مهارت های سواد رسانه ای | ارزیابی، تحلیل و تولید محتوا در رسانه ها

مهارت های سواد رسانه ای برای شناخت محتوای ارائه شده در رسانه ها لازم است. آیا تا به حال به این فکر کرده اید که چه مقدار از حجم رسانه هایی که دنبال می کنید دارای محتویات واقعی هستند؟ با توجه به اینکه زمان زیادی از افراد به اشکال مختلف توسط رسانه ها صرف می شود باید مطمئن شوید که آن را به شیوه ای عاقلانه مصرف می کنید.‌ شیوه اطمینان از این فرایند و آگاهی به جوانب محتوا همان چیزی است که سواد رسانه ای خوانده می شود.  

سواد چیست؟

می توان سواد را به عنوان توانایی شناسایی، تفسیر، درک و برقراری ارتباط تعریف کرد. مهارت های سواد شامل توانایی خواندن، نوشتن، صحبت کردن و گوش دادن به روشی است که به فرد امکان می دهد ارتباط موثر و موفق برقرار کند و دنیا را درک کند. حال چگونه این دو کلمه به هم گره می خورند؟ سواد رسانه ای توانایی درک اطلاعاتی است که به فرد ارائه می شود و او پاسخ مناسب می دهد. فرد باید تلاشی آگاهانه انجام دهد تا بفهمد که چگونه همه اشکال رسانه ها توسط ایجاد کننده تولید و توسط مخاطب مصرف می شوند.  

سواد رسانه ای چیست؟

برای کسانی از شما که قبلاً نام این اصطلاح را نشنیده اید ممکن است کمی گیج کننده به نظر برسد. اکثر افراد می دانند که واژه های "رسانه" و "سواد" هر کدام به تنهایی به چه معنا هستند اما برخی استفاده همزمان از آن ها را با هم نشنیده اند. قبل از اینکه بتوان مفهوم این اصطلاح را فهمید باید معنای رسانه و سواد را به طور جداگانه درک کنید.
رسانه یک اصطلاح گسترده است و اشکال مختلفی را در بر می گیرد. رسانه هر گونه خروجی ارتباطی است که برای توزیع اطلاعات، سرگرمی و داده ها استفاده می شود. اساساً رسانه روشی است که از طریق آن پیام ها بین مخاطبان توزیع و به آن ها منتقل می شود. هنگامی که از آن با عنوان "رسانه های جمعی" نام برده می شود در رابطه با اشکال رسانه ای است که می توانند در مدت زمان کوتاهی به مخاطبان انبوه، دسترسی پیدا کنندمانند روزنامه ها و تلویزیون.
از جمله رسانه های رایج می توان به موارد زیر اشاره کرد: رسانه های اجتماعی شامل پلتفرم هایی مانند فیس بوک، توییتر و اینستاگرام می شود. از آن ها برای توزیع محتوا در بین ارتباط خود با دیگران استفاده می شود. فیلم، رادیو و بازی های رایانه ای. کتاب ها و دستگاه های هوش مصنوعی. در این رابطه مطالعه مقاله اثرات رسانه بر تربیت فرزندان پیشنهاد می شود.  

اهمیت سواد رسانه ای

با وجود نکات مثبت زیاد و فواید انکارناپذیر رسانه ها خطرات و مسائل زیادی نیز در دنیای رسانه وجود دارد. بدون احتیاط و مراقبت و بدون تسلط به آنچه که سواد رسانه ای نامیده می سود این خطرات می توانند استفاده مکرر و مداوم رسانه ها را به طور بالقوه مشکل ساز کنند. سواد رسانه ای به فرد این امکان را می دهد که نیت رسانه ها را زیر سوال ببرند و از خود در برابر هرگونه تأثیر منفی رسانه ها محافظت کنند. برخی از جنبه های منفی رسانه ای که افراد بدون سواد رسانه ای در معرض آن قرار می گیرند به شرح زیر است.

1-اخبار جعلی

به لطف قدرت اینترنت همه قادرند اطلاعات را با جهان بزرگ تری به اشتراک بگذارند و به همان نسبت اطلاعات دریافت کنند. می توانند اطلاعات را در رسانه های اجتماعی، ایمیل یا حتی وب سایت های منبع باز مانند ویکی پدیا به روز کنند. با وجود آزادی بسیار زیاد در به اشتراک گذاری اطلاعات، غیرقابل اعتماد بودن بخشی از آن ها اجتناب ناپذیر است. اخبار جعلی و اطلاعات نادرست در عصر اینترنت گسترده شده است. در رابطه با رسانه مطالعه مقاله اعتیاد به شبکه های اجتماعی نیز مفید است.
بنابراین مهم است که بتوانید بین اخبار جعلی و اخبار واقعی تمایز قائل شوید. رسانه هایی که در معرض اطلاعات آن ها قرار می گیرید به نظرات و افکار شما در مورد بسیاری از موضوعات مهم و مختلف شکل می دهند. از جمله سیاست، مراقبت های بهداشتی و رویدادهای جاری روزمره. مسلما آخرین چیزی که از پیگیری اطلاعات می خواهید این است که چنین نظرات مهمی را بر اساس دروغ و اطلاعات نادرست بنا کنید.
پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام و فیس‌بوک امکان اشتراک‌ گذاری سریع اطلاعات را فراهم می‌کنند که به اخبار فرصت انتشار سریع می‌دهد و اغلب اخبار جعلی را باورپذیر می‌کند. همه اخبار جعلی با نیت بد توزیع نمی شوند. یک چشم انداز از اطلاعات غلط عمدی و غیرعمدی وجود دارد. اگر می‌خواهید مهارت‌های سواد رسانه ای خود را برای شناسایی اخبار جعلی دریافتی تقویت کنید دوره های آموزشی تشخیص اطلاعات نادرست و اخبار جعلی را پیگیری کنید.

2-تعصب و سوگیری

سوگیری رسانه ها یک موضوع مداوم در صنعت رسانه است. سوگیری رسانه ای نظرات جانبدارانه توزیع کنندگان اخبار هنگام انتخاب داستان ها و رویدادهایی است که پوشش داده و پخش می شوند. این موضوع بسیار مهمی است که باید به آن پرداخت. بدون آگاهی از سواد رسانه ای مردم رویدادهای عظیمی را که به دلیل سوگیری رسانه ای در حال شکل گیری است به طور کامل از دست داده و یا اشتباه تفسیر می کنند.
روزنامه نگاران و تهیه کنندگان اخبار اغلب موقعیت ها را به گونه ای ترسیم می کنند که به نفع یک طرف ماجرا باشد. مخاطب باید بتواند نظرات و دیدگاه های خود را در مورد موقعیت ها ازادانه و بدون سوگیری و تعصب شکل بدهد. سوگیری رسانه ای می تواند منجر به عدم درک کامل مصرف کننده از سناریوها و موضوعات شود و نظرات او را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل است که سواد رسانه ای مهم است. به مخاطب این امکان را می دهد که به طور انتقادی در مورد اطلاعاتی که دریافت می کند فکر کند.

3-نگرانی های سلامت روان

متأسفانه بسیاری از رسانه های موجود امروزه سلامت روان مخاطبین را تهدید می کند. مطالعات نشان داده اند که بین استفاده زیاد از رسانه های اجتماعی و اضطراب و افسردگی رابطه وجود دارد. در کنار خطر قلدری و آزار و اذیت آنلاین، فشار مقایسه کردن خود با دیگران در پلتفرم های رسانه های اجتماعی نیز مساله مهمی است. اینفلوئنسرها اکنون در تمام پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی شناخته شده هستند و تصویری از آنچه که از نظر آن ها باید به نظر برسید یا باید انجام دهید را ترسیم می‌کنند.
با این حال مانند بسیاری از فعالیت های آنلاین محتوای این پست ها همیشه صادقانه نیستند. این عکس‌ها تمام جنبه‌های زندگی مردم را به تصویر نمی‌کشند و تنها به نشان دادن تجملات تمایل دارند.اغلب آن ها با هدف فروش یا تبلیغ یک نام تجاری یا محصول خاص، حمایت مالی یا محتوایی با سرپرستی یک بالا دست دارند. به‌ ویژه مخاطبان جوان‌ تر ممکن است اهداف کامل این پست‌ها را درک نکنند و خود را با زندگی ایده‌آل نمایش داده شده مقایسه کنند.
مهارت های تفکر انتقادی برای مشاهده عینی چنین محتوایی ضروری است. توانایی تمایز بین محتوای ارزشمند در رسانه های اجتماعی می تواند تفاوت بین یک تجربه مثبت یا منفی رسانه های اجتماعی باشد. با توسعه مهارت‌های سواد رسانه‌های اجتماعی می‌توان به آینده‌ای کمک کرد که هیچ‌کس از نظر اجتماعی گوشه گیری و انزوا طلبی احساس نکند.

4-دسترسی به اینترنت و رسانه

نکته دیگری که باید در نظر گرفت دسترسی به رسانه و اینترنت است. برای بسیاری داشتن یک اتصال وای فای قوی و فناوری دسترسی به اینترنت یک دارایی لوکس به نظر نمی رسد. با این حال‌ افراد زیادی هستند که از چنین امتیازی برخوردار نیستند. کسانی که به اندازه کافی خوش شانس نیستند که به پلتفرم های آنلاین دسترسی آسان داشته باشند ممکن است به شکل های خبری و اطلاعات آنلاین عادت نداشته باشند. هنگامی که در معرض رسانه ها قرار می گیرند باید برای تمایز اطلاعات جعلی از اطلاعات واقعی تلاش کنند.‌ آموزش همه در مورد موضوع سواد رسانه ای مهم است اما عوارض و پیامد های اعتیاد به اینترنت را نیز مد نظر داشته باشید.  

تاثیر سواد رسانه ای

چه در اینستاگرام و چه در روزنامه‌های روزانه غوطه ‌ور شوید به این معنا خواهد بود که توسط انواع مختلفی از رسانه‌ها احاطه شده‌اید. رسانه نحوه سرگرم ماندن، ارتباط و مطلع ماندن افراد را تعیین می کند. بنابراین تأثیر زیادی بر زندگی تک تک مخاطبین دارد. تا پیش از این و بدون افزایش محبوبیت خدمات اشتراکی مانند نتفلیکس و تلفن های هوشمند، رسانه ها هرگز به این راحتی در دسترس نبوده اند. در این رابطه مطالعه مقاله استفاده صحیح از تلفن همراه پیشنهاد می شود.
آمارها نشان می دهد که آمریکایی ها به طور متوسط ​​روزانه ۴۷۳ دقیقه را صرف استفاده از رسانه ها می کنند. علاوه بر این میانگین استفاده روزانه از رسانه های اجتماعی در سراسر جهان ۱۴۵ دقیقه در روز است. به ویژه جوانان معمولاً هر روز زمان زیادی را صرف مرور برنامه های رسانه های اجتماعی می کنند.
همانطور که ادامه در مورد آن صحبت خواهد شد این وضعیت می تواند برای ذهن های جوان بسیار خطرناک باشد. بسیاری از افراد نظرات خود را بر اساس رسانه ها شکل می دهند. از طریق رسانه با دوستان و خانواده در ارتباط هستند و خود را با استفاده از رسانه آموزش می دهند. شکی نیست که رسانه ها به طرق مختلف بر زندگی افراد تأثیر می گذارند.

1-پیام های رسانه ای در مقابل جلوه های رسانه ای

همانطور که در مورد سواد رسانه ای بحث می شود این نکته مهم است که بین دو مفهوم اصلی باید تمایز قائل شد. پیام های رسانه ای و جلوه های رسانه ای. این پیام زیربنایی و قصد همه رسانه هایی است که تولید محتوا می کنند و بین مخاطبین منتقل می شود. هدف پیام‌های رسانه‌ای معمولاً سرگرم کردن، متقاعد کردن دیگران یا آموزش دادن است. ممکن است یک پیام رسانه ای اهداف متعددی داشته باشد مثلاً یک تبلیغ سرگرم کننده و در عین حال متقاعدکننده. به بیان ساده رسانه ها برای خدمت به یک هدف ایجاد شده اند. پیام های رسانه ای اطلاعات مد نظر تولیدکنندگان هستند که می خواهند برای پیشبرد اهداف خود، هر چه که باشد آن را منتقل کنند.

2-جلوه های رسانه ای

از سوی دیگر اثر رسانه ای یک اثر قابل اندازه گیری است که در نتیجه پیام های رسانه ای رخ می دهد. نوع تأثیر و میزان تأثیر بستگی به خود پیام رسانه ای که پخش می شود و مخاطبی که از آن استفاده می کند دارد. رسانه می توانند بر احساسات افکار، نگرش ها و رفتار مخاطبان تأثیر بگذارند و اغلب در شکل دادن به فرهنگ مدرن نقش دارند. چنین تأثیراتی همچنین می تواند باورهای موجود را چه برای اهداف خوب چه برای نیات بد، تقویت کند. رسانه‌هایی که مصرف می‌ شوند همچنین پتانسیل ایجاد تغییرات مهم بزرگ یا کوچک فردی و اجتماعی را دارند.  

انواع مهارت های سواد رسانه ای

برای اطمینان از استفاده ایمن رسانه‌ها می‌توانید برخی از مهارت‌های کلیدی سواد رسانه‌ای را انتخاب کنید و با رشد دادن آن ورود خود را به دنیای سواد رسانه‌ای آغاز کنید. چند مهارت مفید برای شروع در ادامه توضیح داده شده است.

1-مهارت های سواد رسانه ای | تحلیل محتوا

شما در عصری زندگی می کنید که کتابخانه وسیعی از اطلاعات را در دسترس قرار می دهد. برای اینکه انتخاب کنید در معرض چه محتوایی از چه رسانه ای قرار بگیرید بهتر است ابتدا اطلاعات را با سواد رسانه ای تحلیل کنید. هنگام تجزیه و تحلیل یک بخش از محتوا باید به ارتباط، سوگیری شناختی و قابل اعتماد بودن محتوا توجه داشته باشید. این مهارت به عنوان تجزیه و تحلیل رسانه نامیده می شود و شامل تمام تحقیقاتی است که در نقد یک قطعه رسانه انجام می شود. با تجزیه و تحلیل محتوا می توانید تعیین کنید که هدف محتوا چیست و تأثیر بالقوه آن رسانه ممکن است چه باشد. سواد رسانه ای ارتباط تنگاتنگی با تفکر انتقادی دارد. این یک مهارت ضروری برای انتخاب محتوای رسانه ای است.

2-مهارت های سواد رسانه ای | تولیدمحتوا

همانطور که در طول این بحث شرح داده شد تولید رسانه در اینترنت برای افراد آسان است. یکی از راه‌هایی که می‌توانید به دنیای رسانه‌ها کمک کنید از طریق پست‌های وبلاگ، ویدیوهای YouTube، پادکست‌ها و حتی پست‌های رسانه‌های اجتماعی است. با درک قوی از سواد رسانه ای می توانید محتوای آنلاین با نیت خوب ایجاد کنید و به حجم رسانه های مفید موجود آنلاین بیفزایید. حتی می‌توانید از رسانه‌ها برای آموزش دیگران در مورد چرایی اهمیت سواد رسانه‌ای استفاده کنید. با داشتن رسانه شخصی، مهارت های سواد رسانه ای خود را در طول مسیر توسعه خواهید داد.

3-مهارت های سواد رسانه ای | فعالیت بر اساس دانش شخصی

توانایی عمل بر اساس دانش شخصی از سواد رسانه ای یک مهارت بسیار مهم در سواد رسانه ای است. ایجاد تغییر زندگی شخصی بر اساس یک منبع رسانه ای بسیار قابل اعتماد بر پایه دانش سواد رسانه ای عمل می کند. به عنوان مثال اگر یک منبع قابل اعتماد، اطلاعاتی را در مورد یک موضوع جهانی به اشتراک می گذارد و شما متعهد می شوید که برای کمک به آن هدف داوطلب شوید این کار بر اساس دانش سواد رسانه ای شما عمل می کند. به طور مشابه ممکن است بخواهید در حوزه های مختلف رسانه درگیر شوید.
شما با صرف زمان برای خواندن این مقاله یک قدم از باقی هم نوعان جلوتر هستید. اما شما هرگز نمی توانید دانش کافی داشته باشید مگر تا زمانی که از یک راه عالی برای توسعه فردی و افزایش مهارت های خود یعنی ادامه یادگیری بهره ببرید. منابع زیادی به صورت آنلاین وجود دارد که به شما در مسیر افزایش مهارت سواد رسانه ای کمک می کند.

4-تمرین مهارت های آموخته شده

با توجه به میزان رسانه ای که شما هر روز در معرض آن قرار می گیرید تحلیل عمیق تک تک رسانه ها تقریبا غیرممکن است. با این حال هرچه بیشتر مهارت های سواد رسانه ای خود را افزایش دهید در تحلیل و ارزیابی رسانه ها بهتر عمل خواهید کرد. همانطور که روی این مهارت ها کار می کنید نگاه انتقادی شما به رسانه ها و احتیاط در مورد آنچه مصرف می کنید به یک عادت تبدیل می شود و می توانید محتوا را به شیوه ای سالم تر دنبال کنید.

5-مهارت های سواد رسانه ای | تفکر انتقادی

شما باید تلاش آگاهانه ای برای ارزیابی رسانه ای که مصرف می کنید انجام دهید. می توانید این کار را با پرسیدن چند سوال کلیدی در مورد رسانه ای که با آن مواجه می شوید انجام دهید. با این کار می توانید به هدف مصرفی خود پی ببرید و تشخیص دهید که آیا ارزش پیگیری دارد یا خیر. سوالاتی برای  انتقاد سازنده از محتوای در دسترس  مانند:

1. هدف از این محتوا چیست؟
2. برای چه کسی طراحی شده است و آیا مخاطب خاصی را هدف قرار داده است؟
3. چگونه می توان این را توسط مخاطبان مختلف تفسیر کرد؟
4. آیا این اطلاعات از منبع موثقی آمده است؟
5. در صورت وجود چه اطلاعاتی از قلم افتاده است؟

 

مهارت های سواد رسانه ای | سخن آخر

با توجه به اطلاعات و رسانه های متعددی که به صورت روزانه عرضه می شود سواد رسانه ای اکنون بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. هدف این است که شما آماده شوید هر رسانه ای را که در حال و آینده با آن روبرو می شوید ارزیابی انتقادی کنید. رسانه ها به طور مداوم در حال رشد و پیشرفت هستند. بنابراین چیزهای زیادی برای پیگیری وجود دارد.
پلتفرم‌هایی مانند دستگاه‌های هوش مصنوعی و هدست‌های واقعیت مجازی در حال حاضر علیرغم اینکه نسبتاً جدید هستند معمولاً در اختیار برخی خانواده‌ها قرار دارند. نحوه برخورد شما با رسانه به نحوه ارائه آن بستگی دارد بنابراین رسانه های جدید فرصت ها و خطرات جدیدی را ارائه می دهند و سواد رسانه ای نیز باید به طور متناسب به روز شود. برای کسب اطلاعات کاملتر درباره سواد رسانه ای و ضرورت آن می توانید با مشاوره روانشناسی مشورت نمایید.