تنبلی چشم در کودکان | روش‌های

نبلی چشم در کودکان که در اصلاح علمی آمبلیوپیا نامیده می‌شود وضعیتی است که اغلب در سنین بین 3 تا 6 سالگی اتفاق می‌افتد. در این شرایط کودک از وضوح بینایی کافی برخوردار نیست و بین توانایی بینایی دو چشم او تفاوت وجود دارد. این کودکان معمولا برای دیدن اجسام مختلف سر خود را کج و یا چشم‌هایشان را تنگ می‌کنند. اگر والدین تا قبل از 5 سالگی بتوانند متوجه مشکلات بینایی کودک شوند و درمان او را از سر بگیرند به احتمال زیادی بهبودی حاصل خواهد شد. در واقع پوشاندن چشم سالم و به کارگیری چشم تنبل روش بسیار مفیدی خواهد بود. اما این روش در مواقعی موجب بی قراری و بی تابی کودکان می شود. در چنین شرایطی لازم است برای آمادگی و پذیرش کودک تلاش کنید. مشاوره کودک می تواند در این زمینه کمک کننده باشد.

تنبلی چشم در کودکان و مشخصه‌های آن

چشم و سیستم بینایی انسان در 7 سال اول زندگی با سرعت بسیار زیادی رشد می‌کند و به تکامل دست می‌یابد. در این میان علاوه بر رشــد بینایی و شنوایی نوزاد و ساختار چشم، مسیرهای بینایی که نور و اطلاعات را از چشم به مغز منتقل می‌کنند نیز با تحولات عظیمی مواجه می‌شوند و در نهایت به وضوح هرچه بیشتر میدان دید انسان می‌انجامند.

در این شرایط اگر مغز از هردو چشم به یک اندازه حمایت نکند، مسیر بینایی مرتبط با یک چشم تقویت بیشتری پیدا کرده و در همین راستا چشم دیگر تنبل می‌شود. این وضعیت که آمبلیوپی یا همان تنبلی چشم نام دارد شایع‌ترین علت مشکلات بینایی در کودکان است و حدوداً از هر 100 کودک 2 تا 3 نفر از آن‌ها این شرایط را تجربه می‌کنند. تنبلی چشم اگر در همان سال‌های اولیه کودکی مورد درمان قرار بگیرد بهبود می‌یابد. اما اگر والدین آن را جدی نگیرند به یک وضعیت پایدار ناتوان کننده تبدیل می‌شود و ادراک بینایی فرد را به طور شدیدی کاهش می‌دهد و کودک باید رنج زنــدگی با اختلال بینایی را در آینده به دوش بکشد.

اینفوگرافیک تنبلی چشم در کودکان

علل بروز تنبلی چشم کودکان

آمبلیوپیا معمولاً زمانی شروع  می‌شود که یک چشم از قدرت تمرکز بیشتری برخوردار است و در مقابل چشم دیگر توانایی کمتری را در این زمینه نشان می‌دهد. در برخی موارد مشاهده می‌شود که یک چشم دچار دوربینی یا آستیگماتیسم است اما چشم دیگر این مشکل را ندارد.

هنگامی که مغز به طور همزمان یک تصویر تار و یک تصویر شفاف را دریافت می‌کند تلاش می‌نماید تا بازنمایی تار را نادیده بگیرد. همین مسئله باعث می‌شود که تنبلی چشم به مرور زمان تشدید شده و در صورت عدم دریافت درمان مناسب علائم کودک تشدید شوند. به طور کلی از جمله عواملی که می‌توانند به بروز تنبلی چشم بیانجامند علاوه بر دوربینی و آستیگماتیسم می‌توان به نزدیک بینی، دوبینی و افتادگی پلک اشاره کرد. البته سبــک زندگی و نداشتن تغــذیه سالم نیز از جمله عواملی هستند که می توانند اختلالات بینایی را افزایش دهند. مانند عدم استفاده از مواد غذایی مفید و یا اســتفاده کودک از موبایل و تبلت که می تواند چشم تنبل را دچار خستگی بیشتر کند.

روش‌های تشخیص تنبلی چشم در کودکان

در بسیاری از موارد والدین قادر به تشخیص تنبلی چشم در کودک خود نیستند. چراکه اغلب بچه‌ها معمولاً به وضوح دید یک چشمی عادت می‌کنند و مشکلی در این باره گزارش نمی‌دهند. از همین رو پروتکل‌های بهداشتی والدین را ملزم می‌کنند تا قبل از فرستادن فرزندشان به مدرسه ابتدا او را به مراکز بینایی سنجی ببرند یا آزمایش‌های بینایی را در طرح‌هایی که در خود مدارس اجرا می‌شوند انجام دهند. این کار به پدر و مادرها کمک می‌کند تا بتوانند در مورد وجود یا عدم وجود وضعیت‌های مشکل سازی نظیر تنبلی چشم آگاهی پیدا کنند و در صورت لزوم درمان مورد نیاز را هرچه زودتر آغاز نمایند. زیرا عدم درمان تنبلی چشم حتی می تواند منجر به اختلالات یادگیری کودک در مدرسه شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تســت درمان اختلالات یادگیری کلیک کنید.
در ارزیابی تنبلی چشم پزشکان یا متخصصان بینایی سنجی اغلب بررسی موارد زیر را دستور کار خود قرار می‌دهند.

- بررسی اینکه هیچ چیز مانع ورود نور به چشم‌های کودک نمی‌شود و هردو چشم به یک اندازه به نور پاسخ می‌دهند.

- هر دو چشم از وضوح بینایی یکسان و کافی برخوردارند.

- حرکات بینایی در هردو چشم سالم و طبیعی است.

تشخیص تنبلی چشم کودکان در خانه

از آنجایی که بهبود تنبلی چشم تا حد زیادی به تشخیص زودهنگام آن بستگی دارد اگر بتوانید این وضعیت را هرچه زودتر تشخیص دهید و به پزشک مراجعه نمایید شانس بهبودی فرزندتان را افزایش خواهید داد. از جمله عواملی که به شما در مورد وجود این مشکل هشدار می‌دهند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

- کودک هنگام نگاه کردن به چیزهای مختلف دائم چشم‌های خود را تنگ می‌کند و گویی باید دقت بیشتری به خرج دهد.

- برای بهتر دیدن محیط پیرامون دائماً سر خود را کج می‌کند.

- هنگام نگاه کردن به چیزهای مختلف، دست خود را روی یک چشم می‌گذارد و تلاش می‌کند تا تنها با چشم دیگر به محیط نگاه کند.

در صورت مشاهده هر یک از عوامل گفته شده بهتر است که هرچه زودتر به یک متخصص چشم پزشک مراجعه کنید تا او ارزیابی‌های لازم را از فرزندتان به عمل بیاورد. در واقع تامین سلامت کودکان جزء نــیازهای اولیه و اساسی کودکان است و نباید از جانب والدین نسبت به این موضوع سهل گیری شود.

روش‌های درمان تنبلی چشم در کودکان

متداول‌ترین روش برای بهبود بخشیدن به وضعیت تنبلی چشم این است که مغز کودک را مجبور کنید از چشم ضعیف‌تر خود استفاده کند. قبل از این پزشک تلاش می‌نماید تا اشکالات زیربنایی چشم ضعیف‌تر را اصلاح کند که در همین راستا عینک متناسب با چشم کودک به او داده می‌شود و اگر مشکل جدی‌تری نظیر آب مروارید وجود داشته باشد عمل جراحی انجام خواهد شد.

پس از همه این‌ها نوعی ابزار پوشاننده به شما داده می شود که باید به فرزندتان کمک کنید آن را روی چشم سالم خود بگذارد. این کار مغز را تحریک می‌کند تا از چشم ضعیف کار بکشد و همین مسئله باعث می‌شود که به مرور زمان عملکرد آن بهبود پیدا کند. در این فرایند لازم است که به طور منظم و دقیق با پزشک متخصص چشم در تماس باشید و مرتباً وضعیت کودک را مورد بررسی قرار دهید. این کار باید تا زمانی که وضعیت چشم کودک به حالت نرمال بازگردد ادامه یابد.

 بستن چشم سالم برای تقویت چشم تنبل موثرترین راه برای درمان تنبلی چشم عنوان شده است. اما این شیوه درمانی برای کودکان بسیار رنج آور است و آن ها معمولا با این موضوع مقابله می کنند. مشاوره روانشناسی می تواند راهکارهای مفید و کاربردی در اختیار والدین قرار دهد تا کودکان با اشتیاق بیشتری برای درمان آماده شوند. مشاوران حامی هنر زندگی می توانند در این زمینه یاریگر شما باشند. برای کسب اطلاعات در خصوص مشاوره روانـشناسی این مرکز کلیک کنید.


 

سؤالات متداول

- در صورتی که تنبلی چشم در سنین پایین درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟

بهترین زمان برای درمان تنبلی چشم حدود 7 سالگی است. در صورت نادیده گرفته شدن این موضوع و درمان نشدن تا بعد از 7 سالگی علائم مزمن و آزاردهنده‌ای نظیر ضعف بینایی شدید و از بین رفتن دید سه بعدی از جمله عوارضی هستند که تا پایان عمر همراه فرد می‌مانند و عملکرد او را در حوزه‌های مختلف زندگی تحت تأثیر قرار می‌دهند. برای مثال بسیاری از کودکانی که تنبلی چشم در آن‌ها تشخیص داده نمی‌شود در مدرسه با مشکلات یادگیری مختلفی نظیر اختلال خواندن و نوشتن روبه‌رو خواهند شد. همین امر می‌تواند آن‌ها را تا حد زیادی تحت فشار قرار داده و منجر به بروز مشکلات روانی نظیر اختلالات اضطرابی شود.