عوامل تشدید کننده بیش فعالی کدام اند و چگونه آن را کنترل کنیم؟

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با عوامل تشدید کننده بیش فعالی پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

عوامل تشدید کننده بیش فعالی کدام است؟ شما نمی توانید بیش فعالی( ADHD) را درمان کنید، اما می توانید اقداماتی را برای مدیریت و پیشگیری از تشدید علائم آن انجام دهید. هنگامی که تشخیص دادید چه چیزی باعث تشدید علائم ADHD می شود، می توانید تغییرات لازم در سبک زندگی را برای کنترل بهتر علائم ایجاد کنید. برخی از عوامل محیطی که باعث بیش فعالی می شوند عبارتند از آسیب های مغزی و قرار گرفتن در معرض سرب. عوامل دیگری مانند کمبود خواب در تشدید علائم بیش فعالی موثر هستند و آن ها را افزایش می دهند.  

بیش فعالی و علائم آن

بیش فعالی کودکان یکی از شایع ترین بیماری هایی است که پزشکان در کودکان تشخیص می دهند. بیش فعالی با احتمال زیاد می تواند یک بیماری مادام العمر باشد، اگرچه علائم در روند رشد وطی بزرگسالی متفاوت می شوند. برخی از عوامل بیرونی مانند سکته مغزی در دوران کودکی و آسیب های مغزی به اختلال بیش فعالی-کمبود توجه (ADHD) منتهی می شود. با این حال، ژنتیک علت احتمالی در بیشتر افراد مبتلا است. از مهمترین علائم بیش فعالی می توان به

• بی قراری یا ضربه زدن به دست و پا
• پترک موقعیت ها به طور غیرمنتظره
• پر سر و صدا بازی کردن، همیشه در حال تحرک(ورجه وورجه کردن)
• بیش از حد صحبت کردن و پرحرفی کودکان
• قبل از اینکه شخص سؤال را تمام کند، پاسخ‌ها را مطرح کردن
• مشکل در انتظار کشیدن
• انجام اشتباهات ناشی از بی دقتی
• توجه نکردن، عدم انجام تکالیف یا سایر وظایف
• اجتناب از کارهایی که نیاز به تلاش ذهنی برای مدت طولانی دارد، گم کردن دائمی وسائل
• به طور کلی فراموشکاری در طول فعالیت های روزانه

 

اینفوگرافیک عوامل تشدید کننده بیش فعالی

عوامل تشدید کننده بیش فعالی

گاهی اوقات افراد فکر می کنند خوردن بیش از حد قند، تماشای بیش از حد تلویزیون یا محیط اجتماعی-اقتصادی فقیری که فرد در آن زندگی و رشد می کند و بطور کلی بخش زیادی از عوامل محیطی باعث بروز اختلال ADHD می شود. در حالی که هیچ یک از این عوامل به تنهایی و با قطعیت منجر به ایجاد ADHD در فرد نمی شود. در واقع عوامل محیطی باعث ADHD نمی شوند، اما بر شدت علائم تأثیر می گذارند.
محققان همچنان به دنبال عواملی از جمله عواملی بیرون از بیولوژِی فرد هستند که علائم خطر ADHD در برخی افراد را افزایش می دهد. نتایج برخی تحقیقات، عوامل محیطی تاثیرگذار بر بروز یا تشدید اختلال بیش فعالی را به شرح زیر فهرست کرده است.

• مصرف الکل یا تنباکو در دوران بارداری
• تولد زودرس، وزن کم هنگام تولد، آسیب مغزی
• قرار گرفتن در معرض سرب(چه در دوران بارداری و چه در سنین پایین)

1-عوامل تشدید کننده بیش فعالی |روانی _ اجتماعی

برخی از عوامل روانی-اجتماعی که نوعی محرک به شما می روند در فرد مبتلا به بیماری‌های مرتبط با ADHD مانند اضطراب یا اختلالات خلقی تاثیر می گذارد و این اثرگذاری به شکل شدت یافتن علائم در فرد بروز می کند. توجه به یک نکته ضروری است. اینکه این عوامل دقیقا چگونه بر علائم بیش فعالی تاثیر می گذارد جز ابهاماتی است که تحقیقات درباره آن برای رسیدن به پاسخ مشخص ادامه دارد. عوامل روانی-اجتماعی شناخته شده موثر به شرح زیر می باشد.

• افسردگی مادر، یک محیط خانوادگی آشفته
• والدین غیر حامی یا مراقبان اولیه بی توجه، فقر اقتصادی

2-فشار و استرس روانی

به خصوص برای بزرگسالان، استرس اغلب باعث بروز اپیزودهای ADHD می شود. در عین حال، ADHD باعث یک حالت استرس دائمی می شود. بنابراین اثر متقابل بر یکدیگر دارد که به تشدید علائم کمک می کند. فردی که ADHD دارد نمی تواند با دقت و بطور کافی تمرکز کند و محرک های اضافی را فیلتر کند همین امر، باعث افزایش سطح استرس می شود.
اضطراب که می تواند ناشی از نزدیک شدن به ضرب الاجل برای انجام کار و تنش فکری، اهمال کاری و ناتوانی در تمرکز بر روی کار باشد، می تواند سطح استرس را حتی بیشتر از حد قابل تحمل افزایش دهد. استرس مدیریت نشده علائم شایع ADHD را تشدید می کند. واکنش های خود را در دوره های استرس ارزیابی کنید. بطور مثال زمانی که یک پروژه کاری به موعد خود می رسد، آیا بیش از حد معمول بیش فعال هستید؟
آیا در تمرکز کردن روی وظایف روزمره و کاری، بیش از حد معمول مشکل دارید؟ سعی کنید از تکنیک های روزانه برای کاهش استرس استفاده کنید. هنگام انجام کارها به طور منظم استراحت کنید و به ورزش یا فعالیت های آرامش بخش مانند یوگا بپردازید.

3-عوامل تشدید کننده بیش فعالی |کمبود خواب

گاهی اوقات میزان خواب فرد و فعالیت هایی که در طول روز انجام می دهد می تواند به افزایش یا کاهش برخی از علائم ADHD کمک کند. یک مطالعه آینده‌نگر در سال ۲۰۱۷ نشان داد که وقتی کودکان حداقل ۱۰ ساعت در روز می‌خوابند و در فعالیت‌هایی شرکت می‌کنند که تفکر آن ها را تحریک می‌کند، علائم ADHD کمتری بروز می دهند. کندی ذهنی ناشی از کم خوابی می تواند علائم ADHD را بدتر کرده و باعث بی توجهی، خواب آلودگی و افزایش اشتباهات حاصل از بی دقتی شود.
خواب ناکافی یا اختلالات خواب همچنین منجر به کاهش عملکرد و تمرکز، کاهش زمان واکنش و درک مطلب می شود. بیش فعالی کودک پاسخی است به کم خوابی تا بی حالی که احساس می کند، جبران شود. داشتن حداقل هفت تا هشت ساعت خواب در هر شبانه روز به کودک یا بزرگسال مبتلا به ADHD کمک می کند تا علائم منفی روز بعد را بهتر کنترل کند. مدت زمانی که آن ها صرف تماشای تلویزیون می کنند و میزان فعالیت بدنی آن ها هیچ تاثیری بر علائم ADHD نداشت. با این حال، برخی از این یافته‌ها با شواهدی تضاد دارند که نشان می‌دهند تماشای بیش از حد تلویزیون و ورزش نکردن کافی، باعث بدتر شدن علائم ADHD می‌شود.

4-رژیم غذایی

برخی غذاها به بهبود علائم ADHD کمک می کنند و برخی دیگر علائم را بدتر می کنند.  برای مقابله با این اختلال، ضرودی است که به رژیم غذایی توجه داشته باشید و ببینید آیا غذاهای خاصی در رژیم شما وجود دارد که علائم را تشدید کند یا در کاهش آن موثر باشد. مواد مغذی مانند پروتئین ها، اسیدهای چرب، کلسیم، منیزیم و ویتامین B به تاثیر بر تغذیه مناسب بدن و مغز نقش مهمی در کاهش علائم ADHD  دارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه تغذیه سالم کلیک کنید.
تصور می شود که برخی غذاها و افزودنی های غذایی باعث تشدید علائم ADHD در برخی افراد می شوند. به عنوان مثال، اجتناب از غذاهای مملو از قند و چربی جز پرهیزات مهم غذایی می باشد. برخی از افزودنی‌ها مانند بنزوات سدیم (یک ماده نگهدارنده)،MSG و رنگ‌های قرمز و زرد که برای بهبود طعم و ظاهر غذاها استفاده می‌شوند نیز در تشدید علائم ADHD موثر هستند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۷ رنگ‌های مصنوعی و بنزوات سدیم را با بیش‌فعالی بیشتر در کودکان گروه‌های سنی خاص، صرف نظر از وضعیت ADHD مرتبط دانست.

5-عوامل تشدید کننده بیش فعالی |تحریک بیش از حد

بسیاری از افراد مبتلا به ADHD حملات تحریک بیش از حد را تجربه می کنند که در آن احساس می کنند توسط مناظر و صداهای طاقت فرسای محیط بمباران می شوند. مکان‌های شلوغ، مانند سالن‌های کنسرت و پارک‌های تفریحی، ممکن است علائم ADHD را ایجاد و یا تشدید کنند. ایجاد فضای شخصی کافی برای جلوگیری از طغیان ها مهم است. بنابراین اجتناب از رستوران های شلوغ، ساعات پرترافیک شهری، سوپرمارکت های پرازدحام و مراکز خرید پر رفت و آمد به کاهش علائم مشکل ADHD کمک موثری می کند. در این زمینه میتوانید از مشاوره تلفنی فردی نیز بهره مند شوید.

6-فن آوری های دیجیتالی

تحریک الکترونیکی مداوم از طریق رایانه، تلفن همراه، تلویزیون و اینترنت نیز در تشدید شدن علائم این اختلال نقش دارند. اگرچه بحث های زیادی در مورد اینکه آیا تماشای تلویزیون بر ADHD تأثیر می گذارد یا خیر وجود دارد، اما گمان می رود که در تشدید علائم موثر باشد. چشمک زدن تصاویر و تداخل صوتی زیاد به خودی خود باعث ADHD نمی شود با این حال، اگر تمرکز کودک در شرایط عادی به سختی انجام می شود، یک صفحه نمایش خیره کننده بیشتر بر تمرکز او تأثیر منفی می گذارد.
همچنین احتمال این که کودک با بازی در بیرون از خانه، انرژی فروخورده را آزاد کند و مهارت های زندگی خود را تقویت کند، بیشتر از نشستن طولانی در مقابل صفحه نمایش در کاهش علائم موثر است. برای نظارت بر زمان استفاده از رایانه و تلویزیون و محدود کردن تماشای آن ها بخش های زمانی مشخص و محدود، برنامه ای قابل اجرا تنظیم کنید. در حال حاضر هیچ دستورالعمل خاصی برای مدت زمان مناسب تماشای تلویزیون برای افراد مبتلا به ADHD وجود ندارد.
اما آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که نوزادان و کودکان زیر دو سال هرگز تلویزیون تماشا نکنند و از سایر رسانه های سرگرمی دیجیتالی نیز استفاده نکنند. کودکان بالای دو سال باید به تماشای دو ساعت رسانه سرگرمی با کیفیت بالا محدود شوند.  

تشخیص اختلال بیش فعالی

تشخیص ADHD دشوار است و به چندین آزمایش نیاز دارد. این اختلال علائم مشابه زیادی با شرایط دیگر پزشکی دارد که خواب یا خلق و خوی فرد را مختل می کنند. به همین دلیل، برخی از افراد ممکن است ابتدا قبل از تشخیص بیش فعالی، تشخیص شرایط اختلال در خلق و خو را دریافت کنند. ‌برای دریافت تشخیص درست بیش فعالی، فرد باید معیارهای معینی از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5) را داشته باشد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه بیش فعالی در نوزادان کلیک کنید.
با توجه به ماهیت بیش فعالی، یک فرد در سن ۱۶ سالگی باید شش علامت یا بیشتر از شش نشانه از علائم بی توجهی و بیش فعالی یا اگر ۱۷ ساله یا بالغ است، پنج یا بیشتر از پنج علامت این اختلال را داشته باشد. همچنین باید به مدت حداقل ۶ ماه این علائم دوام داشته باشند.  

عوامل تشدید کننده بیش فعالی | درمان

هیچ درمانی برای ADHD وجود ندارد، اما افراد می توانند از درمان روانشناختی و دارو برای کمک به مدیریت علائم خود استفاده کنند. والدین کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی که سن آن ها ۶ سال یا کمتر است، قبل از تجویز دارو توسط پزشک، آموزش مدیریت رفتار را دریافت می کنند.
غالبا در کلاس های گروهی آموزش کودکان بیش فعال شرکت داده می شوند. والدین کودکان بزرگتر، به طور همزمان برای فرزند خود آموزش و دارو دریافت خواهند کرد. هنگامی که پزشک، بزرگسال مبتلا به بیش فعالی را تشخیص گذاری می کند، درمان با دارو معمولا اولین گزینه درمانی خواهد بود. برخی از افراد مبتلا، سیر درمانی پیشرفته تری را نسبت به دیگران طی می کنند و به انواع درمان پاسخ بهتری می دهند.
معمولا مدتی طول می کشد تا بیمار و پزشک آنچه را که برای درمان آن ها مفیدتر است پیدا کند. با این وجود، نباید امید خود را از دست بدهند و اگر برنامه درمانی فعلی آن ها جواب نداد، باید با پزشک خود درباره درمان های جایگزین صحبت کنند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه درمان بیش فعالی کلیک کنید.

1-مدیریت عوامل استرس زای محیطی

اگرچه ADHD یک وضعیت بیولوژیکی است اما مدیریت استرس های محیطی و کنترل کردن عوامل تشدید کننده بیرونی اعم از عوامل روانی یا اجتماعی، می تواند شدت علائم را کاهش دهد. والدین کودکان مبتلا به ADHD باید مراقب باشند تا حضور کودکان در معرض تعارضات خانوادگی را به حداقل برسانند. حتی زمانی که علائم فرزند به دلیل دشواری کنترل، شیوه تربیت والدین را به یک چالش تبدیل می کند. تعارضات خانوادگی باعث ایجاد استرس می شود و در ادامه می تواند باعث شود کودک علائم رفتار اختلال شخصیت ضد اجتماعی و همچنین ADHD را تجربه کند. برای مدیریت این عوامل استرس زا راهکارهایی وجود دارد.

• ایجاد روال مشخص روزانه بدون آشفتگی
• مدیریت عوامل حواس پرتی مانند تلویزیون
• محدود کردن انتخاب ها برای جلوگیری از تحت فشار قرار گرفتن کودک
• ایجاد یک محیط مثبت و شاد
• ترویج انتخاب های غذایی سالم
• تشویق به ورزش بدنی

2-مدیریت بیش فعالی در بزرگسالی

کودکان یا بزرگسالان مبتلا به ADHD اگر از علائم خود آگاه باشند و بدانند چگونه آن ها را مدیریت کنند، می توانند زندگی موفقی داشته باشند. علائم ADHD ممکن است در بزرگسالی متفاوت باشد. به عنوان مثال، بیش فعالی بزگسالی بیقراری شدید به نظر می آید. همچنین ممکن است متوجه شوید که سطح انرژی بالای افراد مبتلا به بیش فعالی باعث تحریک سایر افراد نیز می شود.  

سخن آخر در باب عوامل تشدید کننده بیش فعالی

اجتناب از محرک های تشدید کننده و عواملی که باعث بروز علائم اختلال بیش فعالی می شوند یا مانع از تشدید علائم می شود به معنای ایجاد تغییرات زیاد در روال زندگی عادی شما و فرد مبتلا خواهد بود. اما پایبندی به این تغییرات مرتبط با سبک زندگی در مدیریت علائم کمک شایانی می کند.
بیش فعالی یک وضعیت بیولوژیکی است. به این معنی که تغییرات ساختاری یا شیمیایی در مغز احتمالاً باعث ایجاد علائم می شود. فرد می تواند علائم خود را با ترکیبی از درمان و دارو مدیریت کند. بنابراین به صبر و همراهی و همکاری زیادی بین فرد مبتلا و اطرافیان نیاز است. اگر شما هم در راستای این موضوع مسئله ای دارید، می توانید از مشاوران و روانشناسان در این مورد کمک بگیرید. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره روانشناسی کلیک کنید.