سندروم تک فرزندی چیست؟ مزیت یا آسیب؟

سندروم تک فرزندی چیست؟ آنچه امروزه در خیلی از جوامع بشر به شدت با آن روبه رو است پدیده ی تک فرزندی است. چیزی که در میان عوام از آن به بچه های تک و لوس یاد می شود. شنیده اید که می گویند کودکان تنها می توانند در اشتراک گذاری، معاشرت با سایر کودکان و پذیرش و سازش مشکل دارند. برای دریافت مشاوره کودک کلیک کنید.
 

سندروم تک فرزند چیست؟

اکثر مردم با کلیشه های تک فرزندی آشنا هستند. در واقع، ممکن است از این اصطلاح برای توصیف فردی در مقطعی از زندگی خود استفاده کرده باشید. اما نظریه «سندرم تک فرزندی» همیشه وجود نداشته است. محققان پرسشنامه ای برای مطالعه و طبقه بندی کودکان با تعدادی از ویژگی های مختلف استفاده کردند. هال بر این مطالعه نظارت داشت و هر دو نفر بر اساس آن ایده هایی داشتند که در اوایل دهه 1900 منتشر شد. اساساً نتیجه این بود که کودکان بدون خواهر و برادر دارای فهرست بلند بالایی از ویژگی‌های رفتاری منفی هستند. به طور گسترده نقل شده است که هال تا آنجا پیش می رود که می گوید تک فرزند بودن به خودی خود یک بیماری است! بوهانون از نتایج نظرسنجی استفاده کرد و به نتایج مشابهی دست یافت. در نهایت هر دو این ایده را مطرح کردند که فرزندان با خواهر و برادر بهتر خواهند بود. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه بهترین تعداد فرزند کلیک کنید. برخی مطالعات و تحقیقات تا حدی با هال و بوهانون موافق هستند. با این حال، اتفاق نظر بر این است که یافته‌های آن‌ها غیرعلمی و ناقص بوده است و اساساً سندرم تک فرزندی چیزی جز یک افسانه خاص آن دوران نیست. در واقع کار اصلی در مورد این موضوع به قدری بی اعتبار است که اخیراً - از 10 تا 20 سال گذشته - تحقیقات زیادی در مورد این موضوع وجود ندارد.

تحقیقات در مورد سندروم تک فرزندی چه می گوید؟

محققان در 100 سال گذشته مطالعات متعددی را بر روی کودکان تنها انجام داده اند تا مشخص کنند که آیا این کلیشه درست است یا خیر. جالب است که نتایج متفاوت بوده است. اما از دهه 1970، به نظر می رسد که شاید اکثریت مطالعات کودکان تنها وجود یک «سندرم» را رد کرده باشد. استثنائات این مورد به دقت مورد بررسی قرار گرفته است. برای مثال، در کبک، نمونه‌های جامعه گزارش کردند که تنها کودکان «بین 6 تا 11 سال در معرض خطر بیشتری برای اختلالات روانی هستند». اما چند سال بعد گروه دیگری از محققان گفتند هیچ تفاوتی بین کودکان بدون خواهر و برادر و فرزندان با یک خواهر یا برادر در مورد سلامت روان وجود ندارد حداقل در کودکان زیر 5 سال. تک فرزندان ممکن است بیشتر مورد توجه والدین خود قرار بگیرند اما این حالت همیشه و به صورت یک قید مطلق نیست که همه ی این فرزندان دچار خودمحوری یا خودخواهی گردند. اما یک نکته لازم به ذکر است که در کنار همه ی احتمالات این نیز محتمل است که تک فرزندی در کنار معایب آن ممکن است پیوندهای قوی تری با والدین خود داشته باشند.

 

ویژگی های سندروم تک فرزندی

هال کودکان تک فرزند را لوس، خودخواه و خود شیفته، ناسازگار، رئیس، ضد اجتماعی و تنها توصیف کرد. کسانی که این تئوری را قبول دارند، معتقدند که بچه‌ها لوس می‌شوند زیرا عادت دارند هر آنچه را که می‌خواهند از والدین خود بگیرند از جمله توجه بی‌نظیر. باور این است که آن ها به افراد دارای خودخواهی تبدیل می شوند که فقط به خود و نیازهای خود فکر می کنند. همچنین اعتقاد بر این است که عدم تعامل با خواهر یا برادر باعث تنهایی و تمایلات ضد اجتماعی می شود. حتی برخی فکر می‌کنند که این اثرات تا بزرگسالی نیز ادامه می‌یابد به طوری که کودکان تک فرزند در کنار آمدن با همکاران مشکل دارند، با افزایش سن نسبت به انتقاد حساسیت نشان می‌دهند و مهارت‌های ارتباطی ضعیفی دارند. اما در حالی که این نظریه راه خود را به فرهنگ عامه باز کرده است (در کنار نظریه های ترتیب تولد)، همچنین تا حد زیادی بی اساس است. تحقیقات جدیدتر نشان داده است که تک فرزند بودن لزوماً شما را از همسالان با خواهر و برادر متمایز نمی کند. و فقدان خواهر یا برادر شما را محکوم به خود شیفتگی یا ضد اجتماعی نمی کند.  

مدیریت مشکلات تک فرزندی

به هرحال مثل همه ی مطالب روانشناسی این موضوع یعنی سندرم تک فرزندی نیز موافق و مخالفانی دارند. چیزی که مهم است این نکته است که تک فرزندی به دلایل بسیار نظیر شاغل شدن مادرها و کمک رسانی آن ها به بهبود وضعیت اقتصادی خانواده و تغییر جوامع از سنتی به سمت صنعتی باعث شده است تک فرزندی این روزها یک تصمیم پایدار در خانواده ها شده باشد. برای دریافت مشاوره خانواده کلیک کنید. برای چنین شرایطی به جای تغییردیدگاه تمامی مردم یک جامعه که نیازمند رعایت پیش نیازهای بسیاری است، به دنبال راهکارهایی برای مدیریت آسیب های تک فرزندی باشیم. گاهی اوقات، اقدامات والدین می تواند به ویژگی های منفی مرتبط با سندرم تک فرزند کمک کند. در اینجا رایج‌ترین دام‌ها و استراتژی‌های مؤثر برای دور زدن سندرم تک فرزندی آورده شده است.

1-عدم محافظت بیش از حد

اصطلاح قدیمی و رایجی وجود دارد که می گوید تمام تخم مرغ های خود را درون یک سبد قرار ندهید! اگر شما از آن دست والدین باشید که تمام تخم های خود را درون یک سبد قرار می دهید طبیعی است که حالت های محتاطانه ی بیشتری داشته باشید. وقتی تک فرزندی شروع به راه رفتن می کند اگر از ان دست والدین باشید که پیش تر گفته شد انگار شما به جای فرزند خود هر آن امکان دارد زمین بخورید! درنتیجه اجازه نمی دهید او برای خوب یاد گرفتن گاهی هم زمین بخورد و مدام درحال گرفتن و نجات دادن او هستید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه والدین سمی کلیک کنید. اگر با دوستش درگیر مشکلی شود احتمالا شما او را نجات می دهید و در تمام جنگ های او این شما هستید که میانه داری می کنید. برای مدیریت چنین حالتی بهتر است با والدینی که فرزندهای بیشتری دارند در ارتباط باشید یا مطالب فرزندپروری مناسب را مطالعه کنید تا دریابید که چگونه اجازه دهید کودک شما به تنهایی قدم های لازم برای رشد خود را بردارد.

2-سندروم تک فرزندی |تشویق به تعامل اجتماعی

از آنجایی که تک فرزندان مرکز جهان والدین خود هستند ممکن است در ارتباط با همسالان خود مشکل داشته باشند. اجتماعی‌سازی اولیه به آن‌ها کمک می‌کند تا یاد بگیرند که چگونه احساسات اسباب بازی ها و به طور کلی هرآنچه که لازم است را با دوستان خود به اشتراک بگذارند مثلا نوبت بگیرند و تعارض‌ها را حل کنند. اطمینان حاصل کنید که کودک شما زمان زیادی را با سایر بچه های هم سن خود از طریق قرارهای بازی و کلاس ها می گذراند. اگر در نزدیکی خانواده زندگی می کنید، زمانی که با پسرعموها دخترعموها دخترخاله ها و کودکان هم سن خود می گذرانید می تواند مزایای اجتماعی شدن خواهر و برادر را نیز به همراه داشته باشد.

3-عدم داشتن انتظارات غیرواقعی و اجازه به تصمیم گیری

برخی از تک‌فرزندان کمال‌گرا می‌شوند تا والدین خود را راضی کنند که ممکن است انتظارات بالایی (یا حتی غیرواقعی) را به آن ها تحمیل کنند زیرا فرزند یکی از راه‌های موفقیت آن ها در تربیت است. انتظارات خود را مطابق با سن و توانایی های طبیعی فرزندتان نگه دارید و به او اطمینان دهید که لازم نیست در همه چیز بهترین باشد. برای مثال، اگر دختر شما عاشق نقاشی است به این معنی نیست که او باید یک هنرمند با استعداد شود یا بالاخره یک روز یک هنرمند والا خواهد شد. به جای ایجاد یک مینی پیکاسو بر لذت او از فعالیت تمرکز کنید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه غلبه بر کمال گرایی کلیک کنید. "وقتی مامان و بابا تنها کارگردانان زندگی یک بچه هستند یک تک فرزند می تواند قبل از حرکت به نظرات آن ها تکیه کند. اگر شما همیشه به جای  فرزندتان کار کنید و فکر کنید او کار و فکر کردن را یاد نخواهد گرفت. برای ایجاد زمینه برای تصمیم گیری های آینده، انتخاب های ساده ای به کودک نوپاتان بدهید: آیا او می خواهد هنگام خواب کتاب موشی را بخوانید یا خرس کوچولو؟ همچنین، سعی کنید زمانی که کوچولوی شما مشغول بازی است پیشنهادات زیادی ندهید مثلاً از چه رنگی مداد رنگی استفاده کند یا تکه پازل را کجا قرار دهد.  برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه تربیت کودک کلیک کنید.  

تفاوت های میان تک فرزندان با فرزندان دارای خواهر و برادر

تفاوت هایی در مطالعات بین کودکان با و بدون خواهر و برادر مشاهده شده است. بیایید نگاهی به چند مورد از آن ها بیندازیم.  در نظر بگیرید این ویژگی ها ممکن است برای همه کودکان تک صادق نباشد.

1-ارتباط اجتماعی کمتر

داشتن یک خواهر و برادر امکان مشارکت و مراقبت را برای فرد باز می کند. داده‌های بررسی ملی خانواده‌ها نشان داد که بزرگسالانی که بدون خواهر و برادر بزرگ شده‌اند نسبت به افرادی که در طول سال‌های رشد خود خواهر و برادر داشتند، فعالیت‌های اجتماعی کمتری داشتند. آن ها همچنین به طور متفاوتی در ورزش و فعالیت های مربوط به مدرسه شرکت می کردند. به طور کلی اگر داشتن چندین فرزند می تواند خانواده را با چالش هایی روبه رو کند از قبیل دعوای میان خواهر و برادرها و مدیریت هرلحظه ای والدین برای بهبود ارتباط میان آن ها اما درنهایت اگر این کار به شیوه ی مناسب و صحیح خود صورت بپذیرد خواهر و برادرها می توانند تاثیرات مثبتی که در ابتدای بند گفته شد را برای یکدیگر داشته باشند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه صمیمیت بین خواهر و برادر کلیک کنید.

 

2-سندروم تک فرزندی |تعامل کمتر با خویشاوندان و جاه طلب

خواهر و برادرها معمولاً بیشتر از والدین زندگی می کنند و در طول زندگی فرد حضور دارند. این باعث می شود که آن ها طولانی ترین اقوام و خانواده صمیمی باشند که می توانند در تمام زندگی خود با آن ها تعامل داشته باشند. در مقایسه با افراد دارای خواهر و برادر این احتمال وجود دارد که تک فرزندان بدون خویشاوند ممکن است این پیوند را نداشته باشند و تمایل دارند زمان کمتری را با اقوام بگذرانند یا با آن ها تعامل داشته باشند. برای دریافت مشاوره تلفنی فردی کلیک کنید. تک‌فرزندان ممکن است جاه‌طلب‌تر باشند حتی گاهی اوقات بیشتر از یک فرزند اول با خواهر و برادر. این امر به این دلیل نسبت داده شده است که فرزندان تک توجه کامل والدین خود را به خود جلب می کنند، والدین بیشتر به دستاوردهای آن ها توجه می کنند و آن ها را تحسین می کنند که می تواند برایشان مفید باشد.

3-متکی به خود و تنظیم شده و مستقل

بچه‌های تک و تنها تمایل دارند وقتی صحبت از احساسات به میان می‌آید، خود تنظیم شوند و محبت بی‌نظیر والدینشان آن ها را از نظر عاطفی پایدار می‌کند. با این حال، این ویژگی ها ممکن است در طول زمان با رشدشان در بزرگسالان تغییر کند. کودکانی که به تنهایی در خانواده رشد می کنند تمام توجه والدین را از آن خود کرده اند. این حالت می تواند هم مخرب باشد هم مفید. مفید از این جهت که آن ها به حدی اشباع هستند که نیاز به تایید هیچ کس از بیرون نیستند. کودکان بدون خواهر و برادر می توانند مستقل تر باشند و تمایل به اعتماد به نفس بیشتری نسبت به آن هایی که خواهر و برادر دارند. این ناشی از زمانی است که آن ها در سال های رشد خود به تنهایی سپری می کنند. تنهایی ویژگی ای است که در دوران رشد می تواند تاثیرات مثبت و منفی خاص خود را داشته باشد. کودکانی که تک فرزند هستند باید همیشه به تنهایی بازی کنند، به تنهایی سر میز دونفر بزرگسال غذا بخورند و خیلی زود یاد می گیرند که دیگر جایی برای با دست غذاخوردن و بهم ریختگی سر میز بزرگسالان نیست. چنین نمایشی به کودک یاد می دهد که مستقل باشد.

4-سندروم تک فرزندی |ضریب هوشی بالاتر و قربانی و پرخاشگر

کودکان تک ممکن است ضریب هوشی بالاتری نسبت به آن هایی که خواهر و برادر دارند داشته باشند که می تواند به این دلیل باشد که آن ها زمان بیشتری را صرف یادگیری و شرکت در فعالیت های فوق برنامه می کنند تا معاشرت. مطالعه‌ای در سال 2002 بیان کرد که کودکان تک فرزند کمتر مورد علاقه همکلاسی‌های خود قرار می‌گیرند و در گروه همسالان خود شانس بالایی برای قربانی شدن و پرخاشگری دارند. این موضوع روشن می کند که چگونه داشتن خواهر و برادر در خانه می تواند به مدیریت بهتر تعارض کمک کند. برای دریافت خدمات مشاوره روانشناسی در زمینه سندروم تک فرزندی کلیک کنید.