیده می‌شوند که تمایلی به برقراری رابطه و دوستیابی ندارند. برای همین همیشه تمایل به گــوشه گیری و انزواطلبی دارند و طبیعتا از رشد اجتماعی عقب می‌مانند. بعضی از کودکان هم تمایل زیادی برای پیدا کردن دوست و داشتن همبازی دارند اما همیشه ناکام می‌مانند و فکر می‌کنند "چون کسی آن‌ها را دوست ندارد پس دوستی هم ندارند". والدین و مربیان، برای حل این مشکل باید سه گام زیر را بررسی کنند.
1. کشف علت مشکل دوستیابی
اگر کودک در دوستیابی مشکل دارد، بکوشید تا دلیل آن را پیدا کنید. سعی کنید با او در این مورد صحبت کنید و سوالات و ابهاماتش را برطرف کنید. گاهی کودکان علاقه زیادی به داشتن دوست دارند اما مشکلاتی سطحی باعث می‌شود که در این امر ناتوان بمانند. با این حال اگر در علت یابی عدم دوست یابی کودکان خود درمانده شده‌اید لازم است که با یک مشاور و متخصص در زمینه روانــشناسی کودک مشورت نمایید.
2. برنامه‌ریزی برای حل مشکل دوستیابی
با کودک خود درباره روابط اجتماعی و پذیرش اینکه نیاز به دوستانی دارد تا با آن‌ها بازی کند صحبت نمایید. برای این کار می‌توانید او را در کلاس‌های مختلف ثبت نام کنید تا متوجه اهمیت روابط گروهی شود. یکی دیگر از مواردی که باید برایش برنامه ریزی کنید، گردش‌های خانوادگی است. این اجتماع‌های خانوادگی موقعیت مناسبی در مسیر فـرایند اجتماعی شدن کودک را فراهم می آورد تا او بتواند با هم سن و سالان خود رابطه دوستی برقرار کند. همچنین یکی دیگر از فواید گردش‌های خانوادگی این است که کودک، ناظر روابط دوستی شما با دیگران خواهد بود و می‌تواند چگونه برقرار کردن این روابط را مستقیما ببیند. سعی کنید در این گردش‌ها، الگوی مناسبی برای تـقلید کودکان از خود به آن ها ارائه دهید.
3. نحوه پاسخ به مشکل دوستیابی
حواستان باشد که هرگز روی این موضوع پافشاری نکنید. اجازه بدهید تا کودک کم کم متوجه اهمیت دوستیابی بشود. کودک را اصلا انگشت نمای دیگران نکنید و با گفتن جملاتی از جمله "به دایی سلام کن" سعی نکنید به او نحوه برقراری ارتباط دوستانه را آموزش دهید.
علاوه بر این به کودک برچسب خجالتی بودن، تنها یا ساکت بودن را نزنید. با این کار زمینه رفتارهای نامناسب و اضطراب اجتماعی کودکان را فراهم می آورید. سعی کنید با مراجعه به روانشناس یا ثبت نام در کلاس‌های آموزش مهارت‌های دوستیابی و برقراری ارتباط، به او توانمندی دوستیابی دهید. پیشنهاد می کنیم در این زمینه مقاله درمـان کودک خجالتی را مطالعه فرمایید.
دلایل عدم توانایی دوستیابی کودکان چیست؟
پاسخ به این سوال را باید از جوانب مختلف بررسی کرد. با این حال مهمترین دلایل عدم توانایی دوستیابی کودکان موارد زیر را دربر می‌گیرد. شما می‌توانید با بهره بردن از مشاوره تلفنی این دلایل را به صورت ریشه‌ای بررسی نمایید.
1. عزت نفس پایین
یکی از عواملی که به برقراری روابط دوستی و دوستیابی در کودکان کمک می‌کند این است که آن‌ها چه تصویری از خود در ذهن دارند؟ اینکه آن‌ها خود را چه قدر دوست داشتنی و مهم می‌دانند و تا چه میزان می‌توانند در برقراری رابطه دوستی توانمند باشند از عواملی هستند که در دوست یابی کودکان مهم و ضروری می‌باشند. در این راستا با تـقویت عزت نفس در کودکان خود می‌توانید به او در دوستیابی کمک کنید.
2. تجربه اضطراب بیش از حد
یکی از عواملی که مانع دوستیابی و برقراری درست رابطه بین کودکان می‌شود اضطراب و نگرانی آن‌ها از این موضوع است. اما اینکه این اضطراب از کجا ریشه دارد و دلیلش چیست می‌تواند جواب‌های مختلفی داشته باشد که بهتر است برای بررسی درست این موضوع و کاهـش اضطراب کودکان از یک روانشناس کمک بگیرید.
3. عدم آگاهی از مهارت های ارتباطی
در اغلب موارد مشکل اصلی عدم توانمندی کودکان در دوستیابی تنها به دلیل نقص در پرورش مهارت های ارتباطی کودکان است. وقتی کودک فرصت کافی برای بازی با همسالان و یادگیری این مهارت را نداشته باشند و والدین هم نتوانند در این مورد آموزش‌های لازم را به کودک خود بدهند و یا اهمیت آن را دست کم بگیرند، نمی‌تواند دوستی برای خودش پیدا کند.
4. تجربه اختلالات رفتاری
اختلالات رفتاری باعث می‌شود که کودکان عدم توانایی دوستیابی را تجربه کنند. اختلالاتی از جمله اوتـیسم و افسردگی با انزوا و گوشه گیری در فرد همراه خواهد بود و کودک تمایلی به داشتن دوستان در کنار خود ندارد. علاوه بر این در اختلالاتی از جمله بیش فعالی کودک در روابط دوستی خود پرخاشگری نشان می‌دهد که این مسئله باعث می‌شود دیگران او را طرد کنند. برای آگاهی بیشتر درباره اختلالات رفتاری کودکان کلیک کنید.
راهکارهایی برای حل مشکل عدم توانایی دوستیابی کودکان
والدین برای حل عدم توانایی کودکان در دوستیابی می‌توانند از راهکارهای زیر استفاده کنند.
1- کودک را در کلاس آموزشی ثبت نام کنید
می‌توانید او را در کلاس‌های مختلف با محتوای متفاوت ثبت نام کنید. اینجا فقط مهم این است که کودک در موقعیت دوستیابی قرار بگیرید و در فضایی بدون فشار، به دوستیابی بپردازد. در کنار پیدا کردن دوست کودک مهارت‌های مختلفی را می‌آموزد و به مرور اجتماعی تر می‌شود. برای کسب اطلاعات در خصوص سن و شرایط مناسب ورود کودک به جمع همسالان خود، پیشنهاد می کنیم مقاله فرستادن کودک به مهدکودک را مطالعه فرمایید.
2- دوستش را به خانه دعوت کنید
برای اینکه کاستی و نواقص روابط کودکتان آشکار شود می‌توانید دوستش را به خانه دعوت کنید تا با هم بازی کنند. بــازی کودکان یکی از راه های تخلیه انرژی و رشـد شناختی کودک است. سپس رابطه دوستی شان را زیر نظر بگیرید و درباره چگونگی حل نواقص در رابطه دوستی مطالعه کنید. یکی دیگر از راه های ارتباطی این است که به کودکان بگوییم با کسانی دوست شود که با او شباهت دارند و یا در زمینه‌ای با هم مشترک اند. مثلا اگر کودک شما به ورزش‌های رزمی علاقه دارد، به کودکانی نزدیک شود که با آن‌ها احساس نزدیکی و شباهت می‌کند.
3- خودتان دست به کار شوید
یکی از اقداماتی که والدین می‌توانند انجام دهند این است که خودشان، هم سن و سالانی را برای کودک در نظر بگیرند و برای گردش دسته جمعی یا مهمانی با آن‌ها معاشرت کنند. با این حال والدین باید بدانند که بعد از مدتی لازم است که کودک خودش راه و روش ادامه رابطه را بداند و به والدین متکی نشود.
4- بازی راهی لذت بخش برای رفع عدم توانایی دوستیابی کودکان
بازی یکی از راه‌های ارتباطی مناسب با کودکان است. به دلیل جذابیتی که بازی برای کودکان فراهم می‌کند، آموزش مهارت دوستیابی در مدرسه یا دیگر محیط‌ها آسان تر می‌شود. می‌توانید با اجرای نمایش یا بازی با کودکتان در خانه، مهارت‌های ارتباطی و دوستیابی را به آن‌ها آموزش دهید.برای شناخت بیشتر درباره آموزش دوستیابی در مدرسه کلیک کنید.
کلام آخر
دوستیابی از جمله مهارت‌های مهمی است که لازم است والدین به کودک خود آموزش بدهند. با این حال گاهی ممکن است که کودکان حالت‌هایی از جمله انزوا و گوشه گیری را تجربه کنند و در دوستیابی با مشکل مواجه شوند. همچنین بعضی از حالت‌ها و ویژگی‌های فردی از جمله عزت نفس پایین در این مسئله نقش دارند. در این شرایط لازم است که بررسی بیشتر توسط روانشناس و متخصص کودک انجام گیرد.
مشاور با بررسی همه جوانب به شما کمک می‌کند تا در صورتی که کودک با اختلال و مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کند بتواند آن را حل و فصل نماید. در این راستا مرکز مشاوره حامی هنر زندگی با داشتن مشاورانی برجسته آماده هر گونه ارائه خدمات در زمینه کودک به شما عزیزان می‌باشد. برای کسب اطلاعات در خصوص مشاوره روانشناسی کلیک کنید.
سوالات متداول
آیا اضطراب می‌تواند در عدم توانایی دوستیابی کودکان نقش داشته باشد؟
بله. گاهی کودکان اضطراب زیادی را هنگام شروع رابطه تجربه می‌کنند که می‌تواند ناشی از تجربه کم آنان و یا عوامل دیگری مانند عدم آمادگی و ناتوانی در برآورده کردن خواسته‌های دیگری باشد.
