مصرف دارو در دوران شیردهی | انواع داروهای مجاز و غیر مجاز در شیردهی

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با مصرف دارو در دوران شیردهی پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

مصرف دارو در دوران شیردهی گاهی می‌تواند برای نوزاد خطرساز باشد. برخی از خانم‌ها تصور می‌کنند بعد از دوران بارداری می‌توانند آزادانه هر نوع دارویی مصرف کنند و آسیبی برای فرزندشان در پی ندارد. لازم به ذکر است که مادران پس از زایمان همواره باید در مصرف موارد خوراکی احتیاط کنند؛ چراکه برخی داروها از طریق شیر مادر وارد بدن نوزاد می‌شوند و سلامت او را تحت تأثیر قرار می‌دهند. مصرف برخی داروها در شیردهی بلامانع و مصرف برخی دیگر خطرناک است.
در ادامه به توضیح مصرف انواع داروها در این دوران پرداخته‌ایم. توصیه می‌شود برای درمان بیماری‌های روحی روانی به جای استفاده از داروهای اعتیاد آور از مشاوره روانشناس راهنمایی بگیرید. همچنین می‌توانید با بهره بردن از مشاوره کودک راهکارهایی را برای ارتقای بهداشت جسمی و روانی فرزند خود دریافت نمایید.

مصرف دارو در دوران شیردهی

هر نوع دارویی که توسط مادر مصرف می‌شود از طریق شیر او وارد بدن نوزاد می‌شود. به همین دلیل توجه به نوع دارو و میزان دوز مصرفی در دوران شیردهی از اهمیت بالایی برخوردار است. از مصرف خودسرانه‌ داروها در دوران شیردهی بپرهیزید و قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید. توجه داشته باشید که شیر مادر و تغذیه مناسب از جمله نیازهای اولیه و اساسی کودکان محسوب می‌شود و مصرف دارو می‌تواند مشکلاتی را برای کودک به وجود آورد.

در برخی شرایط میزان تاثیر دارو بر نوزاد بسیار بیشتر است و باعث ایجاد مشکلات و اختلالاتی در نوزاد می‌شود؛ به طور مثال نوزادان نارس ممکن است مشکل کلیوی داشته باشند و به صورت کلی در وضعیت ناپایداری قرار بگیرند، در این شرایط داروهای مصرفی توسط مادر می‌تواند به میزان زیادی خطرآفرین باشد. تأثیرات داروها در کودکانی که وضعیت سلامت پایداری دارند و سن آن‌ها بیشتر از 6 ماه است کم‌تر می‌شود. کودکان یک سال به بالا نیاز کمتری به شیر مادر دارند؛ به همین دلیل داروهای مصرفی توسط مادر کودک یک ساله را کمتر درگیر می‌کند.

اینفوگرافیک مصرف دارو در دوران شیردهی

مصرف دارو در دوران شیردهی | داروهای مجاز

مصرف برخی از داروها مانند استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن، زفلوکونازول، میکونازول و کلوتریمازول، پنی‌سیلین سفالوسپورین، لوراتادین، فکسوفنادین، بعضس از داروها و قرص ضد بارداری پروژستین از قبیل مینی‌پیل، فاموتیدین، سایمتیدین و دوکوزات در دوران شیردهی بلامانع است. با این وجود قبل از مصرف هر کدام از داروها پزشک خود را مطلع سازید. پزشک شرایط و وضعیت سلامتی را در شما و کودک را بررسی می‌کند و طبق آن اجازه‌ مصرف دارو را می‌دهد. مصرف خودسرانه‌ داروها در دوران شیردهی عواقب زیانباری به همراه دارد. اگر در دوران شیردهی به بیماری‌ خاص و یا آنفولانزای ناگهانی مثل سرماخوردگی مبتلا شدید، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید تا طبق تجویز او از داروهایی که خطری برای نوزاد ندارند استفاده کنید. با توجه به تاثیرات شیــر مادر در سلامت نوزاد لازم است مادران دقت بیشتری در مراقبت از شیر خود داشته باشند.

مصرف دارو در دوران شیردهی | مصرف داروهای ضدافسردگی

بسیاری از افراد در مواجهه با فشارهای روانی و به ویژه افسردگی به سراغ درمان‌‌های دارویی می‌روند. مادران شیرده ممکن است بر اثر مواجهه با چالش‌های نگهداری از فرزند و یا عوامل دیگر دچار افسردگی پس از زایمان شوند؛ داروهای ضد افسردگی مانند پاروکستین، سرترالین و فلووکسامین از جمله داروهایی هستند که مصرف آن‌ها در دوران شیردهی عوارض کمتری دارد. توجه داشته باشید که برخی از داروهای ضد افسردگی تأثیرات کوتاه‌مدت و عوارض خطرناکی را برای مادر و کودک شیرخواره به همراه دارند؛ به همین دلیل توصیه می‌کنیم به دلیل عوارض داروهای ضد افسردگی برای درمان افسردگی در دوران شیردهی از روش‌های غیر دارویی استفاده کنید.

مصرف داروهای ضد افسردگی در شیردهی | نکات مهم

_برای کاهش تأثیرات دارو در بدن نوزاد، بهتر است شیردهی قبل از مصرف دارو انجام شود و بعد از مصرف دارو نیز شیر از دو پستان دوشیده شده و دور ریخته شود.

_اگر روند درمان با داروی معینی موثر و موفقیت آمیز بود، توصیه می‌شود با مشورت پزشک فرایند مصرف دارو را در دوران شیردهی نیز ادامه دهید.

_برای اینکه افسردگی خود را درمان کنید می‌توانید در کنار دارودرمانی از رفتــار درمانی و مشاوره روانشناسی استفاده کنید.

_درصورتی که نوزاد شما وزن کمی دارد و یا نارس است، برای مصرف داروهای ضد افسردگی باید از دوز موثر و تعداد کم استفاده کنید.

_اگر افسردگی خفیف داشته باشید می‌توانید با مشورت پزشک در دوران شیردهی، مصرف دارو را قطع کنید و یا از دوز پایین تر استفاده کنید.
با توجه به فواید شــیر مادر پزشکان داروهایی را تجویز خواهند کرد که کمترین آسیب را داشته باشد.

جدول داروهای مجاز در دوران شیردهی 

از داروهایی که در جدول زیر آمده است اغلب به عنوان داروهای بی خطر در دوران شیردهی یاد می‌شود. با این حال بازهم بهتر است قبل از مصرف هرگونه دارو برای احتیاط بیشتر به یک متخصص مراجعه نمایید.

نام دارو موارد مصرف

استامینوفن ضد درد، تب بر
آنتی اسیدهادرمان اسید معده
آسیکلوویر (Aciclovir)ضد ویروس، درمان عفونت تبخال
اریترومایسین(Erythromycin) درمان عفونت‌های پوستی
تنفسیانسولین درمان دیابت یا قند خون
پنی‌سیلین‌ها مثل آموکسی‌سیلین درمان عفونت‌های باکتریایی
پروپرانولول(Propranolol) درمان فشار خون بالا، کاهش تپش قلب و علائم استرس و اضطراب
متوپرولول(Metoprolol) کاهش اضطراب، درمان فشار خون بالا
تئوفیلین (Theophylline) درمان برونشیت
آسمفکسوفنادین (Fexofenadine) درمان آلرژی
لیدوکائین(Lidocaine) بی حس کننده موضعی
لوراتادین(Loratadine) ضد حساسیت و کاهش واکنش های آلرژی
وانکومایسین (Vancomycin) به عنوان آنتی بیوتیک برای درمان انواع عفونت ها
سایر آنتی بیوتیک ها سفالوسپورین نظیر کفلکس، سکلور برای درمان انواع عفونت های باکتریایی
هپارین (Heparin) ضد انعقاد خون
وارفارین(Warfarin) ضد انعقاد خون
میکونازول(Miconazole Nitrate)درمان عفونت های مخمری
متیل ارگونوین(Methylergonovine)تجویز در دوره های کوتاه برای کنترل خونریزی بعد از زایمان
انواع واکسن‌ها به جز واکسن آبله و تب زرد جهت پیشگیری از بروز بیماری‌ها

داروهای غیر مجاز در دوران شیردهی

برخی از داروها به علت خطرناک بودن و ایجاد تاثیرات منفی بر نوزاد، غیر مجاز تلقی می‌شوند. مصرف داروهایی از جمله آمیدوران، داروهای ضد سرطان، داروهای پایین آورنده چربی خون، نمک‌های طلا، متامیزول(دیپیرون) و آسپیرین ممنوع بوده و مصرف آن‌ها در شیردهی توصیه نمی‌شود. در صورت لزوم پزشک داروهای جایگزین را برای شما تجویز می‌کند. باید توجه داشت که علاوه بر داروها مصرف الکل و مخدر نیز در دوران شیردهی کاملا ممنوع است. زیرا صدمات زیانبار تاثیر مواد مخدر بر شیر مادر نه تنها کمتر از داروها نیست، بلکه در بسیاری از موارد از تاثیرات دارو خطرناک تر است.

داروهای غیر مجاز در دوران شیردهی | داروهای اعصاب و روان

برخی از داروهایی که برای درمان بیماری‌های روانی مانند بیماری اسکیزوفرنی، افسردگی، بیماری پارکینسون و ... مورد مصرف قرار می‌گیرند، در دوران شیردهی آسیب‌زا هستند. به همین دلیل باید به پزشک مراجعه کنید. در چنین مواقعی پزشک دوز پایین‌تر داروها و یا قرص‌های جایگزین را تجویز می‌کند. لورازپام، اگزازپام، سیتالوپرام، دوکسپین، اسیتالوپرام، ونلافاکسین، لیتیوم، اتوسوکزوماید، فنوباربیتال، پریمیدون، آمانتادین و کلوزاپین از داروهای روانی هستند که مصرف آن‌ها در دوران بــارداری هم ممنوع است.

یکی دیگر از قرص‌های روانی قرص فلوکستین است که برای افسردگی و نگرانی شدید تجویز می‌شود؛ ممکن است پزشک آن‌ را تجویز کند. ولی این قرص عوارضی برای نوزاد به دنبال دارد و باعث ایجاد قولنج، استفراغ، کم شدن وزن، علت بی خوابی نوزاد، زود رنجی، بی‌حالی و بهانه گیر شدن او می‌شود.

داروی نیــترازپام نیز برای روان‌پریشی کاربرد دارد و در دوران بارداری فقط در صورتی که نیاز خیلی شدید باشد از این دارو استفاده می‌شود. در دوران شیردهی مصرف این دارو ممنوع است و در زمان مصرف باید از تغذیه نوزاد با شیر مادر جلوگیری شود، زیرا ممکن است باعث بی‌خوابی، اضطراب و ضعف در نوزاد شود.

جدول داروهای غیر مجاز در دوران شیردهی 

مصرف برخی داروها در دوران شیردهی به طور کل ممنوع است و می‌تواند منجر به عوارض ناخوشایندی برای مادر و کودک شود. ما در ادامه به لیستی از مهم ترین آن‌ها اشاره کرده‌ایم. مصرف این داروها در دوران شیردهی خطرناک است و لازم است حتما قبل مصرف آن‌ها با متخصص مشورت نمایید.

نام دارو موارد مصرف

آمانتادین (Amantadine)درمان آنفلوانزا، کمک به کاهش علائم پارکینسون آسپرین در دوزهای بالادرمان
آرتروزکلوزاپین (Clozapine)درمان علائم روانپریشی

داروهای ضد سرطانبرای درمان سرطان
کلرامفنیکل(Chloramphenicol)درمان عفونت‌های شدید
برخی داروهای ضد تشنج نظیر اتوسوکسماید، فنوباربیتال و پریمیدون برای درمان صرع و مشکلات خلقی نظیر افسردگی و اختلال دوقطبی

انواع سالیسیلات ها در دوزهای بالا

درمان آرتروزآمیودارون(Amiodarone)درمان مشکلات قلبی
داروهای افیونی نظیر مپریدین (Meperidine)این داروها اغلب برای کاهش درد تجویز می‌شوند
مترونیدازول(Metronidazole)درمان عفونت دستگاه تناسلی یا عفونت روده
ید رادیواکتیوتخیص و درمان پرکاری تیروئید
برخی ضد افسردگی های سه حلقه ای نظیر دوکسپین برای درمان افسردگی و اضطراب
انواع بنزودیازپین ها نظیر آلپرزولام برای درمان اختلالات خواب و ایجاد اثرات آرامش بخشی
سوتالول (Sotalol)برای درمان مشکلات قلبی

روش های غیر دارویی درمان بیماری جسمی و روانی دوران شیردهی

همان طور که گفته شد در دوران شیردهی، در نظر گرفتن روش‌های غیردارویی برای درمان بیماری‌های جسمی و روانی برای به حداقل رساندن خطرات احتمالی برای نوزاد شیرخوار مهم است. در اینجا شش نمونه از روش‌های غیردارویی وجود دارد که می‌توان از آن ها برای مدیریت شرایط جسمی و روانی در دوران شیردهی استفاده کرد:

1. فیزیوتراپی و ورزش

فیزیوتراپی می تواند برای شرایط مختلف فیزیکی مانند دردهای اسکلتی عضلانی، بهبودی پس از زایمان و توانبخشی پس از زایمان مفید باشد. ورزش، از جمله فعالیت‌های کم‌تأثیر مانند پیاده‌روی یا یوگا نیز می‌تواند به بهبود سلامت جسمانی کمک کند. برای ایجاد یک برنامه ورزشی ایمن و مناسب با یک فیزیوتراپ یا ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی مشورت کنید.

2. روان درمانی و مشاوره

روان درمانی مانند درمان شناختی- رفتاری (CBT) یا گفتار درمانی می تواند برای مدیریت شرایط سلامت روان در دوران شیردهی موثر باشد. مشاوره یک محیط حمایتی برای بحث و رسیدگی به نگرانی ها، عوامل استرس زا و چالش های عاطفی فراهم می کند. مطمئن شوید که یک درمانگر را انتخاب کنید که در مورد شیردهی و تأثیر بالقوه آن بر گزینه های درمانی آگاه باشد.

3. ذهن آگاهی و مدیتیشن

تمرینات ذهن آگاهی و تکنیک های مدیتیشن می تواند به کاهش استرس، اضطراب و ارتقای بهزیستی ذهنی کلی کمک کند. این شیوه ها را می توان در برنامه های روزمره گنجاند و در خانه یا با راهنمایی یک متخصص آموزش دیده انجام داد. برنامه‌ها، منابع آنلاین یا گروه‌های تمرکز حواس محلی می‌توانند پشتیبانی و راهنمایی ارائه دهند.

4. گروه های حمایتی و حمایت همتایان

پیوستن به گروه های حمایتی یا درخواست حمایت همتایان از دیگر مادران شیرده می تواند ارزشمند باشد. این گروه ها فضای امنی را برای به اشتراک گذاشتن تجربیات، مشاوره گرفتن و دریافت حمایت عاطفی فراهم می کنند. ارتباط با دیگرانی که تجربیات مشابهی دارند می تواند به کاهش احساس انزوا و ایجاد حس اجتماعی کمک کند.

5. مداخلات تغذیه ای

یک رژیم غذایی متعادل و مغذی می تواند از سلامت جسمی و روانی حمایت کند. مشاوره با یک متخصص تغذیه می تواند به ایجاد یک برنامه غذایی کمک کند که نیازهای تغذیه ای شیردهی را برآورده کند و در عین حال به شرایط خاص سلامتی نیز توجه کند. به عنوان مثال، افزایش اسیدهای چرب امگا 3 از طریق رژیم غذایی یا مکمل ها ممکن است برای افسردگی پس از زایمان مفید باشد.

سخن پایانی

در بسیاری از اختلالات روانی می توان به جای مصرف دارو از تکنیک های مفید روانشناسی برای کسب آرامش بهره برد. مشاوران حامی هنر زندگی می توانند در این مسیر یاریگر شما باشند. برای کسب اطلاعات در خصوص مشاوره روانشناسی کلیک کنید.

سوالات متداول 

- آیا استفاده از داروی نورتریپتیلین در دوران شیردهی مجاز است؟ 

نورتریپتیلین نوعی داروی ضد افسردگی سه حلقه ای است که احتمال بروز عوارض جانبی آن برای کودک بسیار کمتر از سایر سه حلقه ای هاست. با این حال هرگز به طور سرخود این دارو را مصرف نکنید و قبل از هرچیز با یک متخصص مشورت نمایید.

- آیا برای درمان افسردگی پس از زایمان حتما باید دارو مصرف کنیم؟

لزوم استفاده از دارو در درمان افسردگی به شدت علائم بستگی دارد. در بسیاری از موارد افراد به کمک روش های غیر دارویی نظیر روان درمانی با یک روانشناس بهبود می یابند.