رفلاکس معده در کودکان | علل، علائم و درمان

مشکل رفلاکس معده در کودکان و به خصوص در شیرخوارگان بسیار زیاد دیده می‌شود. در این وضعیت بازگشت محتویات معده به مری مشکلات گوارشی متعددی را برای کودک به وجود می‌آورد و باعث ناراحتی و آزردگی او می‌شود. معمولا رفلاکس معده در کودکان اغلب به دلیل ضعیف بودن اسفنکتر پایین مری آن‌ها اتفاق می‌افتد و علائم آن تا حد زیادی به سن کودک بستگی دارد. روش‌های دارویی و توصیه‌های عمومی مختلفی وجود دارند که به والدین کمک می‌کنند تا رفلاکس معده فرزندشان را بهبود ببخشند و به تقویت سیستم گوارش او کمک کنند.
در بعضی از مواقع مشکلات گوارشی کودکان می تواند ریشه عصبی و روانی داشته باشد که در چنین شرایطی نیاز به مداخله روان درمانی و مشاوره کودک می باشد. برای کسب اطلاعات در خصوص مشاوره کودک کلیک کنید.

 

رفلاکس معده چیست؟

رفلاکس معده به وضعیتی گفته می‌شود که در آن محتویات معده به سمت مری باز می‌گردد. در این شرایط وقتی اسید معده به دیواره مری برخورد می‌کند، سوزش سر دل نیز اتفاق می‌افتد که می‌تواند با درد و ناراحتی زیادی همراه شود.

 

علائم وجود رفلاکس معده در کودکان

علائم آن تا حد زیادی به سن کودکان بستگی دارد. برای مثال کودکان زیر 12 سال هنگام درگیری با این مشکل علائمی نظیر سوزش سر دل را تجربه نمی‌کنند و در واقع این علامت بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود. به طور کلی علائم مرتبط با رفلاکس معده در کودکان به شرح زیر است.

- سخت نفس کشیدن کودک یا بروز مشکلات در تنــفس نوزاد

- حالت تهوع و استفراغ

- داشتن مشکلاتی در بلع و یا احساس درد هنگام غذا خوردن

- تغییر رنگ و پوشش دندان‌ها

- احساس درد در قفسه سینه یا قسمت بالایی شکم

برای کسب آگاهی بیشتر در خصوص علــت دل درد کودکان کلیک کنید.

 

علل بروز رفلاکس معده در کودکان

رفلاکس معده در کودکان اغلب به دلیل ضعیف بودن اسفنکتر پایین مری آن‌ها اتفاق می‌افتد. ضعیف بودن این ناحیه باعث می‌شود محتوای معده با کوچک‌ترین محرک و فشاری وارد مری شود و علائم ناخوشایندی را ایجاد نماید. ضعف اسفنکتر مری در کودکان اغلب به دلایل زیر بروز می‌یابد.

- وارد شدن فشار زیاد به معده و شکم که ناشی از عــوارض چاقی کودکان است.

- مصرف برخی داروها نظیر داروهای مرتبط با آسم، آنتی هیستامین‌ها، مسکن‌ها، تاخیــر در رشد کودک به دلایلی نظیر فلج مغزی و داشتن سابقه جراحی ناحیه مری

 

درمان رفلاکس معده در کودکان به روش خانگی و ایجاد تغییراتی در سبک زندگی

در بسیاری از مواقع ایجاد تغییرات کوچکی در شیوه زندگی می‌تواند مشکل رفلاکس معده در کودکان و نوجوانان را بهبود بخشد. برای مثال اگر چاقی و اضافه وزن مسبب بروز این مشکل باشند پیگیری برنامه کاهش وزن، کاهش دادن مقدار وعده‌های غذایی و استفاده کمتر از غذاهای بسیار چرب برای تغــذیه سالم کودک می‌تواند گزینه‌های مناسبی برای بهبود رفلاکس معده باشد. از جمله دیگر پیشنهادهای مرتبط با تغییر سبک زندگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

- از پوشاندن لباس‌های بسیار تنگ بر تن کودکان پرهیز کنید. به خصوص لباس‌هایی که بر ناحیه شکم فشار وارد می‌کنند چراکه این فشارها می‌توانند عامل محرکی برای بازگشت اسید معده به مری شوند.

- هنگامی که کودک می‌خوابد سر او را در وضعیتی بالاتر از بدن او قرار دهید. قرار دادن بالش مناسب زیر سر کودک به طوری که چیزی حدود 15 تا 20 سانتی متر از زمین فاصله داشته باشد می‌تواند به عدم بازگشت اسید معده به مری کمک کند.

- بین زمان غذا دادن و خوابانــدن کودک چیزی بین 20 تا 30 دقیقه فاصله ایجاد کنید و سریعاً پس از غذا دادن به کودک او را به رخت خواب نفرستید.

- اگر کودک هنوز در سنین شیرخوارگی قرار دارد در نوع رژیم غذایی خود بیشتر دقت کنید و از خوردن غذاهای سنگین و نفاخ خودداری کنید.

 

درمان پزشکی و دارویی رفلاکس معده در کودکان

در برخی مواقع رفلاکس معده وضعیت آزار دهنده‌ای را برای کودک ایجاد کرده است که تنها با ایجاد تغییراتی در سبــک زندگی بهبود نمی‌یابد و نیازمند دریافت دارو به طور اختصاصی است. در این وضعیت بسیار اهمیت دارد که هرگز به طور سر خود و بدون مشورت با پزشک به فرزندتان دارو ندهید و حتماً قبل از این کار با یک متخصص در تماس باشید. از جمله رایج‌ترین داروهایی که برای درمان رفلاکس معده به کودکان تجویز می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

آنتی اسیدها

آنتی اسیدها معمولاً به عنوان خط اول درمان رفلاکس معده در اکثر موارد تجویز می‌شوند. این داروها نوعی ترکیبات بازی هستند که اسید معده را خنثی می‌کنند. با این حال مصرف آن‌ها می‌تواند برای کودکان عوارض جانبی خاصی نظیر دچار شدن به اسهال و یبوست شدید را به همراه داشته باشد. به همین خاطر این داروها حتماً باید طبق نسخه پزشک و با بررسی دقیق وضعیت پزشکی کودک به او تجویز شود. از جمله داروهای این گروه می‌توان به مالوکس، میلانتا، ریوپان و رولاید اشاره کرد.

H2 بلاکرها

داروهای مسدودکننده گیرنده‌های H2 از جمله دیگر داروهایی هستند که به طور رایجی برای درمان رفلاکس معده تجویز می‌شوند. آن‌ها اغلب می‌توانند در کوتاه مدت علائم ناخوشایند مرتبط با بازگشت اسید معده به مری را کاهش دهند و به نوعی اثرات تسکین دهندگی را ایجاد کنند. این داروها تأثیرات خود را از طریق متوقف کردن تولید اسید معده اعمال می‌کنند. از جمله رایج‌ترین H2 بلاکرها می‌توان به فاموتیدین، سایمتادین، نیزاتیدین و رانیتیدیــن اشاره کرد.

داروهای مهار کننده پمپ‌های پروتون

از جمله دیگر داروهایی که در درمان رفلاکس معده در کودکان ممکن است تجویز شود می‌توان به مهار کننده‌های پمپ‌های پروتون اشاره کرد. این داروها می‌توانند اسید معده را کاهش دهند و به بهبود پوشش مری کمک کنند. در اکثر موارد پزشکان توصیه می‌کنند که کودکان و نوجوانان این دارو را با معده خالی مصرف نمایند تا میزان تولید اسید در آن به طور مناسبی کنترل شود. از جمله داروهای مرتبط با این گروه می‌توان به امپرازول، پنتوپرازول، اسومپرازول و ربپرازول اشاره کرد.

عمل جراحی مری

اگر کودک یا نوجوان با پیگیری منظم درمان‌های خانگی و دارویی بهبودی در وضعیت معده احساس نکند و اوضاع او وخیم‌تر شود ممکن است پزشک جراحی مری را در دستور کار قرار دهد. در این جراحی که به بیهوشی عمومی و بستری به مدت یک تا 3 روز در بیمارستان احتیاج دارد پزشک تلاش می‌کند تا با استفاده از روش‌های مختلفی نظیر دوختن اسفنکتر انتهایی مری را محکم‌تر نماید تا به این ترتیب از بازگشت ساده اسید معده به مری جلوگیری به عمل آید.

 سخن پایانی
در بعضی مواقع مشکلات دستگاه گوارش ناشی از اختلالات روانی افراد است؛ مانند مــعده درد عصبی . در چنین شرایطی لازم است ضمن درمان جسمانی ریشه روانی این مشکل را نیز بشناسید و درمان نمایید. مشاوران حامی هنر زندگی با تخصص و دانش خود می توانند در این زمینه یاریگر شما باشند. برای کسب اطلاعات در خصوص مشاوره روانشناسی این مرکز کلیک کنید.

سؤالات متداول

- آیا کودکان دچار رفلاکس معده محدودیت غذایی خاصی دارند؟

بله، پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که تا حد امکان کودکان مبتلا به این مشکل از مصرف غذاهای چرب، تند و ترش بپرهیزند. همچنین خوردن نوشیدنی‌های کافئین دار نظیر قهوه و مصرف شکلات نیز در کودکان دارای رفلاکس معده باید به حداقل برسد.

- آیا رفلاکس معده می‌تواند در نتیجه آلرژی به برخی غذاها اتفاق بیفتد؟

بله. برای مثال بسیاری از کودکان به پروتئین موجود در شیر گاو حساسیت دارند و همین امر باعث بازگشت اسید معده به مری آن‌ها می‌شود. به طور کلی آلرژی غذایی یکی از مشکلاتی است که وضعیت رفلاکس معده را پیچیده‌تر می‌کند و به شدیدتر شدن مشکل فرد می‌انجامد.