تکنیک وارونه سازی در روانشناسی | روش عالی برای حل مسئله

آیا می دانید تکنیک وارونه سازی و  مفهوم وارونه سازی در روانشناسی چیست؟ در واقع تکنیک وارونه سازی، یک روش نوآورانه و خلاق برای تغییر در ذهنیت های از پیش شکل گرفته در ذهن افراد است. به بیان ساده تر یعنی؛ وارونه سازی عادت ها. ذهن انسان به محض مواجهه با مسائل و مشکلات، به دنبال راهکارهای از قبل ذخیره شده می گردد. شاید در مواقعی راهکارهای تکراری، بتوانند شاه کلید قفل های بسته مسائل پیشرو باشند. اما وجود راهکارهای خلاقانه در کوتاه ترین زمان می توانند در زمینه حل مسائل ما را  به نتایج چشمگیری برسانند. در خصوص وارونه سازی در روانشناسی نیز به نوعی افراد به طور ناخودآگاه از تکنیک وارونه سازی بهره می برند. اما نه دقیقا به مفهوم کاربردی آن در موضوع حل مسائل که بیان شد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مهارت های حل مسئله کلیک کنید.  

تکنیک وارونه سازی چیست؟

در حالت عادی افراد برای حل مشکلات و مسائل سعی می کنند موقعیت را از ابتدا تا انتها بررسی کنند. تکنیک هایی مانند ریشه یابی مشکلات، تحقیقات زمینه ای، جستجوی علل و عوامل بروز موقعیت ها و مواردی از این دست، همگی از انواع روش های کلاسیک حل مسائل و رسیدن به راهکارها می باشد. در شیوه های کلاسیک حل مسائل، فرد همراه با موضوع پیش می رود و ممکن است ناگهان با یک مانع غیر قابل پیش بینی مواجه شود. به این ترتیب مستاصل در نیمه راه می ماند تا راه حلی برای رفع آن مانع بیابد و بتواند روند حل مسئله را پیش ببرد. اما تکنیک وارونه سازی راهکار خارق العاده ای را ارائه می کند.
در این روش فرد به گونه ای کاملا متفاوت به سراغ حل مسئله و موقعیت می رود. وارونگی به معنای برعکس و معکوس است. دراین شیوه، فرد مسئله و موقعیت را از انتها به ابتدا بررسی می کند. او از زوایای مختلف موضوع را مورد کنکاش قرار می دهد. تکنیک وارونه سازی از هیچ فرمول و دستورالعملی تبعیت نمی کند. یک روش کاملا خلاقانه و نا متعارف است و میزان موفقیت آن بسته به افکار و راهکارهای مبتکرانه افراد است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تفکر خلاق کلیک کنید.
اما تنها روش متداول به کار گرفته شده در این تکنیک این است که؛ فرد برای رسیدن به موفقیت، بدترین حالات و سخت ترین مشکلات و موانع احتمالی را مورد بررسی قرار می دهد. شاید چنین به نظر آید که در این روش باید کاملا بدبینانه به سراغ مسائل رفت. اما هدف از پیش بینی بدترین و سخت ترین شرایط، آمادگی مواجهه با موانع موفقیت و پیشرفت است ، در واقع جلوگیری از غافلگیری و درماندگی در حل مسائل است. مشکلی که اغلب در مسیر رسیدن به اهداف پیش می آید.

اینفوگرافیک تکنیک وارونه سازی در روانشناسی

 

یک مثال برای آشنایی بیشتر

برای درک بهتر، به یک مثال توجه بفرمایید؛ یک طراح و دوزنده لباس را در نظر بگیرید. او تصمیم می گیرد بهترین عملکرد را در حرفه خود داشته باشد. بنابراین تمام انرژی خود را بر این موضوع می گذارد که لباس ها را بسیار حرفه ای و خوب بدوزد. اما در مسیر جذب مشتری موفق نمی شود. بنابراین تصمیم می گیرد از تکنیک وارونه سازی کمک بگیرد و برای رسیدن به موفقیت وارونه نگری کند. او به وسیله این روش موضوع را از دید مشتریان خود نگاه می کند. انتظارات آن ها را از یک خیاط خوب در نظر می گیرد. موضوع را از انتها مورد بررسی قرار می دهد  و با خود فکر می کند چگونه ممکن است مشتریان خود را ناراضی و دلزده کند؟ در چه صورتی مشتریان دیگر برای او سفارش لباس نخواهند آورد؟ پاسخ چه خواهد بود؟
مسلما یک مشتری از خیاط لباس خود دوخت خوب، نو آوری در کار، راهنمایی کارشناسانه در مورد انتخاب مدل لباس و رنگ و طرح پارچه و همچنین خوش قولی در آماده کردن لباس در مدت زمان تعیین شده و در نهایت قیمت خوب و منصفانه را انتظار خواهد داشت. مشاهده می شود که  این پاسخ ها به وسیله تکنیک وارونه سازی به دست آمد. اما اگر فرد بخواهد صرفا از دید خود موضوع را بررسی کند، مطمئنا فقط  شرایط ایده آل خود را مد نظر قرار خواهد داد و جوانب مختلف موضوع از دیدش پنهان می ماند.  

فواید تکنیک وارونه سازی در حل مسائل چیست؟

و اما بپردازیم به فواید این تکنیک؛ همانگونه که بیان شد با بکارگیری این روش می توان مسائل را به شکل خلاقانه و در مدت زمان کوتاهی حل نمود. اما در کنار این فایده بزرگ که در واقع هدف اصلی این تکنیک می باشد، می توان دستاوردهای دیگری را هم داشت.

1ــ پرورش و تقویت خلاقیت

زمانی که افراد سعی می کنند مشکلات را از طریق تکنیک وارونه سازی حل نمایند، به نوعی خلاقیت و ابتکار در آنها تقویت می شود.بنابراین مهارت بیشتری در تمام زمینه های دیگر از جمله هنر، صنعت، آموزش و ... پیدا می کنند. امروزه در صنعت تبلیغات از تکنیک وارونه سازی بیشترین بهره را می برند. در چنین تبلیغاتی مواردی کاملا مخالف با آنچه که کاربرد و هدف اصلی کالا یا خدمات تبلیغ شده است، به مخاطب نشان داده می شود. به این ترتیب توجه مخاطب به طور غیر مستقیم به پیام اصلی و نهفته تبلیغ جلب می شود. پیشنهاد می کنیم مقاله روانشناسی را مطالعه کنید.

2ــ ساختار شکنی قالب های ذهنی و تقویت مغز

با بکارگیری تکنیک وارونه سازی فرد قالب های ذهنی تثبیت شده در ذهنش را ویرایش می کند. ساختارهای قبلی را از بین می برد و به جای آن روش های جدیدی را جایگزین می کند. به این ترتیب ذهن با یک چالش همه جانبه روبرو می شود. این یک تمرین پیچیده برای ذهن است. به گونه ای که باعث تقویت و توانمند شدن مغز و عملکرد بهتر آن می شود.

3ــ تجربه لذت بخش آزادی ذهنی و آزادی عمل

انسان ذاتا خواستار آزاد اندیشی و آزادی عمل است. مطالعات نشان می دهد افرادی که در شغل های محدود و به دور از خلاقیت، ملزم به انجام کارهای تکرای و روتین هستند، به سرعت فرسوده و خسته می شوند. ذهن این افراد مانند یک ماشین عمل کرده و خودشان تبدیل به یک ربات می شوند. بنابراین تکنیک وارونه سازی می تواند برای افراد حس خوشایندی را فراهم آورد و فرد با ذهنیت های جدیدی روبرو می شود. برای کسب اطلاعات در زمینه مشاوره شغلی کلیک کنید.

4ــ بروز توانمندیها و افزایش اعتماد به نفس

در تکنیک وارونه سازی، فرد مجبور و ملزم به رعایت اصول از پیش تعیین شده نیست. به همین دلیل می تواند از تخیلات و توانمندی های خود استفاده کند. در این صورت زمینه ای فراهم می شود تا توانایی ها وقابلیت های خود را آشکارکند. این امر باعث افزایش اعتماد به نفس خواهد شد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره افزایش اعتماد به نفس کلیک کنید.

5ــ نوآوری بزرگترین دستاورد تکنیک وارونه سازی

در نهایت بزرگترین و اصلی ترین فایده ای که از تکنیک وارونه سازی می توان نام برد؛ نوآوری و تفکر خلاق است. ابداع  روش های جدید و محدود نبودن به اصول پایه گذاری شده که می تواند پیشرفت یک جامعه بزرگ انسانی را در پی داشته باشد.  

تکنیک وارونه سازی راز موفقیت غول های عرصه تکنولوژی و فناوری

در خصوص اهمیت و کارآمدی تکنیک وارونه سازی شاید جالب باشد که بدانید شرکت های بزرگ عرصه تکنولوژی وفناوری همیشه ازاین  تکنیک در ارتقاء فناوری تولیدات خود استفاده می کنند. این شرکت ها در ساختار ذهنی خود همیشه به دنبال خلاقیت و نوآوری هستند.
یکی از راهکارهای معروف این شرکت ها این است که در تیم ایده پردازان خود از کارمندان تنبل و راحت طلب استفاده می کنند. رازی که از طرف شرکت بزرگ مایکروسافت فاش شد. این شرکت عنوان کرد از ایده پردازانی استفاده می کند که کوتاه ترین و راحت ترین روش ها را برای کاربرد آسان و ایده آل نرم افزارها طراحی می کنند.
شاید در حالت عادی شرکت مایکروسافت می بایست عذر کارمندانی که سخت کوش نیستند و افکار راحت طلبانه دارند را می خواست و با آن ها قطع همکاری می کرد. اما با تکنیک وارونه سازی و با نگاهی هوشمندانه به این موضوع، از ویژگی تنبلی کارمندان ایده پرداز به نفع خود بهره برد. نتیجه این شد که نرم افزارهای طراحی شده روز به روز کامل تر و کارایی آن ها آسان تر و راحت تر شد. در واقع مایکروسافت از تنبلی به عنوان یک استراتژی در بهره وری بهتر استفاده کرد. این یعنی خرق عادت و وارونه عمل کردن.  

وارونه سازی در روانشناسی چیست؟

اگر بخواهیم بسیار ساده در مورد وارونه سازی در روانشناسی صحبت کنیم؛ باید بگوییم وارونه سازی در روانشناسی یعنی وارونه عمل کردن آنچه در ذهن وجود دارد. به عنوان مثال؛ بسیار آرام و صبور رفتار کردن در حالیکه از درون متلاطم و مضطرب هستید. البته این یک واکنش غیر ارادی است و با دیدگاه تظاهر گرایانه کاملا متفاوت است. توصیه می کنیم مقاله کاهش اضطراب را مطالعه کنید.  

وارونه سازی در روانشناسی چه کاربردی دارد؟

معکوس عمل کردن یا همان وارونه سازی در علم روانشناسی امروز مورد دقت و بررسی بیشتری قرار گرفته است. البته باید در مورد انواع رفتارهای معکوس قائل به تفکیک بود. هر یک از واکنش های وارونه، کاربردهای خاصی دارند.

واکنش وارونه به عنوان یک مکانیزم دفاعی

وارونه سازی در روانشناسی کاربرد ویژه ای دارد و یک راه حل طلایی برای مقابله با مشکلات و برقراری آرامش و تعادل ذهنی و عصبی است. در واقع وارونه سازی در روانشناسی یک نوع مکانیزم دفاعی محسوب می شود. زمانیکه فرد در شرایط بحرانی و ناخوشایندی قرار می گیرد، ممکن است به طور ناخودآگاه برای تسکین و آرامش خود از وارونه سازی بهره ببرد. وارونه سازی در روانشناسی یعنی جایگزین کردن یک رفتار کاملا متفاوت با احساسات درونی. در واقع بااین روش فرد تلاش می کند نسبت به موضوع از دیدگاه دیگری و کاملا برعکس آنچه حس می کند، واکنش نشان دهد. به این ترتیب از موقعیت نامطلوب تا حدودی رهایی ذهنی می یابد و فشار عصبی کمتری را متحمل می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه انواع مکانیسم های دفاعی کلیک کنید.
در این نوع واکنش وارونه رفتارهای متعددی را می توان نام برد. به عنوان مثال؛ فرافکنی. زمانی که فرد در موقعیت ناخوشایندی قرار گرفته و احساس گناه و انتقادات دیگران را تحمل می کند، ناخودآگاه برای رهایی از آن شرایط رنج آور شروع به برون فکنی کرده و عوامل و افراد دیگری را مقصر ماجرا معرفی می کند. به این ترتیب به خود اینگونه تسلی می دهد که دیگران مقصران اصلی بوده اند. برای کسب اطلاعات یبشتر درباره مکانیسم برون فکنی کلیک کنید.

واکنش وارونه برای ایجاد ارتباط عاطفی

در بعضی موارد افراد به طور عمدی سعی در نشان دادن احساسات خود به شکل وارونه دارند.به این ترتیب سعی سعی در جلب توجه شخص خاصی دارند .مانند اینکه فردی را بسیار دوست دارند اما در مواجهه با او وارونه عمل می کنند.نسبت به او بی محلی کرده و یا حتی به گونه ای رفتار می کنند که نشان دهنده انزجار و بیزاری آن ها از آن فرد است. به این ترتیب سعی می کنند خود را در چشم آن شخص متفاوت تر از بقیه نشان دهند و به نوعی توجه او را به خود جلب می کنند.  

آیا وارونه سازی در روانشناسی و رفتار، یک نوع اختلال محسوب می شود؟

شاید در نگاه اول وارونه سازی رفتار، نوعی عملکرد متقلبانه و یا اختلال شخصیتی به شمار آید. زمانی که فرد از درون با احساس خاصی دست به گریبان است اما در ظاهر دقیقا مکعوس آن احساس، رفتار می کند احتمال دارد نوعی تظاهر تلقی شود. اما با توجه به اینکه وارونه سازی در روانشناسی به عنوان یک مکانیزم دفاعی نام برده می شود، باید اذعان داشت که این یک واکنش ناخوداگاه دفاعی است که فرد را از فشارهای عصبی رهایی می بخشد و مجالی برایش فراهم می آورد تا بتواند واقعیت را بپذیرد و با منطق بیشتری نسبت به موقعیت پیش آمده فکر کرده و عمل نماید.  

سخن پایانی

هر یک از مباحث تکنیک وارونه سازی و  وارونه سازی در روانشناسی، پیشینه طولانی دارند. در واقع انسان ها ذاتا با این روش ها به طور نامحسوس و ناخودآگاه آشنایی دارند.اما این مباحث کمتر به شکل آکادمیک و علمی مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. به گونه ای که بسیاری از افراد جامعه از آن بی اطلاع هستند. در این مطلب سعی شد به نکات مهم و فواید این تکنیک پرداخته شود. اما به کار بستن تکنیک وارونه سازی در روانشناسی به مهارت های بیشتری نیاز دارد. برای مشاوره تخصصی و کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره روانشناسی کلیک کنید.