کودک همسری با چه پیامدها و آسیب‌هایی همراه است؟

کودک همسری نوعی ازدواج محسوب می‌شود که دختران قبل از رسیدن به 9 سالگی و پسران قبل از 18 سالگی وارد پیمان زناشویی می‌شوند. با وجود پیشرفت علم و افزایش آگاهی مردم در رابطه با عدم ازدواج در سنین پایین، متاسفانه هنوز هم شاهد کودک همسری هستیم. افزایش مشکلات اقتصادی، باقی ماندن باورهای غلط از نسل‌های پیش و دوستی‌هایی که در سنین پایین رخ می‌دهد از دلایل اصلی این اتفاق هستند. در واقع ازدواج در سنین پایین مشکلات بسیاری را برای کودک و جامعه ایجاد خواهد کرد و با افزایش آسیب‌های جسمی و روانی همراه خواهد بود. آسیب های وارده بر کودک در اتفاق تلخ کودک همسری می تواند آینده او را کاملا تحت الشعاع قرار داده و دنیای کودکانه او را به تلخی های واقعیت هایی که متناسب با سن کودک نیستند پیوند بزند. در چنین شرایطی مشاوره کودک می تواند مرهمی باشد برای زخم های روانی کودک. همچنین برای اطلاع از عواقب کودک همسری و پیشگیری از آن می توان از مشاوره کودک بهره برد. 

 

کودک همسری یعنی چه؟

بر اساس پیمان نامه جهانی حقوق کودکان، به هر فردی که سن او کمتر از 18 سال باشد، کودک گفته می‌شود. با توجه به این تعریف، ازدواج تا قبل از سن 18 سالگی، کودک همسری تلقی می‌شود و نوعی ازدواج رسمی محسوب می‌شود.

در کشور ما قوانینی برای ممنوعیت ازدواج دختران تا قبل از 13 سالگی و پسران تا قبل از 15 سالگی وجود دارد. با توجه به این ممنوعیت‌ها، می‌توان نتیجه گرفت که براساس قانون کشور، ازدواج دختران زیر 13 سال و پسران زیر 15 سال، کودک همسری محسوب شده و به لحاظ قانونی دارای محدودیت است. در واقع باید پذیرفت آمــادگی برای ازدواج در این سنین به دلیل صغر سن و کمبود تجربه و نداشتن هیچ بینش درستی از ازدواج کاملا منتفی است.

 

اینفوگرافیک کودک همسری

کودک همسری از دیدگاه اسلام

بعضی از طرفداران کودک همسری، به این مسئله استناد می‌کنند که در دین اسلام برای ازدواج محدودیت سنی در نظر گرفته نشده است. در نتیجه وقوع ازدواج در هر سنی بلامانع است. توجه به این نکته ضروری است که براساس نظر بسیاری از فقها، ازدواج دختران پیش از رسیدن به سن 9 سالگی و بــلوغ جنسی دختران، جایز نیست. همچنین در اسلام به رضایت طرفین و بلوغ فکری فرد برای اداره زندگی تاکید شده است. این در حالی است که بر اساس دیدگاه روانشناسان و متخصصین روانــشناسی کودک، در سنین پایین فرد قدرت تصمیم گیری صحیح و مدیریت شرایط مختلف یک زندگی را نخواهد داشت.

 

دلایل وجود کودک همسری

1. مشکلات اقتصادی

بعضی خانواده‌ها به دلیل مشکلات مالی، تصمیم می‌گیرند تا دختران خود را در سنین پایین به عقد فردی دیگر درآورند. با این کار آن‌ها در واقع از بار مسئولیت‌های مالی یکی از فرزندان خود، شانه خالی کرده و تامین معاش او را به فردی دیگر می‌سپارند. برخی افراد نیز با دریافت مبلغی به عنوان شیربها یا مهریه، بخشی از مشکلات مالی خود را مرتفع می‌کنند.

2. باورهای غلط

وجود رسوم و سنت‌های اشتباهی که ازدواج دختران در سنین پایین را یک موفقیت دانسته و یا این کار را روشی مناسب برای جلوگیری از به گناه افتادن فرزندان و نوعی مــدیریت نیاز های جنسی نوجوان خود می دانند.

3. تمایل دختران و پسران

در سال‌های اخیر شاهد رشد شرایطی هستیم که در آن، دختران و پسران در سنین پایین با یکدیگر آشنا شده و بر اساس تمایل خودشان، تن به یک ازدواج زودهــنگام می دهند.

4. جلوگیری از یک اتفاق نامطلوب

در برخی مواقع به دلیل بروز شرایطی نظیر برقراری رابــطه جنسی بین دو طرف، خانواده برای جلوگیری از ایجاد پیامدهای نامطلوب بعدی، با ازدواج موافقت می‌کند.

5. اجبار از دلایل کودک همسری

تحمیل فشار و زور از جانب یکی از طرفین، به ویژه آقایان در رابطه با خانواده دختر، باعث می‌شود که خانواده‌ها مجبور شوند به ازدواج فرزندشان در سنین پایین رضایت دهند. با این حال باید توجه داشته باشید که ازدواج سن و دوران مخصوص به خود دارد و آگاهی از آن لازم است. برای اطلاع بیشتر در زمینه ســن ازدواج کلیک کنید.

 

پیامدهای منفی کودک همسری

1. فوت همسر

بسیاری از موارد کودک همسری، به صورت ازدواج دختران زیر سن قانونی با مردانی است که سن بالایی دارند. طبیعی است که با گذشت چند سال مردان به سنین میانسالی یا پیری می‌رسند و به هر دلیلی فوت می‌کنند. فــوت همسر باعث بیوه شدن دختران جوانی می‌شود که اکنون مشکلات بسیاری از جمله دشواری در تامین معاش، در انتظار آن‌ها خواهد بود.  

2. بالا رفتن آمار طلاق

کودکان، به ویژه آن‌هایی که در سنین پایین‌تر ازدواج می‌کنند، معمولا این کار را نه با رضایت شخصی بلکه با صلاحدید خانواده انجام می‌دهند. هنگامی که سن فرد بیشتر می‌شود، اداره زندگی و تصمیم گیری برعهده خود فرد خواهد بود. بسیاری از این افراد در سنین بالاتر، احساس می‌کنند که تمایلی به زندگی با همسرشان ندارند و خواهان جدایی هستند. بر اساس آمار اعلام شده بیش از 11 هزار مورد طلاق برای افراد بین سنین 14 تا 18 سال، در کشور ثبت شده است. آثــار طــلاق و جدایی برای این افراد، تبعات و هزینه‌هایی را به فرد و جامعه تحمیل خواهد کرد.

3. بالا رفتن آمار روابط فرازناشویی

هنگامی که فرد در سنین کودکی، به اجبار خانواده و یا از روی احساسات خام کودکی، تصمیم به ازدواج می‌گیرد، می‌توان تصور کرد که با گذشت زمان و ایجاد بلوغ فکری، فرد از تصمیم خود پشیمان شده و یا حتی به فرد دیگری علاقمند شود. این شرایط باعث می‌شود تا احتمال ایجاد روابــط فرازناشویی قوت بگیرد.

4. تغییر مسیر زندگی از پیامدهای کودک همسری

کودکان، پیش از هر چیز انسان‌هایی هستند که حق دارند از جانب خانواده و اطرافیان برای شکوفایی استعدادهایشان و پیشرفت در زندگی حمایت شوند. ازدواج در سنین پایین باعث می‌شود که فرد در مسیری به غیر از آموزش و تلاش برای پیشرفت قرار بگیرد. در واقع یکی از وظایف والدین کـشف استعداد کودکان و پرورش آن است. اما عملا با کودک همسری تمام استعدادها و آرزوهای کودک به نابودی کشیده شده و از او انسانی سرخورده خواهد ساخت.

5. آسیب‌های جسمی زنان

بر اساس نظر پزشکان و متخصصین حوزه سلامت زنان، برقراری رابطه جنسی و بارداری در سنین پایین برای دختران، خطر ابتلا به مشکلات جسمی بسیار و یا حتی مرگ را افزایش می‌دهد. برای کسب آگاهی بیشتر در خصوص آسیب ها و صدمات بــارداری در سن پایین پیشنهاد می کنیم مقاله مربوطه را مطالعه فرمایید.

6. احساس پوچی

دیدگاه افراد در سنین پایین نسبت به ازدواج، دیدگاهی کودکانه بوده و آن‌ها اهداف عمیقی برای این مسئله در نظر ندارند. رویاهایی نظیر جشن عروسی، ورود به دنیای بزرگسالی و استقلال و همچنین برطرف کردن غرایز جنسی، فرد را به سمت ازدواج سوق می‌دهند. این در حالی است که فرد پس از دست یافتن به این‌ها، دلیل و هدف دیگری برای زندگی مشترکش احساس نمی‌کند و به زودی از آن دلزده شده یا احساس می‌کند که زندگیش را از دست داده و احــساس پوچی و شکست می‌کند. به همین دلیل پدر و مادر و کسانی که می‌توانند در این زمینه نقشی داشته و به کودک کمک کنند؛ باید کودک را ترغیب کرده که از مشاوره قبل از ازدواج بهره ببرد.

 سخن پایانی
کودک همسری از جمله واقعیت هایی است که به رغم تلاش های فراوان متولیان حمایت از کودکان همچنان در گوشه و کنار دنیا اتفاق می افتد. امروزه آسیب های جسمی و روانی این اتفاق تلخ بر کسی پوشیده نیست. بنابراین کسانی که همچنان بر این باور غلط صحه می گذارند و همچنین کودکانی که قربانی کودک همسری می باشند نیازمند مشاوره های روانشناسی می باشند. مشاوران حامی هنر زندگی با ارائه خدمات تخصصی به هر دو گروه ذکر شده می توانند یاریگر و کمک رسان باشند. برای کسب اطلاعات در خصوص مشاوره روانشناسی این مرکز کلیک کنید.

سوالات متداول

آیا آمار رسمی کودک همسری در کشور وجود دارد؟

آمار به روزی در این رابطه وجود ندارد اما بر اساس آمار سازمان ثبت احوال، در سال 1397 حدود 146 هزار ازدواج در سن پایین که مشمول کودک همسری است، ثبت شده است.