قضاوت عجولانه | زود قضاوت نکن! (دلایل و راهکارها)

قضاوت عجولانه یکی از مشکلاتی است که به طور روزمره بسیاری از افراد را درگیر خود می‌کند. قضاوت عجولانه نه تنها می‌تواند منجر به رنجش دیگران شود بلکه در بسیاری از موارد خود فرد را نیز می‌آزارد چرا که اکثراً افراد معتقدند این قضاوت‌ها به طور غیر ارادی سراغشان می‌آیند و نمی‌دانند که چگونه باید جلوی این قضاوت‌ها را بگیرند. به همین دلیل بسیاری از این افراد به دنبال شناسایی علل و راهکارهای تاثیرگذار در قضاوت عجولانه هستند. اگر شما هم مشکلاتی را در این باره تجربه می‌کنید، در ادامه این مطلب به توضیحات بیشتری در مورد قضاوت عجولانه پرداخته‌ایم که مطالعه آن می‌تواند برای شما مفید باشد. بهره بردن از مشاوره روانشناسی نیز می‌تواند به شما در کاهش قضاوت های عجولانه و تغییر نگرش‌تان نسبت به دیگران و مسائل مختلف اثرگذار باشد.  

 

پیامدهای منفی قضاوت عجولانه

قضاوت عجولانه عموماً ناراحتی‌ها و مشکلات زیادی را برای افراد به بار می‌آورد. از جمله مهم‌ترین مشکلات می‌توان به مشکلات ارتباطی و بروز سوءتفاهم‌ها اشاره کرد. هنگامی که شما بدون شواهد کافی در مورد دیگران قضاوت می‌کنید مسلما نمی‌توانید برخورد درستی با آن‌ها داشته باشید. در نتیجه اگر شما دائماً در حال قضاوت دیگران باشید دست به رفتارهای غلطی خواهید زد که باعث می‌شود اطرافیانتان هر روز از شما فاصله بیشتری بگیرید.

جدا از این مسئله از آنجایی قضاوت شکلی از پردازش شناختی محسوب می‌شود، در افکار ما تأثیر بسزایی می‌گذارد. در صورتی که این فرایند در ذهن به درستی صورت نگیرد، افکار منفی و تحریف شده بسیاری به ما هجوم می‌آورد که به دنبال آن‌ها احساسات ناخوشایند نیز به وجود خواهند آمد. ما می‌توانیم خطاهای شناختی را بشناسیم و برای درمان آن‌ها از مشاوره روانشناسی کمک بگیریم. 

درنتیجه اگر دائماً دچار احساسات و هیجانات ناخوشایندی هستید که با شرایط محیطی تناسب چندانی ندارد، لازم است قضاوت‌های خود را در مورد محیط پیرامون بیشتر مورد بررسی قرار دهید. مراجعه به روانشناس در پیدا کردن قضاوت‌های عجولانه، ریشه‌ها و راهکارهای رهایی از آن‌ها می‌تواند کمک بسیاری به شما داشته باشد. برای آشنایی بیشتر با خطاهای شناختی کلیک کنید.

چرا زود قضاوت می‌کنیم؟

بطور کلی عجله کردن و عجول بودن رفتار معقولی نیست؛ خصوصاً‌ قضاوت کردن راجع به دیگران. قضاوت عجولانه و زودهنگام می‌تواند به دلایل متفاوتی اتفاق بیفتد. آگاهی از علل قضاوت عجولانه در یافتن راهکارهایی برای پیش گیری از آن تاثیر بسزایی خواهد داشت. ما در این جا به چند دلیل رایج در این زمینه اشاره خواهیم کرد.

1- تکانشگری

تکانشگری ویژگی رفتاری مربوط به شخصیت است که باعث می‌شود افراد در لحظه و بدون فکر قبلی تصمیم بگیرند و عمل کنند. از آنجایی که این افراد مدت زیادی را صرف فکر کردن نمی‌کنند و عجولانه عمل می‌کنند معمولاً نمی‌توانند قضاوت دقیق و درستی از مسائل پیرامونی خود به عمل بیاورند و در نتیجه عجولانه قضاوت می‌کنند. تکانشگری معمولاً منجر به عمل کردن بر اساس تفکرات آنی می‌شود که در بسیاری از موارد پیامدهای ناخوشایندی برای فرد به همراه خواهد داشت. برای آشنایی با پیامدهای عجول بودن کلیک کنید.

2- پیش گویی خود کام‌بخش

پیش گویی خود کام‌بخش شرایطی است که در آن فرد مجموعه‌ای از باورها و عقاید را از قبل راجع به مسئله‌ای دارد و به همین دلیل خودآگاه یا ناخودآگاه شرایط را به گونه‌ای پیش می‌برد تا عقایدش ثابت شود. برای مثال فردی از قبل باور دارد که همسرش به او خیانت می‌کند به همین دلیل با او بدرفتاری می‌نماید. این رفتارها منجر به سردی همسر او می‌شود اما او بدون در نظر گرفتن شواهد و رفتارهای خود عجولانه همسرش را قضاوت می‌کند و می‌گوید که به او خیانت کرده است.

در واقع اساس اکثر پیش‌داوری‌ها را پیش گویی خودکام بخش رقم می‌زند. گویی ما می‌خواهیم زود قضاوت کنیم تنها برای این که بگوییم ادعای قبلی ما حقیقت دارد!

3- عدم برخورداری از مهارت گوش دادن 

یکی از دلایلی که باعث می‌شود ما به قضاوت‌های نادرست و عجولانه ای برسیم این است که نمی‌توانیم به درستی به حرف‌های فرد مقابل گوش بسپاریم. در حقیقت در بسیاری از اوقات تنها شنونده‌ای هستیم که در ذهن خود به دنبال جواب‌های حاضر و آماده می‌گردیم و همین موضوع باعث می‌شود جنبه‌های مهمی از گفت‌وگو را از دست بدهیم و نتوانیم به جمع بندی درستی برسیم. از همین رو لازم است زمانی که با فردی گفت‌وگو می‌کنید بیشتر توجهتان را به سمت صحبت‌های او معطوف کرده و تلاش نمایید کمی از دریچه ذهن او به مسائل نگاه کنید. اینگونه مطمئن باشید که بهتر با دیگران می‌توانید ارتباط برقرار کنید و تاثیرات مثبت آن را بر زندگی خود می‌بینید.

برای اطلاع بیشتر درباره چگونگی ارتباط برقرار کردن با دیگران کلیک کنید. 

4- گوش به زنگی و نگرانی مفرط از دلایل قضاوت عجولانه

قرار داشتن تحت استرس‌های شدید و مزمن باعث می‌شود که همواره در حالتی از گوش به زنگی و حساسیت مفرط قرار بگیریم. در نتیجه دائما با کوچک ترین علامتی احساس می‌کنیم که بدترین اتفاق رخ داده است و در حقیقت توانایی قضاوت ذهنمان تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. 

5- فرافکنی یا نسبت دادن ویژگی های خود به دیگران 

فرافکنی یکی از مکانیزم‌های دفاعی ماست که باعث می‌شود حقایق اضطراب انگیز وجود خود را مشاهده نکنیم. در واقع در فرافکنی یک ویژگی ناخوشایند که در درون خودمان وجود دارد و منجر به پریشانیمان می‌شود را به فردی دیگر نسبت دهیم. این مسئله در بسیاری از موارد منجر به قضاوت های عجولانه و نادرست ما می‌شود و روابط اجتماعی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای مثال اگر ویژگی خساست در درون خودمان وجود داشته باشد و از آن بیزار باشیم ممکن است ساده ترین رفتارهای دیگران پیرامون مدیریت مسائل مالی را به عنوان خساست تعبیر کرده و درباره آن‌ها بر اساس فرضیات ذهن خود قضاوت کنیم. برای آشنایی بیشتر درباره روابط اجتماعی کلیک کنید.

6- وجود تعارض های حل نشده 

در بسیاری از موارد وقتی ما از دست اطرافیانمان ناراحت و آزرده خاطر می‌شویم به موقع در مورد آن‌ها صحبت نمی‌کنیم یا احساس می‌کنیم اگر در مورد آن شروع به حرف زدن کنیم صحبت‌هایمان به مشاجره تبدیل می‌شود. در نتیجه هیچ وقت برای حل کردن اختلافات پیش قدم نمی‌شویم. این مسئله به مرور زمان باعث انباشته شدن احساسات منفی در درون ما شده و با کوچک ترین مشکلی سیلی از افکار آزاردهنده را در ذهن ما به جریان می‌اندازد و در نتیجه اغلب به قضاوت های عجولانه و شتابزده می‌انجامد. 

7- ذهن خوانی از دلایل قضاوت عجولانه

ذهن خوانی یکی از خطاهای شناختی ذهن ماست که تقریبا همه افراد در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. ذهن خوانی به این معناست که ما بدون وجود شواهد بیرونی کافی در مورد آنچه فرد با خودش فکر می‌کند نتیجه گیری می‌کنیم. برای مثال ممکن است وقتی فردی در حال خندیدن است بدون اینکه علت را بپرسیم با خود بگوییم که "حتما مرا مسخره می‌کند" این امر باعث می‌شود که زود قضاوت کرده و رفتارهای نامناسبی را نیز از خود نشان دهیم. از همین رو لازم است که نسبت به خطاهای شناختی آگاهی داشته باشیم و اجازه ندهیم رفتارهای ما را تحت تاثیر قرار دهند. 

8- داشتن تجربیات منفی بسیار 

داشتتن تجربیات منفی بسیار در گذشته باعث می‌شود که دائما انتظار تکرار شدن رویدادهای مشابهی را داشته باشیم و در نتیجه رفتارهای دیگران را بر اساس تجربیات خود قضاوت کنیم. برای مثال فردی که توسط والدین خود طرد شده و از آن‌ها بد رفتاری زیادی دیده ممکن است دید بسیار منفی نسبت به جهان پیرامون خود شکل دهد و همواره احساس کند قرار است دیگران نیز چنین رفتارهایی را از خود نشان دهند. همین مسئله باعث می‌شود که نتواند با خود واقعی افراد ارتباط برقرار کرده و دائما آن‌ها را با قضاوت های زودهنگام خود مورد هجمه قرار دهد.

راهکارهایی برای پیش گیری از قضاوت عجولانه

متخصصان برای پیش‌گیری از قضاوت عجولانه راهکارهای متعددی را ارائه می‌کنند، استفاده از تمرین‌های ذهن آگاهی، تقویت مهارت‌های ارتباطی، روش‌های کنترل هیجانی و شناسایی تحریف‌های شناختی در پیشگیری از قضاوت‌های عجولانه نقش بسیار تأثیر گذاری دارند. اگر این قضاوت‌ها دردسرهای زیادی را در زندگی به بار می‌آورند و منجر به ناراحتی‌های زیاد در خود شما و اطرافیانتان می‌شود، ترجیحاً برای رفع مشکلاتتان به روانشناس مراجعه کنید.

روش‌های درمانی در درمان شناختی رفتاری که توسط روانشناسان ارائه می‌شود، به طور اختصاصی به پردازش‌های شناختی و نحوه تفکر افراد می‌پردازد و با ارائه راهکارهای مناسب با شرایط آن‌ها در بهبود نحوه قضاوت افراد تأثیر بسزایی خواهند داشت.

برای اطلاع بیشتر درباره مهارت های ارتباطی کلیک کنید.

سوالات متداول 

- آیا از طریق تست های روانشناسی می‌توان افرادی که بیشتر اهل قضاوت گری هستند را شناسایی کرد؟ 

بله، در آزمون‌های شخصیت شناسی نظیر تیپ های شخصیتی MBTI می‌توان در مورد این ویژگی افراد به شناخت بیشتری دست یافت. 

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تیپ های شخصیتی MBTI کلیک کنید. 

- آیا فردی که دائما نسبت به دیگران بدبین است و قضاوت های منفی می‌کند به درمان روانشناسی خاصی نیاز دارد؟ 

ابتدا باید روانشناس جلسات ارزیابی و مصاحبه را با فردی که درگیر این مشکل است برگزار کند تا بتواند در مورد درمان به تصمیم برسد. از آنجایی که علت بدبینی و قضاوت عجولانه می‌تواند متفاوت باشد روش‌های بهبود آن نیز متغیر خواهد بود.