هویت یابی چه اهمیتی در زندگی افراد دارد؟ آیا تا به حال با افرادی برخورده کردهاید که هویت روشنی نداشتهاند؟ این افراد خودشان نمیدانند چه میخواهند و در کارهایشان پیرو و دنباله رو دیگران بوده و یا سردرگم به نظر میآیند. پیدا کردن هویت به افراد کمک میکند تا در ایفای نقشهای خود به عنوان فرزند، همسر، مادر، پدر، کارمند، کارفرما و... بهتر عمل کنند و مسیر و اهداف خود را مشخص نمایند. چالش هویت یابی فرآیندی است که همه انسانها در طول زندگی با آن مواجه میشوند. این که هر کس چگونه مراحل آن را طی میکند و به چه جایگاهی میرسد، در افراد مختلف متفاوت است. در این مقاله به بررسی هویت و مراحل هویت یابی میپردازیم.
به طور کلی هویت شما، پاسخی است که به سوال «من چه کسی هستم؟» میدهید. هویت انسان با ارزشهای ابتدایی او مرتبط است و سببِ شکل گیری انتخابهایش میشود. در واقع انتخابهای فرد هستند که نشان میدهند چه چیزهایی برای او ارزش دارد و چه هویتی دارد. تعداد کمی از افراد هویت خود را آگاهانه انتخاب میکنند، آنها عموما از والدین خود پیروی کرده یا ارزشهای غالب در جامعه را میپذیرند.
متاسفانه این ارزشها عموما با حقیقت فرد یکسان نیست و باعث میشوند فرد زندگی کاملی نداشته باشد. در مقابل فردی که مطابق ارزشها و هویت خود زندگی میکند، میتواند زندگی معناداری داشته باشد و اهدافش را خودش تنظیم کند و برای رسیدن به آنها برنامه ریزی کند. فقدان حس منسجم از هویت منجر به عدم قطعیت در مورد خواستههای فرد در زندگی میشود؛ این مسئله در روانشناسی با عنوان بحران هویت مورد بررسی قرار میگیرد. برای کسب اطلاعات در مورد بحران هویت کلیک کنید.
تمام انسانها از دوره کودکی شروع به یادگیری و شناخت خود میکنند و همواره سوال «من چه کسی هستم؟» برایشان مطرح است. این سوال از ویژگیهای ظاهری تا ویژگیهای روانی میتواند پاسخهای زیادی داشته باشد. بنابراین خودپنداره از سنین بسیار پایین و چه بسا از اولین روزهای تولد شروع به شکل گیری میکند.
اما آنچه که ما دقیقا تحت عنوان هویت انتظار پاسخ روشنی از آن را داریم در دوره نوجوانی شکل میگیرد. در این سن نوجوان آگاهانه به دنبال یافتن پاسخ برای سوالات خود است و نقشها و هویتهای مختلفی را امتحان میکند تا به خود راستینش دست یابد. در این زمینه پیشنهاد میکنیم مقاله هویت در نوجوان و ویژگی های نوجوان را مطالعه کنید.
در واقع بحران نوجوانی مرحله ای طبیعی در سیر رشد انسان میباشد، که در طی آن هویت یابی رخ میدهد. مراحل مختلف هویت یابی در سنین نوجوانی شامل موارد زیر است:
در این مرحله نوجوانان در پایینترین سطح رشد از شکل گیری هویت قرار دارند. آنها باورهای خاصی ندارند، مسئولیت پذیر نبوده و نسبت به یافتن هویت و ارزشهای خود متعهد نیستند. برای مثال؛ نوجوانانی که هر روز نظرشان راجع به مسائل عوض میشود، هیچ وقت نمیتوانند در یک مسئله ای خاص یک نظر واضح و مشخص بدهند.
یا حتی افراد بزرگسالی که به همین شکل عمل میکنند. این افراد در مورد مسائلی که نیاز به نظر آنها حس میشود، نمیتوانند تصمیم گیری کنند و معمولا بسته به جمعی که در آن قرار میگیرند عمل میکنند. برای کسب اطلاعات در زمینه کسب مهارت تصمیم گیری کلیک کنید.
افراد در این مرحله تعهد زیادی به یک رشته از عقاید، باورها و ارزشها دارند ولی این تعهد حاصل از یک دوره کاوش نیست بلکه حاصل پیروی از والدین و جامعه میباشد. در واقع فرد اختیار خود را به فرد دیگر (عموما والدین) تفویض کرده است.
برای مثال نوجوانان یا حتی بزرگسالانی که در این مرحله از هویت تثبیت شدهاند، بسیار متعصبانه از عقیده خاصی دفاع میکنند و وقتی با آنها در مورد عقایدشان صحبت میکنیم معمولا عصبانی میشوند و نمیتوانند دفاع کنند.
فرد در این مرحله بین خودهای مختلف نوسان پیدا میکند و در حال انتخاب میباشد. حالت آشفتگی و سردرگمی مختص این مرحله است و فرد در حالت شک گرایی قرار گرفته است. نوجوانان در این مرحله، نقشهای مختلف در جامعه و گروهها را میپذیرند.
گاهی اوقات نقشی که در خانواده ایفا میکنند با نقشی که در بین گروه دوستان ایفا میکنند کاملا متفاوت است و ممکن است شما را از این همه تفاوت شگفت زده کنند. این مرحله بسیار شبیه به مرحله پراکندگی هویت است اما در این مرحله نوجوان متعهد به پیدا کردن خودش است و سوال در مورد هویتش دارد اما در حالت پراکندگی فرد مشغولیتی با این مسائل ندارد.
معمولا فرد بعد از یک دوره تعلیق هویت، به سمت دورهای که در آن هویت خود را کسب کرده است پیش میرود. در این مرحله فرد ارزشها و عقایدش روشن است و متعهد نسبت به آن است. در صورتی که فرد مراحل هویت یابی را کامل طی نکند هویتی ناکارآمد خواهد داشت. در صورتی که فرد در هر مرحله از هویت یابی تثبیت شود و در آن باقی بماند، دچار بحران هویت میشود و حل تعارضات آن در بزرگسالی تنها با مراجعه به مشاوره روانشناسی امکان پذیر است.
برای شکل گیری یک هویت کارآمد عوامل متعددی دخیل هستند؛ این عوامل عبارتند از:
عوامل روانشناختی: در طی مراحل رشد، وقتی فرد به سنین نوجوانی میرسد، تغییرات شناختی که برایش رخ میدهند سبب تسهیل نوع خاصی از تفکر به نام تفکر انتزاعی میشوند. این شروع تفکر انتزاعی کمک میکند که فرایند هویت یابی شروع شود.
عوامل مرتبط با والدین: نوع ارتباط والدین با فرزندشان در شکل گیری هویت وی موثر است. برای مثال کودکانی که در خانواده اجازه ابراز عقایدشان را داشته باشند و حتی اگر عقیدهشان مخالف والدین باشد باز هم مورد احترام قرار میگیرند، فرایند هویت یابی را آسانتر طی میکنند.
عوامل اجتماعی فرهنگی: مدرسه، محیط اجتماعی و گروه همسالان نیز میتوانند باعث تسهیل یا کند شدن فرایند هویت یابی شوند.
برای یافتن هویت خود میتوانید راهکارهای زیر را انجام دهید:
1_اولین قدم این است که پتانسیلها و استعدادهایتان را بشناسید. برای این کار راهی ندارید جز آزمون و خطا کردن. کارهای مختلف را امتحان کنید و مواردی که در آنها خوب هستید را پیدا کنید. از بازخوردهای دیگران میتوانید استفاده کنید.
2_هدفی برای خودتان انتخاب کنید. هدفی که به زندگیتان معنی میدهد و دوست دارید انجامش دهید. تلاش برای خودشناسی شما را در جهت تعیین اهداف یاری میدهد.
3_برای رسیدن به هدفتان برنامه ریزی کنید. اقدامات و ابزارهای لازم برای رسیدن به هدفتان و تحقق بخشیدن به استعدادهایتان پیدا کنید و قدمی به جلو بردارید.
مراحل هویت یابی احتمال دارد تا دوران بعد از نوجوانی طول کشیده و یا تکرار شود. اما کامل طی نشدن آن برای فرد مشکلاتی را به همراه خواهد داشت. ماندن در هر کدام از مراحل هویت یابی، هویت نا کارآمد محسوب میشود. چرا که در بلند مدت فرد دچار مشکلاتی خواهد شد. ناتوانی در انتخاب شغل مناسب از جمله این مشکلات است. توصیه میکنیم مقاله شغل مناسب را مطالعه کنید.
هویت ناکارآمد همچنین میتواند منجر به ترک تحصیل یا تحصیل در رشتهای بدون علاقه، مشکل در روابط زناشویی، مشکلات ارتباطی، کمبود اعتماد به نفس و بسیاری از مشکلات در زمینههای مختلف زندگی فرد شود. برای آشنایی با علل و جنبههایی مختلف ترک تحصیل کلیک کنید.
در واقع هویت فرایندی است که در طول زمان شکل میگیرد و برای کسب آن نیاز به تلاش و تمرین میباشد. افرادی که دچار حالتی از بی هویتی هستند و عقاید و ارزشهای روشنی ندارند دچار مشکل در مراحل رشد هویت شدهاند. چه بسا از سالهای آغازین کودکی خود پنداره شان به درستی شکل نگرفته است.
برای مثال افرادی که همیشه همرنگ جماعت میشوند و همیشه همراه با جریان غالب جامعه حرکت میکنند و هیچ گاه نظر شخصی خود را ابراز نمیکنند، ممکن است علاوه بر احتمال ابتلا به اختلالات اضطرابی، از ناکار آمدی هویت رنج ببرند. در صورت حل ناقص هویت بحران 40 سالگی سختتر خواهد بود. برای اطلاع بیشتر در مورد بحران 40 سالگی کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه هویت یابی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
دیدگاه ها
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای مورد نیاز نشانه گذاری شده اند*